Morgunblaðið - 03.04.2005, Blaðsíða 28

28 SUNNUDAGUR 3. APRÍL 2005 MORGUNBLAÐIÐ
tannsmíði. Það var varla að ég gæfi
mér tíma til að eignast börnin. Eldri
sonur minn fæddist 4. maí 1948 og
fljótlega fór ég með hann í vagni upp
á Öldugötu og hélt þar áfram að
smíða upp í fólk meðan barnið svaf í
vagninum úti í garði, brjóst gaf ég
barninu í matar- og kaffitímum,
þannig leið þetta fyrsta sumar hans.
Tannsmiður sem vann með mér hjá
Matthíasi stofnaði sína vinnustofu í
Hafnarfirði og hjá henni starfaði ég
svo í einn vetur. Eitt ár var ég heima
eftir að seinni sonurinn fæddist 1950,
svo fór ég aftur í tannsmíðina. Þetta
var óvenjulegt í þá daga, öðrum kon-
um þótti ég dugleg, þær sögðu það
stundum við mig. Áslaug systir mín
gætti drengjanna fyrir mig þegar ég
var að vinna. Lilý systir mín var tann-
smiður líka en henni þótt það svo leið-
inlegt starf að hún fékk sér vinnu hjá
Sigríði Zoëga á ljósmyndastofu henn-
ar. Og þar vann hún svo alla tíð.
Mér fannst aftur á móti strax mjög
skemmtilegt að smíða tennur. Fljót-
lega fór ég að skoða vel tennurnar í
fólki sem ég hitti og geri það enn í
dag, segja má að tennur séu mikið
áhugamál mitt, þegar ég horfi t.d. á
sjónvarpið er ég upptekin af að skoða
tennurnar í fólkinu sem þar kemur
fram. Þegar ég var að byrja á tann-
læknastofunni var algengt að allar
tennur væru rifnar út fólki og það
fengi svo falska tanngóma. Ég man
að þegar ég var að skúra stofuna á
námsárunum tæmdi ég föturnar, þær
voru oftast fullar af blóðugum tönn-
um. Nú þarf fólk ekki að hafa falska
tanngóma, nú er bara spólað ofan í
beinið og græddur stálnagli og tönn
skellt þar á.
Matthías sem kenndi mér var
lærður í Þýskalandi. Miklar framfarir
urðu í tannsmíði hér á landi á stríðs-
árunum þegar Kurt Gustav Sonnen-
feld tannlæknir, gyðingur frá Þýska-
landi, kom hingað. Ég vann með
honum um tíma og hann lagfærði all-
ar mínar tennur, það er honum að
þakka að ég hef haft mínar tennur
fram á þennan dag. Hann innleiddi
reyndar margar nýjungar hér í tann-
smíðum hvað efni snertir.
Tennurnar fékk maður allar tilbún-
ar og síðan voru þær festar í góm sem
smíðaður var eftir móti sem tann-
læknirinn tók.
Ég starfaði nokkuð lengi hjá
Matthíasi og svo hjá Skúla Hansen
þar til hann lést. Eftir það starfaði ég
hjá Jóni K. Hafstein, skamman tíma
hjá Kristjáni Ingólfssyni en í nær 30
ár vann ég hjá Herði Sævaldssyni
tannlækni. Eftir að ég kom til hans
hitti ég alla þá sem ég átti að smíða
upp í, áður en smíðin hófst.
Gullbrú Péturs Jónssonar
óperusöngvara var ansi þung
Tannsmíðin breyttist afar mikið á
mínum starfstíma. Fyrsta gullbrúin
sem ég sá var úr Pétri Jónssyni óp-
erusöngvara, hana hafði hann fengið
úti í Þýskalandi. Það var töluverður
viðburður að skoða þann smíðisgrip,
brúin sú var ansi þung. Annars smíð-
aði ég lítið úr gulli á minni starfsævi,
ég hafi alltaf nóg að gera við góma-
smíði. Fyrst þegar ég var að byrja að
smíða voru gómarnir úr gúmmímassa
sem var níðþungur og tennurnar úr
postulíni. Plastefnin í gómana komu
sem fyrr sagði á stríðsárunum og það
er óhætt að segja að þau hafi verið
mikill léttir. En lengi vel komu gömlu
gúmmímassagómarnir öðru hvoru í
F.v. Systurnar Áslaug, Lilý Guðrún og María Tryggvadætur. Helga Jónasdóttir, móðir Maríu, 18 ára. Tryggvi Gunnarsson vökvar tré í Alþingisgarðinum nokkru áður en María fæddist.
TRYGGVI Gunnarsson, faðir Þórunnar Önnu Maríu
Tryggvadóttur tannsmiðs, fæddist í Laufási við Eyjafjörð
18. október 1835, elstur fimm alsystkina og fyrsta barn
móður sinnar sýslumannsdótturinnar Jóhönnu Gunn-
laugsdóttur sem þá var 22 ára og séra Gunnars Gunn-
arssonar sem var 54 ára og átti fyrir óskilgetnu dótt-
urina Þóru, – þá sem Jónas Hallgrímsson greiddi lokka
við Galtará. Hún giftist raunar um leið og faðir hennar
hinn 9. október 1834. Það átti fyrir Jóhönnu að liggja að
missa mann sinn og giftast aftur ekkjumanninum séra
Þorsteini Pálssyni sem átti mörg börn.
Halldóru stjúpsystur sinni giftist Tryggvi Gunnarsson
vorið 1859. Umhverfis þau var stór og samheldin fjöl-
skylda en sjálf eignuðust þau engin börn en ólu upp fóst-
urdótturina Valgerði Jónsdóttur, frænku Halldóru. Konu
sína missti Tryggvi þegar hann var fertugur. Hún hafði
lengi átt við heilsuleysi að stríða og var loks skorin hol-
skurð að ráði lækna en dó í kjölfar aðgerðarinnar. Var
fráfall hennar Tryggva mikið harmsefni.
„Nú hef ég misst það sem mér var kærast alls og
verður til æviloka ógleymanlegast. Enda þótt ég viti að
þetta hefur ekki orðið að yðar vilja þá getið þér ekki
neitað að þessi atburður er afleiðing eindreginna ráða
yðar og orðinn fyrir öflugar fortölur yðar og Fanös vinar
yðar. Mér finnst því að þér hefðuð ekki átt að auka á
harma mína með því að kryfja lík minnar ógleymanlegu
látnu konu, er ég hafði eindregið neitað tilmælum í þá
átt.
Guð hafði af náð sinni gefið mér ástríka konu, sem var
mér öllu dýrmætari, og ég átti hana einn, en hvorki þér
né nokkur annar átti neitt yfir henni að segja. Ef þér haf-
ið tekið lifur aða önnur innyfli úr líkinu, þá krefst ég þess
skilyrðislaust að þér skilið því þegar í dag, áður en kist-
unni verður lokað. Loks bið ég yður að tilkynna mér hve
mikið ég skulda fyrir læknishjálp yðar og þeirra lækna, er
aðstoðuðu yður,“ segir Tryggvi í bréfi til Howitz læknis
hinn 9. mars 1875, tveimur dögum eftir andlát Halldóru.
Tryggvi giftist ekki aftur. Hann eignaðist dreng með
ráðskonu sinn, Ólaf Tryggvason, hann lést ungur úr
berklum á Vífilsstöðum og á efri árum eignaðist hann
þrjár dætur með Helgu Jónasdóttur sem hún ól ein upp.
Áberandi maður um langan aldur í íslensku þjóðlífi
Tryggvi var mjög áberandi maður í íslensku þjóðlífi, allt
frá því hann var ungur trésmiður og fór að taka þátt í
sveitarstjórnarmálum í sinni sveit og varð hreppstjóri til
enda ævi sinnar, er hann sýslaði um Alþingisgarðinn þar
sem hann er grafinn. Hann var áræðinn og kjarkmikill og
hafði mikla trú á sjálfum sér. Það gustaði gjarnan um
Tryggva enda lét hann sér fátt óviðkomandi í samtíð
sinni. Hann fór í ferðir til útlanda til að auka víðsýni sitt í
atvinnumálum m.a. Hann hafði forgöngu um allskonar
framkvæmdir, t.d. smíði brúar yfir Ölfusá 1891, sem var
mikil samgöngubót og byggingu Möðruvallaskóla um
1880. Hann var alþingismaður á árunum 1869 til 1885.
Hann var einn upphafsmaður Gránufélagsins, sem var
verslunarfélag bænda á Norðurlandi og kaupstjóri þess
félags á árunum 1871 til 1893 og bjó þá í Kaupmanna-
höfn um árabil.
Bankastjóri hin nýja Landsbanka Íslands varð Tryggvi
árið 1893. Hann var móðurbróðir Hannesar Hafstein, þá
landshöfðingjaritara. Studdi Hannes Tryggva og fleiri
áhrifamenn, svo sem Þórhallur Bjarnason biskup og
Björn Jónsson ritstjóri til þessa embættis, sem hann
fékk þótt ýmsir honum mun menntaðri sæktu um stöð-
una. Tryggvi var þá orðinn langþreyttur á argaþrasi
kaupstjórastarfsins. En það var ekki stjórn bankans ein,
dagleg samskipti eða umbun fyrir vel unnin verk sem
Magnús Stephensen landshöfðingi var að hugsa um
þegar Tryggvi varð fyrir valinu. Hann krafðist þess, að
Tryggvi yrði sér við fyrsta tækifæri úti um þingsæti. Því
tókst Tryggva og fylgismönnum að koma í kring í annarri
atrennu. Tryggvi settist aftur á þing 1894 og átti þar
sæti fyrir Árnessýslu til 1908.
Tryggvi sætti óvæginni gagnrýni andstæðinga sinna,
sem sökuðu hann um íhaldssemi og fyrirgreiðslu til
flokksmanna sinna og var honum vikið frá sem banka-
stjóra 1909, en í því embætti hafði hann einkum beitt
sér fyrir lánveitingum til landbúnaðar og þilskipaútgerð-
ar en var tregari á lánsfé til togarakaupa.
Tryggvi gegndi ýmsum trúnaðarstöðum um dagana
og var m.a. foseti Þjóðvinafélagsins árin 1880 til 1911 og
1914 til dauðadags 1917. Mynd af Tryggva Gunnarssyni
prýddi íslenska hundrað krónu seðilinn sem gefinn var
fyrst út 1965 en tekinn var úr umferð þegar gjaldmið-
ilsbreytingin var gerð 1. janúar 1981. (Samantektin er
m.a. byggð á ævisögu Tryggva Gunnarssonar í 4 bind-
um, eftir þá Þorkel Jóhannesson og Bergstein Jónsson
sem út kom á árunum 1955 til 1990.)
Maður mikilla tilfinninga og mikilla athafna
Halldóra Þorsteins-
dóttir, kona Tryggva.
Tryggvi Gunnarsson á
yngri árum.