Heimilistíminn - 04.07.1974, Blaðsíða 30

Ódysseifur og menn hans vildu ekki Idta hafmeyjarnar glepja fyrir sér með
söngvaseið. Hann lét binda sig við siglutréð, meðan siglt var fram hjd klettunum.
HÚN situr á kletti við höfnina i Kaup-
mapnahöfn, fagurlega sköpuð kvenvera
með sitt hár og sporðfætur. Allir sæfar-
endur, sem koma til Danmerkur, þekkja
hana og elska. Hún er „Litla hafmeyjan”
úr ævintýri H.C. Andersens. Hún er
minnisvarði um þennan fræga son Dan-
merkur.
En hvers vegna skrifaöi H.C. Andersen
um hafmeyju? Trúöi hann þvi, að þær
væru til? Hann hefur þá ekki verið einn
um það. Allt frá dögum Korn-Grikkja
hafa menn i öllum heimshornum skrifað
um, séð, trúað á, elskaö og óttast þessar
sjávargyðjur.
Sagnir eru til um italskar hafmeyjar,
sem gifzt hafa mennskum mönnum, fætt
þeim börn og i fyllingu timans fariö með
þessi börn út i hafið til þess að lifa þar eða
deyja. Frægasta þý/.ka hafmeyjan er hin
undurfagra Lorelei, sem sat á klettum við
Rin og greiddi hár sitt. Ilún varö Wagner
tiiefni í óperu.
Landkönnuðurinn Henry Hudson, sem á
17 öld leitaði að norð-vesturleiðinni,
skrifaði i lerðabækur sinar: Fyrr i
kvöld sá einn af áhöfninni halmeyju...
annar kom upp og sá hana lika. Ilún var
komin mjög nálægt skipinu og horfði
stórum augum á mennina. Hegar hun
kalaði altur, sáu þeir greinilega sporð
hennar, sem liktist hnisusporði að lögun,
en hreistrið var eins og á makril...
Annar sæfari, Sir Richard Whit-
bourne, sá i höfninni i St. Johns á
Nýfundnalandi „undarlega veru, sem
synti hratt i átt til min og horfði rannsak-
andi á andlit mitt”.
„Hafmeyjan” synti að litlum báti og tók
höndunum um borðstokkinn. Ahöfn
bátsins brá snöggt við og greip til vopna,
Ðg einn sló hana i höfuðið með ár. Þá féll
hún niður og hvarf, skrifar Whitbourne.
Oldsiðar, i hollensku Vestur-Indium, sá
skrifstofumaður nokkur hafmeyjar hvað
eftir annað og skrifaði um þær. Ein
lýsingin er á þessa leið: „Kvikindið var
liklega hafmeyja. Hún var löng og mjó,
likust skökkum ál i vextinum. t fjóra daga
lifði hún á landi i tunnu, og öðru hverju
hljóðaði hún, rétt eins og mús.
Þá er til sögn frá Caithness i Norður-
Skotiandi árið 1805. Skólastjóri þar
skrifaði Times langt og itarlegt bréf: „Ég
sá kvénveru sitja á kletti, sem gengur
fram i sjóinn. Hún var að greiða hárið,
sem var geysimikið og flóði um axlir
hennar og bak. Ennið var ávalt og andlitið
stórgert og kringluleitt, húðin rauð og
augun blá. Hún sat þarna i þrjár til fjórar
minútur, og mér fannst eins og hún væri
afar slolt af hári sinu....”
I>að varð uppi fótur og fit i London um
Ui.'lO, þegar i egypska safninu var til sýnis
dauð hafmeyja, mjög sannfærandi. Onnur
kom i ljós 1858 og var tii sýnis i Spital-
fields. Sérfræðingurinn Francis Buckland
fór á stúfana og rannsakaði fyrirbærið.
Hann komst aö þvi, að einhver svikari
hafði saumáð saman þurrkaðan efri hluta
apa og afturhluta hákarls!
A 19. öld sáu margar hafmeyjar dagsins
ljós, og það voru einkum japanskir
sjómenn, sem fengu þær i net sin. Við
rannsóknir kom alltaf i ljós, að þær voru
heimatilbúnar og eintómt svindl.
En hvar erum við þá stödd? t aldaraðir
hafa menn sagt, að maður eigi að trúa
sinum eigin augum og trúa engu fyrr en
þeir sjái. Margir segjast hafa séð, en
enginn hefur nokkru sinni náð hafmeyju,
hvorki lifandi né dauðri.
' Náttúrufræðingar segja, að sækýrin,
sem algeng er i hafinu við Austur-Afriku,
se áú skepna, sem næst komist þvi að
likjast hafmeyju. Hún er á stærð við
manneskju, og kvendýrin eru oft lóðrétt i
vatninu, þegar þau gefa afkvæmum
sinum brjóstamjólkina, og útlimirnir eru
ekki ósvipaðir mannshandleggjum. 1
hafinu við Suður-Ameriku er ekki ósvipuð
skepna, Manatee, en hún hefur engin hár
á höfðinu. Sækýrin er hins vegar með
mikii og hrokkin veiðihár. Hár, sem fellur
um axlir og bak þessara skepna, getur þvi
varla verið annað en auðugt imyndunar-
afl hjátrúarfullra sjómanna. En hvað sem
öllum þcssum vangaveltum liður, verður
hafmeyjan áreiðanlega enn um sinn hluti
af lifinu á sjónum og ævintýrunum.
30