Morgunblaðið - 12.12.2004, Qupperneq 22

22 SUNNUDAGUR 12. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Í eftirfarandi kafla segir frá síð-
ustu örlagaþrungnu dögunum í for-
ingjabyrginu í Berlín.
Ég leik við börn Goebbels,les fyrir þau ævintýri, ferí pantleiki með þeim ogreyni að halda þeim fráöllum þessum hræðileg-
um hlutum. Móðir þeirra hefur
ekki lengur bolmagn til að tala við
þau. Á næturnar sofa þau vært í
rúmunum sínum sex, á meðan biðin
heldur áfram í byrginu og ógæfan
færist stöðugt nær.
28. apríl kemur síðasta stóra
áfallið fyrir Hitler. Hann er enn
ekki búinn að ákveða hvað á að
gera við Hermann Fegelein, en þá
færir blaðamaðurinn Heinz Lorenz
honum hörmuleg tíðindi: Sam-
kvæmt Reutersfrétt er Heinrich
Himmler, yfirmaður stormsveit-
anna, búinn að taka upp samninga-
viðræður við bandamenn, fyrir
milligöngu Bernadotte greifa.
Ég man ekki hvar ég var þegar
Hitler bárust þessi tíðindi. Hann
hefur sjálfsagt bölvað og ragnað í
síðasta sinn, en þegar ég sá hann
aftur var hann orðinn jafn rólegur
og áður. Eva Braun var aftur á
móti tárvot, því mágur hennar
hafði verið dæmdur til dauða. Hann
hafði verið skotinn eins og hundur í
garði utanríkisráðuneytisins, undir
trjám sem stóðu í blóma, skammt
frá fallegu bronsstyttunni. Hún
hafði reynt að skýra út fyrir Hitler
hversu mannlegt það hefði verið af
Fegelein, að hann skyldi vilja gera
það fyrir konuna sína og börnin að
byrja nýtt líf. En Hitler var óhagg-
anlegur. Nú sá hann ekkert annað
en blekkingar og svik. Hinn trygg-
lyndi Heinrich sem hann hafði litið
á sem tryggðatröll, mitt í öllum
veikleikum og svikum, hafði nú líka
brugðist honum. Allt í einu fengu
gerðir Fegeleins allt annað yfir-
bragð: Hann var orðinn þátttak-
andi í samsæri. Hitler hafði skelfi-
legar hugmyndir um fyrirætlanir
Himmlers. Var hann kannski að
undirbúa banatilræði við hann?
Ætlaði hann að koma honum lifandi
í hendur óvinarins? Nú var hann
ekki aðeins tortrygginn gagnvart
öllum sem voru hjá honum og
tengdust Himmler, heldur líka
gagnvart eitrinu sem Himmler
hafði látið hann fá. Dr. Stumpfeg-
ger, sem hírðist í byrginu, fölur og
fár, varð nú enn fátalaðri en áður.
Tortryggni Hitlers beindist nú líka
að honum.
Eitur Himmlers var ósvikið!
Þess vegna var Haase prófessor
sóttur yfir í skurðstofubyrgið undir
nýju kanslarahöllinni. Við sáum að
Foringinn talaði við hann, lét hann
fá eitt af eiturhylkjunum og gekk
síðan með honum yfir í litla for-
dyrið fyrir framan salernið, þar
sem Blondí var með hvolpana sína.
Læknirinn beygði sig yfir hundinn,
sterksætur möndluilmur barst að
vitum okkar, og síðan hreyfði
Blondí sig ekki framar. Hitler kom
aftur til baka. Andlitið á honum
minnti á hans eigin dauðagrímu.
Hann gekk orðalaust inn í her-
bergið sitt og lokaði á eftir sér.
Eitur Himmlers var ósvikið!
Hanna Reitsch og Greim hers-
höfðingi bjuggu sig undir að fljúga
til baka. […] Eftir langt samtal við
Hitler yfirgáfu þau byrgið.
Við konurnar flúðum með börnin
og hundana inn í herbergi Evu
Braun. Nú vofði ákvörðunin yfir.
Taugar okkar voru spenntar til
hins ýtrasta. Eva sagði við frú
Christian og mig: „Ég skal veðja að
þið eigið eftir að gráta í kvöld.“ Við
horfðum á hana skelfingu lostnar:
„Er komið að því?“ Nei, út af öðru,
við ættum eftir að verða djúpt
snortnar, hún gæti hinsvegar ekki
ljóstrað upp hvers vegna.
Beðið eftir lokaákvörðun Hitlers
Ég man ekki lengur hvernig við
eyddum öllum þessum mörgu
klukkustundum, þetta var eins og
ljótur draumur. Ég man ekki leng-
ur eftir neinum samtölum, eða ein-
stökum atvikum. Það var svo sem
ekkert lengur um að tala. Nú talaði
bara þessi skelfilegi gauragangur,
sem stafaði frá sprengjunum, hand-
sprengjunum, fótgönguliðinu og
skriðdrekunum. Innan skamms
yrðu Rússarnir komnir á Pots-
við höfum enn verið fær um að
borða og drekka, sofa og tala. Við
gerðum þetta allt saman vélrænt
og því er alveg stolið úr minninu
hjá mér.
Goebbels hélt langar ræður um
undirferli félaga sinna. – Hann var
alveg sérstaklega hneykslaður á
framferði Görings. „Þessi maður
var aldrei nasisti,“ fullyrti hann.
„Hann baðaði sig í ljómanum frá
Foringjanum, en hann var aldrei
nasisti eða hugsjónamaður. Það er
honum að kenna að þýski flugher-
inn brást, við eigum það honum að
þakka að við skulum sitja hér og
þurfa að tapa stríðinu.“ – Nú kom
allt í einu í ljós að báðir þessir
voldugu menn höfðu staðið í harð-
vítugri baráttu og samkeppni hvor
við annan. Frú Goebbels tók sömu-
leiðis undir ásakanir manns síns í
garð ríkismarskálksins.
Á þessari stundu var okkur orðið
sama um allt. Við höfðum gefist
upp á að bíða. Tíminn silaðist hægt
áfram, uppi yfir höfðum okkar
kraumaði og sauð í nornakatlinum.
Við sátum, töluðum, reyktum og
tórðum. Það er þreytandi. Spenna
síðustu daga minnkar. Nú finn ég
einungis fyrir innri tómleika. Ein-
hvers staðar rekst ég á herbedda
og sofna í klukkutíma. Það hlýtur
að vera mið nótt, þegar ég vakna
aftur.
Pólitísk erfðaskrá
Á ganginum fyrir utan og í her-
bergjum Foringjans er mikill um-
gangur þjóna og aðstoðarmanna
sem koma og fara. Ég þvæ mér og
skipti um föt, það er kominn tími
til að drekka te með Foringjanum.
Við drekkum enn te með honum.
Og alltaf er dauðinn sem ósýni-
legur gestur til staðar. En þegar
ég opna dyrnar að vinnuherbergi
Hitlers mætir mér að þessu sinni
óvenjuleg mynd. Foringinn gengur
á móti mér, réttir mér höndina og
spyr: „Gátuð þér hvílt yður svolítið,
barn?“ Þegar ég jánka undrandi,
bætir hann við: „Ég myndi gjarnan
vilja lesa yður dálítið fyrir á eftir.“
Ég var löngu búin að gleyma því að
þessi þreytta og veiklulega rödd
hafði átt það til að lesa mér fyrir
með svo miklum látum að ég átti
fullt í fangi með að fylgja lestrinum
eftir. Hvað var svo sem eftir til að
skrifa? Ég horfi framhjá Hitler og
sé að það er búið að leggja á borð
fyrir veislu. Í dag er sem sagt lagt
á borð fyrir átta manns og freyði-
vínsglas við hvern disk. Fljótlega
mæta gestirnir, Goebbelshjónin,
Axmann, frú Christian, ungfrú
Manziarly, auk hershöfðingjanna
Burgdorfs og Krebs. Ég er spennt
að fá að vita, af hvaða tilefni Hitler
hefur kallað alla saman. Ætlar
hann að halda kveðjuhóf? Þá kallar
hann á mig: „Kannski getum við
bara skrifað núna strax, – komið
þér,“ segir hann og gengur út úr
Bókarkafli | Árið 1942, þegar Traudl Junge var tuttugu og tveggja ára, bauðst henni
starf á skrifstofu Foringjans í Berlín. Stuttu síðar gerði Adolf Hitler hana að einkaritara
sínum en því starfi gegndi hún allt til endaloka Þriðja ríkisins. Hún var síðasta
eftirlifandi vitnið úr nánasta umhverfi Foringjans. Stuttu eftir stríðslok skráði hún
minningar sínar úr vistinni hjá Hitler.
Nýgift: Einkaritarinn Traudl og þjónninn Hans Junge, með svaramönnum sínum, þeim Otto Günsche (til vinstri) og Erick
Kempka (til hægri), 19. júní 1943.
Adolf Hitler ræðir við þjón sinn, Hans Junge, upp úr 1940.
damplatz, hugsanlega eftir fáeinar
klukkustundir og þá var örstutt í
að þeir ryddust inn til okkar. Það
var ekkert um að vera í byrginu.
Leiðtogar þjóðarinnar sátu með
hendur í skauti og biðu þess að
Hitler tæki lokaákvörðun sína.
Jafnvel Bormann sem var alltaf
fullur af ákafa, og Goebbels sem
aldrei féll verk úr hendi, voru ekk-
ert lengur að gera. Axmann, Hew-
el, Voss, þjónarnir og aðstoðar-
mennirnir, aðstoðarþjónarnir og
starfsfólkið, allir biðu eftir niður-
stöðu. Það átti enginn von á sigri
lengur. Allir vildu bara sleppa út úr
þessu byrgi.
Mér finnst næstum ólíklegt að
Traudl þegar hún starfaði á skrifstofu Foringjans í Berlín 1942.
Síðasta skjal Þriðja ríkisins