Morgunblaðið - 04.01.2005, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 4. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
EITURLYFJABÖLVALDURINN
Harkan í undirheimum Reykja-víkur færist í aukana. Fram-boð á sterkum eiturlyfjum
eykst og eiturlyfjasalarnir eru engin
blómabörn. Fyrir jólin kom út bók eft-
ir Guðmund Sesar Magnússon, sem
einn og óstuddur bauð eiturlyfjaklíku
birginn til að frelsa dóttur sína úr
klóm hennar. Í byrjun nóvember birt-
ist viðtal við Guðmund Sesar um bók-
ina: „Guðmundur óttast að bók sín
kunni að hafa einhver eftirmál. „Við
erum hrædd hjónin en ég ætla enn að
treysta á kerfið. Ef ég verð laminn til
óbóta eða drepinn hljóta menn að átta
sig á því að það er raunveruleg ógn
þarna úti í samfélaginu. Það hefði ver-
ið ávísun á að vera drepinn hefði ég
notað rétt nöfn í bókinni. Réttu nöfnin
eru hins vegar í umslagi hjá lögfræð-
ingnum mínum og þau verða gerð op-
inber ef eitthvað kemur fyrir mig. Ég
hef hugleitt það að grípa til örþrifa-
ráða og ráða sjálfur niðurlögum eitur-
lyfjahyskisins með skotvopnum. Ég
veit að ég gæti það, en um leið og ég
gerði það þá væri ég ekkert skárri en
þessir karlar og það vil ég ekki vera.
Ég er bara gutti úti í bæ sem vill kom-
ast af og eiga sitt líf. Það er búið að
taka það að miklu leyti frá mér og ég
verð að sætta mig við það að fjárhags-
staða mín er í molum. Núna snýst allt
um það að hjálpa dætrunum að klára
sitt nám og þreyja þorrann,“ segir
Guðmundur.“
Ólafur Ragnar Grímsson forseti
gerði bækur, sem komu út fyrir jól og
„flytja örlagasögur æskufólks sem lent
hefur í klóm eiturlyfja, hrökklast um
stræti eymdar og ótta“, að umtalsefni í
ræðu sinni um áramótin: „Vitnisburð-
ur um napran og ógnvekjandi veru-
leika birtist okkur í þessum bókum og
einnig iðulega í blöðum og fjölmiðlum,
í fréttum af starfi lögreglunnar og
dómstólanna, í lýsingum á auknu of-
beldi og fólskuverkum. Hér er mikið
verk að vinna; að efna í sameiningu til
átaks sem hrindir þessum vágesti af
höndum okkar, lýsir upp skuggaheim
og hreinsar þar til svo um munar.
Við eigum öll hagsmuna að gæta því
reynslan sýnir að enginn veit hver er
næstur, að börn og unglingar frá ólík-
um heimilum eru í hópi fórnarlamba,
að eftir andartak getur víglínan legið
um okkar eigin garð.
Við hjónin höfum ákveðið að leggja
okkar af mörkum, að bjóða fram lið-
sinni í baráttunni við þennan vágest,
að taka höndum saman við alla sem nú
vilja leggjast á árar, efna til samræðna
við unga fólkið sem orðið hefur fyrir
grimmri reynslu, ættingja þeirra, vini
og aðstandendur, laða fram lærdóma
allra sem ábyrgð bera.
Við erum líka reiðubúin að leita í
smiðju til fólks í öðrum löndum og fá
til samráðs ýmsa sem árangri hafa náð
á sínum heimaslóðum, leggja þannig í
sjóð ábendingar og góð ráð frá þeim
sem fyrr hafa staðið í sömu sporum og
Íslendingar eru nú.
Við þurfum að gæta þess vel að
bægja illum öflum frá okkar ranni,
koma í veg fyrir að erlendir glæpa-
hringir skjóti hér rótum.
Það gefast því miður engar einfaldar
lausnir, engar greiðar götur að fulln-
aðarsigri, en við eigum öll erindi í hið
nýja varnarlið sem nú þarf að mynda,
varnarlið um friðsæld og öryggi hins
íslenska veruleika. Í húfi er velferð
barna okkar, framtíð þeirra, heill og
heilsa; og hvatningin í því fólgin að
geta fært þeim sömu gæfu og við nut-
um ung.“
Hættumerkin er að finna um allt
land og þróunin er hröð. Hvað eftir
annað birtast fréttir um að smyglarar
hafi verið gripnir með hauga af eit-
urlyfjum, sem virðast aðeins vera brot
af því, sem flæðir yfir landið.
Neyslan eykst og færist niður í
grunnskólana. Eiturlyf kunna að vera
spennandi í upphafi, en þegar fíknin
hefur tekið völdin blasir napur veru-
leiki við þrælum eitursins og margir ná
aldrei að slíta sig lausa. Frásögn Freys
Njarðarsonar í bókinni Eftirmál, sem
kom út fyrir jólin, er hrollvekjandi
vitnisburður um veröld fíknarinnar.
Oft er þó eins og við fljótum áfram
sofandi í íslensku þjóðfélagi og egnum
jafnvel gildrur fyrir þá, sem síst
skyldi. Á síðasta degi liðins árs birtist
frétt í Morgunblaðinu um samspil
eiturlyfjaneyslu og spilafíknar. Þar
kom fram að samkvæmt samantekt fé-
lagsþjónustunnar um fjölda spilafíkla
og meðferðarúrræði eiga þrír af hverj-
um fjórum drengjum og ein af hverjum
fjórum stúlkum, sem sótt hafa vímu-
efnameðferð hjá Götusmiðjunni, við
spilafíkn að stríða. Í fréttinni sagði
einnig að í viðtölum við Götusmiðjuna
kæmi fram að algengt væri að krakk-
arnir, sem ættu við spilafíkn að stríða,
hefðu stundað spilakassa áður en þau
fóru í neyslu vímuefna. Happdrætti
Háskóla Íslands annars vegar og
Rauði krossinn, Slysavarnafélagið
Landsbjörg og SÁÁ undir merkjum Ís-
landsspils hins vegar reka spilakassa
og hafa varið rekstur þeirra, en fyrsta
skrefið í þeirri baráttu, sem forsetinn
boðaði í ávarpi sínu, ætti að vera end-
urskoðun spilavítanna, sem rekin eru í
þökk yfirvalda út um allt land.
En það þarf einnig að huga að heild-
inni. Eftirspurnin eftir eiturlyfjum er
hluti af stærra þjóðfélagsmeini, sem
grefur um sig í einstaklingnum löngu
áður en eiturlyfin koma til sögunnar.
Þá er ekki hægt að líða það að örfáir
einstaklingar geti haldið fíklum og að-
standendum þeirra í ógnargreipum
með árásum og barsmíðum án þess að
laganna verðir fái rönd við reist. Þessa
óöld verður að stöðva áður en ástandið
versnar.
H
alldór Ásgrímsson for-
sætisráðherra varð við
beiðni sænskra stjórn-
valda, sem barst síð-
degis í gær, um frek-
ari aðstoð við að koma slösuðum
Svíum frá hamfarasvæðunum í Asíu.
Flugvél Loftleiða Icelandic er vænt-
anleg til Stokkhólms frá Taílandi í
kvöld með 58 slasaða og sjúka Svía.
Hún mun halda aftur til Taílands á
morgun, án viðkomu hér á landi.
Sem næst sami hópur sérfræðinga,
það er lækna, hjúkrunarfræðinga,
björgunarsveitarfólks og fleiri, mun
aðstoða sjúka og slasaða í seinni
ferðinni.
Flugvélin, sem er af gerðinni
Boeing 757-200, átti að leggja af stað
í fyrsta sjúkraflugið frá Bangkok kl.
12.00 á hádegi í dag að taílenskum
tíma, eða klukkan 5.00 í morgun að
íslenskum tíma. Í gær var reiknað
með að fyrstu sjúklingarnir kæmu
um borð í flugvélina þremur tímum
fyrir brottför.
Alls 58 farþegar
Að sögn Friðriks Sigurbergssonar,
sem er leiðangursstjóri Landspítala
– háskólasjúkrahúss auk Guðbjargar
Pálsdóttur hjúkrunarfræðings, áttu
átján legusjúklingar og fjörutíu
sjúklingar og ættingjar þeirra, sem
gátu setið uppi, að fá far með flug-
vélinni eða alls 58 farþegar. Talið
var að einn til tveir sjúklingar væru
svo alvarlega veikir að þeir þörfn-
uðust gjörgæslumeðferðar. Sjúkling-
arnir eru margir alvarlega slasaðir,
með beinbrot, sýkingar, sár og
drep. Einnig er eitthvað um
hryggjarskaða og iðrasýkingar.
Andlegt ástand slasaðra og að-
standenda er mjög slæmt og sér-
stök áhersla lögð á að sinna þeim
þætti vel.
Íslenska flugvélin kom til Bankok
í gær kl. 13.20 að staðartíma (6.20
að íslenskum tíma). Sex læknar og
tólf hjúkrunarfræðingar frá LSH
fóru héðan með flugvélinni en með í
för voru einnig fulltrúi forsæt-
isráðuneytisins, fulltrúi almanna-
varnadeildar ríkislögreglustjóra,
tveir fulltrúar frá Slökkviliði höf-
uðborgarsvæðisins og þrír frá
Slysavarnafélaginu Landsbjörg.
„Nú tekur við sá tími þar sem
endanlega verður gengið frá því
hvaða sjúklingar það eru sem fara
með vélinni,“ sagði Steingrímur
Ólafsson, upplýsingafulltrúi forsæt-
isráðuneytisins, sem fór með flug-
vélinni til Taílands, í samtali við
fréttavef Morgunblaðsins, mbl.is, í
gær.
Mikil undirbúningsvinna
Í gær var unnið nánar að und-
irbúningi ferðarinnar til Svíþjóðar.
„Það tekur talsverðan tíma að und-
irbúa flugvélina fyrir komu farþeg-
anna. Það þarf að ganga frá mjög
miklu, raða upp lyfjabirgðum, koma
rúmunum fyrir og skipuleggja í
raun og veru uppsetningu flugvél-
arinnar. Læknarnir og hjúkr-
unarfræðingarnir eru í þeirri
vinnu,“ sagði Steingrímur. Þá var
Líkkistur berast í hundraðatali til greiningarstöðva þar sem kennsl eru borin á látna.
Íslensk flugvél fer t
Andlitsmyndir af lík
L
angtímaáhrif þess að lenda í hörm-
ungum á borð við þær sem dundu
yfir í strandhéruðum víða í Asíu
annan dag jóla geta verið skelfi-
leg, og ef fólk nær ekki að vinna úr
tilfinningum sínum getur það endað með geð-
ræn vandamál vegna áfallsins.
Guðbjörg Sveinsdóttir, geðhjúkrunarfræð-
ingur og sjálfboðaliði Rauða kross Íslands, sem
stödd er á Súmötru, segir þó erfitt að meta
langtímaáhrifin vegna flóðbylgjunnar á þessari
stundu. „Ef fólki er ekki hjálpað út úr svona, ef
það festist í áhrifunum af þessu og nær ekki að
vinna úr þessum tilfinningum sínum, þá getur
fólk fengið alvarleg geðræn vandamál. Þetta
eru heilu samfélögin sem eru í rúst, en það er
erfitt að segja til um hvernig fer því maður veit
ekki hvaða úrræði eru og verða fyrir hendi,
hvort fólk hefur trú, og hvernig fólk hjálpar
hvað öðru.“
Guðbjörg sætir nú færis á því að komast til
Banda Aceh-borgar, en segir það ganga erf-
iðlega. Flytja þarf fólk þangað með þyrlum, og
segir hún að hingað til hafi fólk sem vinnur að
vatnsmálum haft forgang í þær ferðir, þó að
hún vonist til að komast þangað á næstu dög-
um.
Lík undir leðjunni
Björgunarlið komst í fyrrakvöld í fyrsta
skipti til borgarinnar Meulabouch á Súmötru
og segir Guðbjörg að björgunarmenn segi sög-
ur af mikilli eyðileggingu. „Þeir segja að við
fyrstu sýn virðist þetta vera allt í lagi, en þegar
maður sé kominn svona 3 km frá ströndinni þá
sé ekkert uppistandandi þar sem áður var
byggð niður að strönd. Þar sé ekkert annað en
leðja, eins og allt hafi verið jafnað við jörðu og
svo komið þessi leðja yfir allt, og undir þessu
e
b
m
v
h
v
i
á
þ
v
m
l
B
v
a
s
s
t
h
s
b
t
b
i
s
s
Vinnur að hjálparstörfum á eyjunni Súmötru
Skelfileg langtímaáhrif hör
Reuters
MERKILEG TÍMAMÓT
Um áramót urðu merkileg tíma-mót í raforkumálum okkar Ís-lendinga. Þá hófst starfsemi
fyrirtækis, sem nefnist Landsnet og
sér um flutning á raforku og kerfis-
stjórnun. Með stofnun þess eru skap-
aðar aðstæður til að samkeppni hefjist í
sölu á raforku langt umfram það, sem
verið hefur til þessa.
Eins og margar umbætur í íslenzk-
um atvinnumálum á síðasta rúmum
áratug eru þessar breytingar til orðnar
vegna tilskipunar frá Evrópusamband-
inu, sem okkur ber að fylgja eftir vegna
EES-samningsins.
Nú um áramótin geta þeir, sem nota
meira en 100 kílóvött af raforku, valið
sér raforkusala og eftir ár geta allir
raforkukaupendur gert það sama.
Þetta eru mikil tíðindi og verður
fróðlegt að fylgjast með, hvers konar
samkeppni á eftir að verða til á þessum
vettvangi og hvaða áhrif og afleiðingar
hún mun hafa.