Morgunblaðið - 04.07.2004, Blaðsíða 41

MENNING
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. JÚLÍ 2004 41
Tómstundaspilið í
garðinn. Fyrir afmæli,
ættarmót ofl .
Góður leikur fyrir alla
fjölskylduna.
Trönuhrauni 6, 220 Hafnarfjörður • sími: 565-1533
www.polafsson.is
KUBBASPIL
EM fjölskyldutilboð
4 ostborgarar
Stór franskar
2L kók
aðeins 1890
Smábitinn Síðumúla 29 / 533 1061
1 4 4 4
w w w. g u l a l i n a n . i s
LISTASUMARIÐ á Akureyri er haf-
ið, en ekki tengjast báðar fram-
kvæmdirnar sem hér verður rýnt í
ótvírætt þeim árvissa gjörningi norð-
anlands. Sýning listakvennanna
þriggja bar hins vegar upp á opn-
unardegi listasumarsins en Kenj-
arnar, flokkur málmstungumynda
eftir Goya, er að syngja sitt síðasta,
lýkur 4. júlí, og löngu búið að gera
henni drjúg skil á síðum blaðsins,
lofsverð framkvæmdin rýninum þó
tilefni nokkurra hugleiðinga enda
þess eðlis að seint verður oflof á hana
borið.
Samsýningin í Ketilhúsinu, sem er
kennd við kvennadaginn 19. júní, býð-
ur upp á textíla, leirvasa og vatns-
litamyndir eftir þær Auði Vésteins-
dóttur, Sigríði Ágústsdóttur og
Björgu Þorsteinsdóttur. Síðastnefnd
var lengi vel þekkt stærð í málm-
grafík en á síðari árum hefur hún ein-
beitt sér að málverkinu og ekki síður
athafnasöm á vettvangnum. Að þessu
sinni sýnir listakonan röð vatns-
litamynda í sama dúr og sjá mátti í
sal Grafíkfélagsins í Hafnarhúsinu
fyrir skömmu undir samheitinu
Streymi. Um að ræða gegnumgang-
andi og gagnsætt flæði og hryn forma
og lita sem mynda samræmda heild,
huglægt ferli í anda módernismans
sem enn er í fullu gildi svona líkt og
strangflatalistin þótt ekki geti hún
talist með því heitasta á seinni tímum.
Listamarkaðurinn sækir líf sitt í stöð-
ugar uppstokkanir en listamenn eru
ekki skyldugir til að vera hér auð-
mjúkir línudansarar, blekking og
misskilningur að þeir verði þarmeð
ósjálfrátt fullgildir nýskapendur.
Hinir fremstu láta sér fátt um finnast
og halda sínu striki gegnum þykkt og
þunnt, eins og berlegast kemur fram
á alþjóðlegum stórsýningum og lista-
kaupstefnum. Það verður því frekar
sagt Björgu til hróss en lasts að hún
er á meðal þeirra staðföstu sem
rækta í rólegheitum sinn garð, láta
breytingarnar ráðast af vinnuferlinu
en síður utanaðkomandi dagskip-
unum listhöndlara og annarra hags-
munaaðila í útlandinu, sem margur
lætur glepjast af. Árangurinn í sjálf-
um sér svo annað mál, hér sýnist sitt
hverjum, hvað mig snertir er hér um
mjög fágað myndmál að ræða og mun
vandmeðfarnara en margur ólæs á
liti gerir sér grein fyrir, slíkum fjölg-
ar því miður hratt í jöfnu hlutfalli við
minni verklega fræðslu innan skóla-
veggja. Þá er mun léttari og heillegri
svipur yfir þessum myndheildum en
fyrrum hefur sést til listakonunnar.
Auður Vésteinsdóttir hefur á síðari
árum verið í mikilli sókn í textílum
sínum og er sömuleiðis einn þeirra
listamanna sem flýta sér hægt og
ræktar sinn garð af kostgæfni,
kannski um of á stundum. Höfund-
areinkennin vissulega til staðar, þótt
áhrif úr ýmsum nærtækum áttum
séu auðsæ, sum verkanna í háum
gæðaflokki en þó fullmikið um end-
urtekningar forma og lita að mínu
mati, þá er það ekki nóg að stíla á sér-
kenni og frávik í útfærslunni því inn-
an hins sígilda ramma er líka hægt að
gera byltingu. Ljúft að viðurkenna,
að vefir Auðar njóta sín mjög vel í
húsakynnunum og verður að telja
verk hennar þungamiðju sýning-
arinnar, en einhvern veginn þykist ég
skynja að listakonan á meira inni og
því nái hún einungis fram með því að
vera ákveðnari og dálítið vond við sig,
stokka meir upp í hlutunum og sýna á
sér fleiri hliðar.
Sigríði Ágústsdóttir þekki ég
minna til enda er Akureyri starfsvett-
vangur hennar og þangað kemur
maður því miður ekki nema með
höppum og glöppum, þá svo er komið
getur það allt eins verið jafnmikið
fyrirtæki og fljúga til London eða
Kaupmannahafnar.
Hina stóru og náttúrulegu vasa
listakonunar hefur þó borið fyrir
augu mín, um mjög fáguð vinnubrögð
að ræða og birtingarmynd sem við
getum nefnt ekta leirlist, gerandinn
þar í góðum málum. Ekkert skortir á
faglega útfærslu og ríka efniskennd
en um frumleika er ekki að ræða, sem
getur þó allt eins verið styrkur Sig-
ríðar, því ef frumleiki er fyrir hendi
þrengir hann sér fyrr eða síðar fram,
þetta algild staðreynd og farsælast að
ganga til vinnu sinnar eins og hug-
urinn býður hverju sinni. Rembast
ekki eins og rjúpan við staur við að
vera öðruvísi, einkum ef viðkomandi
er það ekki og gerir það meira af
skyldurækni við tíðarandann en
áskapaðri þörf.
Í heildina séð er þetta upplífgandi
og menningarlegt framtak og lista-
konunum til sóma. Get þó ekki skilið
við þessar línur án þess að benda á að
bráðnauðsynlegt er að hafa aðgang
að búnaði í húsinu sem gefur mynd-
listarfólki möguleika á sveigjanlegri
upphengingum. Við gefnar aðstæður
fullkomlega vonlaust að hengja upp
myndverk undir gleri á endavegg,
sýningargesturinn þá í mörgum til-
vikum einnig að horfa á sjálfan sig
sem og sviðið í bakgrunni.
Kenjarnar í heild sinni, málm-
þrykkmyndaröð eins af meisturum
grafíklistarinnar, Francisco Jose de
Goya e Lucientes, er yfirnáttúrulegt
að skoða á Akyreyri, til viðbótar í
sinni upprunalegustu mynd. Trúlega
gera færri en skyldi sér fulla grein
fyrir því afreki að fá myndaröðina
hingað, ígildi mikils háttar viðburðar í
virtustu listasöfnum heimsins
En það sem ég vildi í fáeinum lín-
um vekja athygli hér á, er á hve ólík-
an hátt fræðimenn og rithöfundar
annars vegar, listamenn hins vegar
nálgast slíkar myndaraðir. Hinum
fyrrnefndu verður helst hin þjóð-
félagslega rýni, háð og ádeila að um-
fjöllunarefni og hefur svo mikið verið
afkastað hér um að setja mætti sam-
an í þykka doðranta. Hins vegar vill
hitt falla í skuggann sem eftirkom-
endum finnst aðalatriði, með allri
virðingu fyrir allri söguskoðun og
gegnumgangandi ádeilu á ófrið-
artímum. Hér átt við sjálfa útfærsl-
una, hina úrskerandi yfirburðatækni
og skynrænu hugljómun að baki.
Tækni er þó aldrei fullnægjandi ef
ímyndunaraflið og hugljómunina
skortir, en sé allt þrennt fyrir hendi
eru gerendur í farsælum málum, hér
þarf allt að vera í jafnvægi, ekkert
getur án hins verið, hið sama má
segja um fortíð, nútíð og framtíð.
Lífsmögnin þurfa á öllu þessu þrennu
að halda, ekkert einangrað atriði
æðra hinu, síst eftir uppgötvun kalda
atómsins sem umturnar viðteknum
skilningi á svo mörgum fyrirbærum.
Vakin athygli þessu hér á, vegna þess
að Goya var öðru fremur snillingur í
útfærslu verkefna sinna, allt helst í
hendur; raunsæi á samtímann, allar
hliðar hans, óþrjótandi sköpunar-
gleði, óaðfinnanlegt handverk og ný-
sköpun í tækni. Goya ennfremur einn
hinna fyrstu er hagnýttu sér stein-
þrykkið og hafði slíka innsýn á graf-
ísku tæknina og viðfangsefni sín að
hann gat séð hina endanlega útkomu
á pappírnum fullkomlega fyrir sér.
Nægði þannig að vinna í málmplöt-
una og varðveita til vinnslu og þrykk-
ingar síðar, þannig haft fyrir satt að
sjálfur hafi hann ekki séð þrykk
sumra málmætinga sinna á lífanda
lífi, sem þó eru óviðjafnanleg snilld-
arverk, allt í eðlilegum og náttúru-
legum skorðum.
Summan af þessu er að skoðandinn
á ekki einungis að einblína á eðli og
vægi frásagnarháttarins í hverri
mynd fyrir sig heldur umfram allt
sjálfa útfærsluna, samspil allra eðl-
isþátta myndflatarins, ljós, skugga,
blæbrigðaríkdóm þar á milli og línu-
spil. Umfram allt óútskýranlegan
sköpunarkraftinn að baki og hinu
myndræna inntaki.
Dagstund á Akureyri
Vefir eftir Auði Vésteinsdóttur.
MYNDLIST
Akureyri
Ketilhúsið og Listasafnið eru opin
kl. 12–17. Lokað mánudaga.
KETILHÚSIÐ:
ÞRJÁR LISTAKONUR
LISTASAFNIÐ:
KENJARNAR
Bragi Ásgeirsson
Náttúrulegir leirvasar Sigríðar
Ágústsdóttur.
Sjálfsmynd Francisco Jose de Goya
e Lucientes.