Morgunblaðið - 03.09.2004, Blaðsíða 18

ERLENT
18 FÖSTUDAGUR 3. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Anwar leystur
úr fangelsi
ANWAR Ibrahim, fyrrverandi að-
stoðarforsætisráðherra Malasíu,
var látinn laus úr fangelsi í gær eft-
ir að áfrýjunarréttur hnekkti níu
ára fangelsisdómi yfir honum fyrir
spillingu og samræði við karlmenn.
Stjórnvöld í mörgum löndum, al-
þjóðleg mannréttindasamtök, sem
litu á Anwar sem samviskufanga,
lögfræðingar og stjórnarandstæð-
ingar í Malasíu fögnuðu niðurstöðu
dómstólsins.
Anwar sagði eftir að fangels-
isdómnum var hnekkt að hann
myndi halda áfram að beita sér fyr-
ir pólitískum umbótum í Malasíu.
Anwar var talinn líklegur til að
verða forsætisráðherra Malasíu áð-
ur en Mahathir Mohamad, sem
gegndi þá embættinu, vék honum
frá fyrir sex árum. Þúsundir manna
mótmæltu brottvikningunni á göt-
unum og nokkrum dögum síðar var
Anwar handtekinn fyrir spillingu
og brot á malasískum lögum sem
banna samræði fólks af sama kyni.
Mahathir var forsætisráðherra
Malasíu í 22 ár og lét af embætti í
október í fyrra. Abdullah Ahmad
Badawi tók þá við embættinu og
Anwar sagði í gær að niðurstaða
dómstólsins væri forsætisráð-
herranum að þakka.
Mahathir kvaðst vera „dálítið
undrandi“ á niðurstöðu dómstóls-
ins.
Milosevic fær
verjendur
DÓMARAR við stríðsglæpadómstól
Sameinuðu þjóðanna í Haag sögðu í
gær að þeir hygðust fela tveimur
lögmönnum að verja Slobodan Mil-
osevic, fyrrverandi forseta Júgó-
slavíu. Milosevic mótmælti þessari
ákvörðun, en hann hefur sjálfur
haldið uppi vörn-
um í rétt-
arhöldum sem
hófust yfir hon-
um í febrúar
2002. Rétt-
arhöldin hafa
tafist í marga
mánuði vegna
heilsubrests Mil-
osevic.
„Það er ljóst af
læknaskýrslum að hinn ákærði er
ekki nógu hraustur til þess að geta
varið sig sjálfur og ef hann heldur
því áfram veldur það frekari töf-
um,“ sagði Patrick Robinson, dóm-
ari í málinu.
Dómararnir sögðu að bresku lög-
mennirnir Steven Kay og Gillian
Higgins yrðu beðnir að verja Milos-
evic. Þeir hafa fylgst með rétt-
arhöldunum sem „vinir réttarins“
til að tryggja að þau fari fram með
sanngjörnum hætti.
Stöðvast olíu-
vinnsla Yukos?
STJÓRNENDUR rússneska olíu-
fyrirtækisins Yukos sögðu í gær að
það gæti þurft að hætta olíu-
framleiðslu sinni eftir að dómstóll í
Moskvu varð við beiðni saksóknara
um að ríkið fengi að leggja hald á
innistæður bankareikninga fram-
leiðsludeildar fyrirtækisins.
Fjárnámið var heimilað vegna
kröfu rússneskra yfirvalda um að
Yukos greiddi andvirði tæpra 250
milljarða króna vegna skatta-
skulda.
Áhyggjur af því að Yukos kynni
að þurfa að hætta olíuframleiðsl-
unni stuðluðu að því ásamt fleiri
óvissuþáttum að olíuverð rauk upp
á heimsmarkaði í ágúst.
Anwar Ibrahim og eiginkona hans.
Slobodan Milosevic
VOPNAÐIR menn ná á sitt vald
skóla í Suður-Rússlandi og hóta að
drepa tugi barna; íslamskir ofstæk-
ismenn drepa tólf Nepala í Írak; fjöldi
manna lætur lífið er tveir strætis-
vagnar eru sprengdir upp í Ísrael og
margir liggja í valnum eftir að
sprengja springur við lestarstöð í
Moskvu.
Allt átti þetta sér stað á rúmri viku
og viðbrögðin eru alltaf þau sömu.
Stjórnvöld ætla ekki að láta hryðju-
verkamenn beygja sig. Síðan er gripið
til aðgerða, sem margir sérfræðingar
segja alltaf hafa reynst árangurslaus-
ar. Vandi rússneskra stjórnvalda og
Vladímírs Pútíns, forseta Rússlands, í
Tétsníu er talinn lýsandi dæmi um
þetta.
Fréttaskýrendur benda á, að í
hryðjuverkastríðinu sé ekki um að
ræða eina víglínu og raunar ekki held-
ur um neitt eitt stríð. Það er ekki ver-
ið að berjast gegn einum skilgreind-
um óvini og þess vegna er heldur ekki
til að dreifa einni og samræmdri bar-
áttuaðferð. Þvert á móti sýni dæmin,
að stríðið, hryðjuverkin, samanstend-
ur af ótengdum atburðum, sem allir
eiga rætur í stjórnmálalegum, fé-
lagslegum og trúarlegum átökum.
Mikill hernaðarmáttur eigi ekkert
svar við þeim.
„Ég vil ekki nota þetta orð, hryðju-
verkastríð, vegna þess, að það gefur
til kynna, að það sé einhver hernaðar-
lausn á þessum vandamálum,“ segir
Tim Garden, fyrrverandi forstöðu-
maður konunglegu alþjóðamálastofn-
unarinnar í London, RIIA. „Sannleik-
urinn er þessi þótt margir vilji ekki
heyra á hann minnst: Herinn getur
komið að gagni en fyrst og fremst
snýst þetta um menntun og efnahags-
mál.“
Garden leggur áherslu á, að bætt
kjör muni ekki halda aftur af öllum of-
stækismönnum, en bendir um leið á,
að í augum margra þeirra, sem eru
kúgaðir og örvæntingarfullir, séu
hryðjuverk lögleg baráttuaðferð.
Írak er víti til að varast
Garden segir, að Írak sé gott dæmi
um þetta. Fyrst eftir innrásina hafi
margir fagnað bandarísku hermönn-
unum og falli Saddams Husseins og í
heila fimm mánuði eða fram í sept-
ember fyrir ári hafi að mestu verið
kyrrt í landinu. Sumarið hafi hins
vegar verið Írökum ákaflega erfitt,
lítið um rafmagn og vatn og öryggið
ekkert, og þá hafi skæruhernaðurinn
byrjað fyrir alvöru.
„Írak sýnir vel hvernig unnt er að
búa til aðstæður, sem verða síðan
kveikjan að ofbeldisverkum,“ segir
Dominique Moisi, ráðgjafi hjá
frönsku alþjóðamálastofnuninni.
„Verkefnið er að berjast gegn ofstæk-
ismönnum án þess að glata stuðningi
hinna hófsömu. Vegna rangra áætl-
ana eða öllu heldur engra áætlana var
þessu gjörsamlega klúðrað. Í upphafi
vildu Írakar ekki ráðast á þá her-
menn, sem höfðu frelsað þá undan
harðstjórn, en það breyttist þegar í
ljós kom, að þessir sömu hermenn
gátu ekki tryggt öryggi þeirra.“
Auga fyrir auga
út í það óendanlega
Annað dæmi er Ísrael. Þar er stefn-
an sú að hefna hvers sprengjutilræðis
Palestínumanna grimmilega, setja á
útgöngubann á stórum svæðum,
sprengja upp hús og eyðileggja akra,
lífsviðurværi íbúanna.
„Afleiðingin er óbreytt ástand og
fleiri árásir,“ segir Paul Wilkinson,
prófessor í alþjóðamálum við St.
Andrew-háskóla.
George W. Bush, forseti Banda-
ríkjanna, vakti mikla athygli fyrir
nokkrum dögum er hann sagði, að
ekki væri hægt að vinna hryðjuverka-
stríðið, í besta falli mætti halda því í
skefjum. Ráðgjafar forsetans ruku þá
upp til handa og fóta og sögðu, að
hann hefði átt við, að ekki væri unnt
að vinna það með hefðbundnum að-
ferðum, en Wilkinson segir, að um
þetta hafi þó forsetanum ratast rétt
orð á munn „í fyrsta sinn“.
Hið „eðlilega“
ástand Pútíns
Í Tétsníu hefur verið barist með
hléum frá árinu 1994 og í fjögur ár
hefur Pútín, forseti Rússlands, stagl-
ast á því, að ástandið þar sé að „verða
eðlilegt“. Hann hefur fullvissað al-
menning um, að átökum sé sama sem
lokið vegna þeirrar staðföstu stefnu
hans að ræða ekki við leiðtoga að-
skilnaðarsinna. Þessi fullyrðing beið
fyrst mikinn hnekki með gíslatökunni
í leikhúsinu í Moskvu 2002 og aftur nú
þegar hvert hryðjuverkið hefur rekið
annað.
Hin staðfasta stefna Pútíns hefur
að mati sumra fréttaskýrenda engu
skilað nema því, að nú er hryðju-
verkaógnin í Rússlandi meiri en
nokkru sinni. Spillingin í Rússlandi
gerir heldur ekki baráttuna auðveld-
ari. Tétsenskir skæruliðar komast
allra sinna ferða með því að greiða
mútur. Nýlega var haft eftir einum
þeirra, að verðið fyrir sprengju um
einhverja eftirlitsstöð rússneska
hersins væri 500 rúblur, rúmar 1.200
íslenskar krónur.
Skipbrot ofbeldisins
Verkefnið, sem blasti við Pútín, er
það sama og blasti við Bandaríkja-
mönnum í Írak: Að vinna hylli al-
mennings, sem hafnar íslamskri ofsa-
trú og er orðinn þreyttur á ófriðnum í
landinu. Rússar hafa farið þveröfugt
að í Tétsníu, nú síðast með því tryggja
einum leppa sinna, Alu Alkhanov, for-
setastólinn og koma jafnframt í veg
fyrir, að aðrir og miklu vinsælli fram-
bjóðendur gætu boðið sig fram.
„Stefna Pútíns í Tétsníu hefur beð-
ið algert skipbrot. Hún er óhugsuð,
byggist bara á ofbeldi, sem getur af
sér enn meira ofbeldi,“ segir Masha
Lipman hjá Carnegie-friðarstofnun-
inni í Moskvu. Telur hún, að Pútín
eins og aðrir þjóðarleiðtogar á okkar
netvæddu tímum verði að fara að taka
mark á skoðanakönnunum en þær
benda til vaxandi andstöðu við harð-
línustefnu hans í Tétsníu. Í skoðana-
könnun, sem birt var í Rússlandi í
gær, kváðust 68% vilja, að sest væri
að samningum við aðskilnaðarsinna í
landinu.
Heimildir: AFP, Los Angeles Times, BBC.
Al-Qaeda-hreiðrið í Afganistan var hreinsað út, Írak er á valdi Bandaríkjamanna en samt
fjölgar hryðjuverkunum. Stefna Pútíns í Tétsníu hefur beðið skipbrot og hefndarárásir
Ísraela hafa engu skilað. Nú spyrja margir hvort tímabært sé að hugsa málin upp á nýtt.
Stríðið gegn hryðju-
verkum á villigötum?
AP
Rússneskir sérsveitarmenn skýla sér á bak við bíl við barnaskólann í bænum Beslan í Norður-Ossetíu. Hryðju-
verkamennirnir létu í gær laus um 30 konur og börn, en talið er, að þeir hafi enn á valdi sínu meira en 300 manns.
’Herinn getur komið aðgagni en fyrst og fremst
snýst þetta um menntun
og efnahagsmál.‘
STÚLKA með höfuðklút mætir í skólann sinn í Villeneuve
D’ascq í norðanverðu Frakklandi í gær, á fyrsta degi haust-
annarinnar. Þá tóku gildi umdeild lög sem banna notkun ísl-
amskra höfuðklúta og annarra áberandi trúartákna í
frönskum ríkisskólum. Flestar múslímsku stúlkurnar í skól-
unum féllust á að taka höfuðklútana af sér en nokkrar neit-
uðu því. Þeim var þó hleypt inn í skólana en haft var sam-
band við foreldra þeirra til að ræða hugsanlega refsingu
fyrir lögbrotin.
Bannið tók gildi þrátt fyrir kröfu mannræningja, sem
halda tveimur frönskum fréttamönnum í gíslingu í Írak, um
að það yrði afnumið. Sendiherra Frakklands í Bagdad sagði
í gær að gíslarnir væru á lífi og við góða heilsu. Sendinefnd
samtaka franskra múslíma, sem ræddi við íraska trúar-
leiðtoga, kvaðst vera vongóð um að gíslunum yrði sleppt.Reuters
Franskt slæðubann
tekur gildi