Morgunblaðið - 03.09.2004, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FÖSTUDAGUR 3. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
ÍBÚÐALÁNSJÓÐUR
hefur ekki margar leið-
ir til þess að bregðast
við lækkun vaxta á
íbúðalánum banka og
sparisjóða. Hann hefur
fremur lítið svigrúm til
þess að bregðast við
gagnvart eldri lánum
þar sem sjóðurinn er
bundinn af fjármögnun
þeirra lána á þeim
tíma. Íbúðalánsjóður
mun á hinn bóginn
skoða alla möguleika
og þá einnig hvaða leið-
ir sjóðurinn hefur í
endurfjármögnun.
Engin hættumerki eru á lofti
vegna uppgreiðslu lána og slík
uppgreiðsluskriða þyrfti að vera
ævintýraleg til að sjóðurinn lenti í
hættu.
Þetta segir Guðmundur Bjarna-
son, forstjóri Íbúðalánsjóðs.
Skoða meiri sveigjanleik
við veitingu veðlána
„Það verður auðvitað hugað að
öllu. Við þurfum að huga að því
hvort við höfum ekki eitthvert
svigrúm í því að veita fólki veðleyfi
sem við höfum verið ansi stíf á og
treg á hingað til að veita. En þegar
við stöndum frammi fyrir því ann-
ars vegar að veita veðleyfi og hins
vegar að láta greiða
upp lán þurfum við
að skoða þann kost.
Við höfum líka verið
að skoða þann mögu-
leika að fólk greiði
fyrir innborgun eða
uppgreiðslu, þ.e.a.s.
að taka gjald fyrir
innborgun á lán eða
uppgreiðslu lána. Ef
fólk er tilbúið að
taka á sig þá ábyrgð,
sem það er að taka,
að minnsta kosti hjá
sumum bönkunum,
þá er það auðvitað að
taka á sig ákveðna
áhættu og það vill gera það hjá
okkur þá er það valkostur sem við
verðum líka að athuga,“ segir Guð-
mundur en tekur fram að þetta sé
sagt með þeim fyrirvara að það sé
í raun ekki hlutverk sjóðsins að
vera í samkeppni heldur að veita
fólki lán til íbúðakaupa á sem best-
um kjörum.
Töluvert svigrúm til
að mæta vaxtaáhættu
Spurður um hvað það myndi
þýða fyrir sjóðinn ef fólk tæki að
greiða upp lán hjá sjóðnum í ein-
hverjum mæli segir Guðmundur
það vissulega vera einn af áhættu-
þáttunum sem fylgjast þurfi mjög
vel með, þ.e. ef mikið verði um
uppgreiðslur á eldri og dýrari lán-
um sjóðsins sem hann hafi ekki tök
á að skuldbreyta samkvæmt fjár-
málauppbyggingu Íbúðalánsjóðs.
Við erum með heimild varðandi hin
gömlu húsbréf að efna til svokall-
aðs aukaútdráttar. Í skiptunum í
sumar á húsbréfum fyrir hin nýju
íbúðabréf voru skildir eftir 100
milljarðar rúmir af gömlum hús-
bréfum og við höfum talsvert svig-
rúm þar til þess að mæta vaxta-
áhættu. Við tókum líka áhættuálag
við skiptin þannig við höfum einnig
þar sjóð sem er til þess ætlaður að
mæta þessu. Og eins og ég nefndi
áðan myndum við í slíkum tilfellum
reyna að leita leiða til þess að end-
urfjármagna okkar gömlu skuldir.
En það eru engin hættumerki á
lofti hjá okkur, síður en svo, og
þetta þyrfti að vera ævintýraleg
skriða ef það ætti að setja okkur í
einhverja hættu eða spennu,“ segir
Guðmundur.
Aðspurður segir hann sennilegt
að næsta útboð og um leið vaxta-
ákvörðun verði síðar í þessum
mánuði. Þá muni menn leita allra
leiða eða skoða það með hvaða
hætti sjóðurinn geti fengið sem
best út úr því. Guðmundur segir
menn gera sér vonir um að vextir
eigi eftir að lækka enn frekar og
séu frekar á niðurleið en hitt.
Mun skoða leiðir í
endurfjármögnun
Guðmundur Bjarnason
ÁRVÖKULIR varðskipsmenn á Tý sáu sport-
kafara laumast út úr Helguvíkurhöfn upp úr
hádegi í gær og þóttu ferðir þeirra tor-
tryggilegar, sérstaklega vegna þess að síðar
um daginn átti að fara fram blaðamanna-
fundur um borð í skipinu og var margt mik-
ilvægra manna væntanlegt á fundinn. Kafarar
voru því sendir til að kanna kjöl skipsins og
komust þeir fljótlega að því að grunur varð-
mannanna var á rökum reistur – sprengja
hafði verið fest við íslenska varðskipið. Við
sprengjuleit í landi kom jafnframt í ljós grun-
samlegur pakki sem hafði verið festur við
eldsneytisleiðslu sem liggur að hafnarbakk-
anum.
Atburðarásin sem lýst er hér að ofan er
uppspuni en þetta er einungis lýsing á æfingu
sem sprengjusérfræðingar fengust við á fjöl-
þjóðlegu æfingunni Northern Challenge 2004
í gær.
Sprengjueyðingasveit danska sjóhersins sá
um að ná í „sprengjuna“ undir Tý en norsk
sveit, með fjarstýrt vélmenni sér til fulltingis,
sá um að fjarlægja bombuna sem komið hafði
verið fyrir við leiðsluna.
Æft fram á miðja nótt
Sjö erlendar sprengjueyðingasveitir taka
þátt í æfingunni að þessu sinni, auk sveitar
Landhelgisgæslunnar, og hefur hún aldrei
verið jafnumfangsmikil. Flestar sveitirnar
hafa starfað á átakasvæðum, m.a. í Írak, Afg-
anistan, á Balkanskaga og á Norður-Írlandi.
Verkefnin tóku mið af því og var í flestum til-
fellum reynt að líkja eftir aðstæðum á slíkum
svæðum auk þess sem æfð voru viðbrögð við
árásum hryðjuverkamanna.
Landhelgisgæslan sér um að útbúa verkefnin
og búa til eftirlíkingar af sprengjum.
Gylfi Geirsson, yfirmaður sprengjudeildar
Landhelgisgæslunnar, segir að æfingin hafi
heppnast afar vel. Um 140 verkefni hafi verið
lögð fyrir sveitirnar og æfingar staðið frá
morgni fram á miðja nótt. Æfingin hófst 30.
ágúst og henni lýkur í dag.
Grunsamlegir kafarar við Tý
Morten Andreas Høvik, yfirmaður sprengjueyð-
ingardeildar norska sjóhersins, leiðbeinir sínum
mönnum við að færa vélmenni að eldsneytis-
leiðslu í Helguvíkurhöfn.
Morgunblaðið/Þorkell
Kafari úr sprengjueyðingarsveit danska sjóhers-
ins við kjöl að Týs losa „sprengju“ af skipinu.
Á VESTNORRÆNNI kvennaráð-
stefnu sem haldin var í Þórshöfn í
Færeyjum dagana 25. og 26. ágúst
var samþykkt ályktun þar sem ráð-
andi öfl í löndunum þremur [Græn-
landi, Færeyjum og Íslandi] eru
hvött til að nýta til fullnustu krafta
kvenna í samfélaginu. Minnt er á að
konur og karlar séu jafnvel til þess
fallin að taka þátt í stjórnmálum og
konur séu, ekki síður en karlar,
hæfar til að standa undir ábyrgð í
stjórnmálum. Það gildi líka um
æðstu stöður stjórnmálanna, ráð-
herraembættin. Þá var í ályktun
ráðstefnunnar hvatt til þess að val-
inn yrði heppilegur dagur, sem yrði
útnefndur vestnorrænn jafnréttis-
dagur. Hann yrði helgaður barátt-
unni fyrir jafnrétti kynjanna í lönd-
unum og verður hugmyndin send
Vestnorræna ráðinu til frekari um-
fjöllunar. Þá er ráðið, í ályktuninni,
einnig hvatt til að hrinda af stað
rannsókn á þátttöku kvenna í
stjórnmálum í löndunum, en slík
rannsókn gæti varpað ljósi á ástæð-
ur þess að hlutur kvenna á vett-
vangi stjórnmálanna er enn svo rýr
sem raun ber vitni. Í því sambandi
var talsvert fjallað um vinnubrögðin
í þjóðþingum landanna og það
hversu hægt virðist ganga að gera
þingmönnum kleift að samræma
störf sín fjölskyldulífi. Voru þing-
konurnar sem sóttu ráðstefnuna
sammála um að beina því til stjórn-
enda þjóðþinganna að vinna að auk-
inni meðvitund um að þingmenn
geti rækt skyldur sínar gagnvart
fjölskyldum sínum. Loks var ákveð-
ið að beina því til allra stjórnmála-
flokka í löndunum þremur að þeir
kæmu sér upp sérstakri jafnrétt-
isstefnu, sem miðaði að því að jafna
hlut kvenna á framboðslistum sem
og í trúnaðarstörfum fyrir einstaka
flokka. Frá þessu greinir Kolbrún
Halldórsdóttir þingmaður í Morg-
unpósti vinstri grænna.
Ráðstefnuna sóttu þingkonur frá
Grænlandi, Færeyjum og Íslandi. Í
pistli Kolbrúnar kemur fram að
þrjár konur eru á færeyska Lög-
þinginu um þessar mundir, en
heildarfjöldi þingmanna er 32 en í
landstjórninni er engin kona. Á
Grænlandi er staðan nokkru betri,
segir Kolbrún, þar sem á Lands-
þinginu eru 11 konur í hópi 31 þing-
manns og af átta ráðherrum í lands-
stjórninni eru tvær konur. „Það
þarf vart að fara yfir stöðuna á Ís-
landi, þar sem af 63 þingmönnum
eru 20 konur (31,7%) og í ríkis-
stjórninni, sem í eru 12 ráðherrar
sitja einungis 3 konur,“ segir Kol-
brún.
Kraftar kvenna
verði fullnýttir
Þátttaka kvenna í stjórnmálum
verði rannsökuð
Í INNGANGI að ársskýrslu Fang-
elsismálastofnunar kallar Valtýr
Sigurðsson, fangelsismálastjóri,
eftir því að nýtt fangelsi verði
reist.
Valtýr bendir á að stefnt hafi
verið að því um áratugaskeið að
byggja nýtt móttöku- og gæslu-
varðhaldsfangelsi á höfuðborgar-
svæðinu til að leysa af hólmi Hegn-
ingarhúsið við Skólavörðustíg sem
móttökufangelsi og Litla-Hraun
sem hefur verið notað til að vista
gæsluvarðhaldsfanga en því fylgi
mikið óhagræði. Í skýrslu Evrópu-
nefndar um varnir gegn pyntingum
og ómannlegri eða vanvirðandi
meðferð eða refsingu sé m.a. vikið
að þessum atriðum og gerðar kröf-
ur um úrbætur.
Fyrir liggi kröfu- og þarfalýsing
nýs fangelsis, nánar tiltekið á
Hólmsheiði, með 48 fangaklefum
ætluðum gæsluvarðhaldsföngum
eða föngum sem eru að hefja af-
plánun styttri refsingar.
Þegar inngangurinn var ritaður
hafi engin ákvörðun verið tekin um
byggingu fangelsisins og hjá dóms-
málaráðuneytinu fengust þær upp-
lýsingar að það hefði ekki breyst
síðan þá.
„Fangelsisyfirvöld eiga að marka
stefnu um fangelsisrefsinguna og
inntak hennar. Þar á að leggja höf-
uðáherslu á að gera refsivistina
sem bærilegasta og notadrýgsta í
heild fyrir fangann þannig að hún
dragi úr líkum á að viðkomandi
haldi áfram á sömu braut. Það
hlýtur að vera heilladrýgst fyrir
fanga og þjóðfélagið í heild. Þessi
stefna á að koma fram með skýrum
hætti og endurspeglast í fangelsum
landsins, m.a. í byggingu nýs fang-
elsis,“ ritar Valtýr.
Í landinu eru fimm fangelsi með
126 almenn pláss og 11 fyrir
gæsluvarðhaldsfanga. Um 20 fang-
ar eru að jafnaði vistaðir utan
fangelsis. Almenn pláss voru að
mestu fullskipuð á síðasta ári.
Fangelsismálastjóri segir að refsivist eigi að vera sem notadrýgst
Engin ákvörðun um byggingu
nýs fangelsis verið tekin enn
ELDUR kviknaði í íbúð á sjöundu
hæð í fjölbýlishúsi við Drekagil á
Akureyri á níunda tímanum í
gærkvöld. Allt tiltækt lið slökkvi-
liðs Akureyrar fór á vettvang og
gekk greiðlega að slökkva eldinn.
Upptök eldsins eru óljós. Íbúa
sakaði ekki en tjón á íbúðinni
liggur ekki fyrir. Reykræstun
hennar og hússins stóð yfir í gær-
kvöld.
Eldur logaði í
fjölbýlishúsi
STUÐNINGUR við ríkisstjórnina
mælist um átta prósentustigum
hærri í Þjóðarpúlsi Gallup fyrir
ágústmánuð en hann var í júlí, og
segjast 46% aðspurðra styðja rík-
isstjórnina.
Sjálfstæðisflokkurinn er aftur
orðinn stærsti stjórnmálaflokk-
urinn, og mældist fylgi hans 33,2%,
en fylgið var um 31% þegar það var
mælt í júlí. Næst stærst er Samfylk-
ingin, með 31,9% fylgi. Aðrar breyt-
ingar frá síðustu könnun eru þær
að Vinstrihreyfingin – grænt fram-
boð missir þrjú prósentustig og
fengi 16% atkvæða ef gengið væri
til kosninga í dag. Framsókn-
arflokkurinn bætir við sig tveimur
prósentustigum og mælist fylgi
flokksins nú 14,5%. Frjálslyndi
flokkurinn dalar um eitt prósentu-
stig og er nú með rúmlega 4% fylgi.
Um 18% tóku ekki afstöðu eða
neituðu að gefa hana upp, og 7,5%
sögðust ekki myndu kjósa eða skila
auðu ef kosningar færu fram í dag.
Úrtakið í könnuninni var 2,773
manns á aldrinum 18–75 ára, og var
svarhlutfallið 63%. Þátttakendur
voru valdir með tilviljunaraðferð úr
þjóðskrá.
46% segjast
styðja ríkis-
stjórnina
FULLMIKILL asi var á ökumanni á
leið um umdæmi lögreglunnar á
Sauðárkróki í gær. Hann mældist á
136 kílómetra hraða í Blönduhlíð-
inni laust upp úr hádegi. Ökumað-
urinn sem var á leið til austurs er
57 ára en hann gat engar skýringar
gefið á akstursmáta sínum.
Á 136 km hraða