Morgunblaðið - 19.09.2005, Blaðsíða 12

12 MÁNUDAGUR 19. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNSTAÐUR
Akranes | Ég hóf störf á Bókasafni Akraness 1.
október árið 1958 og hætti þar störfum 1. sept-
ember sl. og ef mér skjátlast ekki þá eru þetta
47 ár en það hefði verið gaman að ná 50 ára
starfsaldri – það kitlaði mig aðeins en ég næ því
ekki úr þessu,“ segir Ásta G. Ásgeirsdóttir
bókavörður sem flestir Skagamenn þekkja sem
einfaldlega „Ástu í bókasafninu“.
Ásta hefur nú hætt störfum eftir tæplega
hálfrar aldar starf sem bókavörður en áhuga-
málið mun fylgja henni áfram. „Við hjónin
keyptum okkur góða hægindastóla og ég mun
örugglega gleyma mér við lesturinn áfram í
nýja stólnum. Það er ekkert skemmtilegra en
að lesa góða bók.“
Heppin að fá tækifæri til þess
að starfa við áhugamálið
Ásta segir að hún hafi einfaldlega verið hepp-
in að fá tækifæri til þess að starfa við áhuga-
málið en hún hafði mikinn áhuga á bókum og
bóklestri er hún fékk starf á bókasafninu.
„Það var voðalega sjaldan sem föðurnafnið
mitt var notað, flestir nefna bókasafnið í sömu
setningu en það hefur ekkert farið í taugarnar á
mér. Í raun var skammur aðdragandi að því að
ég fékk starf sem bókavörður. Það vantaði
starfskraft á bókasafninu og Sveinbjörn Odds-
son stakk upp á því við mig að ég tæki að mér
starf á bókasafninu en hann hafði hug á því að
hætta og sá sem átti að taka við af honum kom
ekki þegar á reyndi. Ég fékk því starfið og
ílengdist í því í tæpa fimm áratugi.“ Safnið var á
þeim tíma í kjallaranum á gömlu bæjarskrif-
stofunni.
„Það var að mig minnir ekki mjög bjart yfir
þeim húsakynnum og það var mikil skriffinnska
við útlánin. Við skrifuðum niður aðfanganúmer
á bókum á sérstök spjöld sem fór með bókinni
út af safninu og við skrifuðum þessi númer
einnig þegar bókinni var skilað. Ég var með
krampa í hendinni á kvöldin þegar ég kom heim
eftir erilsaman dag á safninu,“ segir Ásta en
hún telur að safnið á Akranesi sé eitt af betri
bókasöfnum landsins.
Börnin sátu út um allt safn við lestur
„Það var mikil bylting árið 1972 þegar safnið
var flutt í nýtt húsnæði við Heiðarbraut og á
fyrstu árum safnsins á þeim stað sátu börnin út
um allt safn við lestur. En það hefur orðið mikil
breyting á frá þeim tíma. Í dag eru skólarnir
betur útbúnir með söfn sem börnin hafa aðgang
að og upplýsingasöfnun þeirra við verkefni
tengd skólanum fer fram í gegnum Internetið.
Það eru því færri sem sitja við lestur á safninu í
dag en aðsóknin hefur samt sem áður verið
góð.“
Ásta ber unglingum og börnum vel söguna og
segir að ungt fólk sé opið og skemmtilegt.
„Krakkar í dag eru miklu opnari en þau voru
áður og þau eru vel að sér í erlendum tungu-
málum. Eitthvað sem ég dauðöfunda þau af. Ég
verð alltaf steinhissa þegar ég sé þau liggja yfir
bókum á erlendum tungumálum. Slíkt var ekki
algengt á árum áður.“
Ásta segist sjálf hafa lesið allar nýjar bækur
sem bárust safninu á árum áður en lesturinn
hafi aðeins dregist saman hjá sér. „Ég les mikið
í dag en ekki eins mikið og ég gerði á árum áð-
ur. Þá skiptum við nýju bókunum á milli starfs-
manna safnsins og síðan lásum við þær. Þetta
var hluti af starfinu og Þóra Hjartar sem eitt
sinn var bókavörður á Akranesi lagði mikla
áherslu á það að við ættum að geta sagt við-
skiptavinum safnsins frá bókunum sem við vor-
um að bjóða uppá. Það voru því margar næt-
urnar sem ég var með bók uppi í rúmi og
gleymdi mér yfir lestrinum. En það var kostur
fyrir mig að ég les frekar hratt og kemst yfir
meira af efni fyrir vikið.“
Ásta bendir á að starf bókavarðar sé afar
skemmtilegt og þverskurður íbúa bæjarins
komi inn á safnið á hverjum degi. „Mér leiddist
aldrei í vinnunni og ég fékk tækifæri til þess að
hitta marga einstaklinga á hverjum degi. Unga
sem aldna, og fyrir mannblendna einstaklinga
þá er starf bókavarðar afar skemmtilegt,“ segir
Ásta Ásgeirsdóttir.
Ásta Ásgeirsdóttir bókavörður kveður skemmtilegt starf í Bókasafni Akraness eftir 47 ár
„Leiddist aldrei í vinnunni“
Ljósmynd/Akranes.is
Skemmtilegt starf Ásta Ásgeirsdóttir hætt-
ir eftir tæplega hálfa öld í bókasafninu.
Eftir Sigurð Elvar Þórólfsson
seth@mbl.is
HÖFUÐBORGARSVÆÐIÐ
„HÉR eru margar merkilegar heimildir um
sögu þessa sveitarfélags frá upphafi og ekki
sniðugt að láta þær fara til spillis,“ segir Mar-
teinn Sigurgeirsson, kennari við Hvassaleitis-
skóla í Reykjavík, en hann sýndi á dögunum
mynd sína um fimmtíu ára sögu Kópavogsbæj-
ar. „Við erum að koma sögunni til næstu kyn-
slóða,“ segir hann.
Marteinn starfar sem umsjónarmaður
myndvers Grunnskóla Reykjavíkur á vegum
Menntasviðs Reykjavíkurborgar. Þannig er
hann nemendum innan handar með gerð kvik-
mynda auk þess sem hann kennir ljósmyndun.
„Ég er ekki að láta börnin gapa yfir myndum,
heldur skapa.“
Kvikmyndir og ljósmyndir hafa frá æskuár-
um verið ástríða Marteins og hefur hann m.a.
staðið fyrir tveimur ljósmyndasýningum á 30
og 40 ára afmælum Kópavogs.
Marteinn og félagar hans, Sigurður Þor-
steinsson og Þórður Guðmundsson, söfnuðu
gömlum ljósmyndum úr sögu Kópavogs og
voru nokkuð vel komnir inn í sögu Kópavogs.
„Fólk þóttist ekkert eiga, en svo átti það eitt-
hvað í skókössum og þegar var búið að vinna
myndirnar og stækka í Ljósmyndasafni
Reykjavíkur og setja í ramma, þá voru þetta
dýrgripir sem við sjáum enn í dag í opinberum
stofnunum. Þarna komst maður inn í söguna og
fljótlega vaknaði hugmyndin um að gera kvik-
mynd um sögu Kópavogs.“
Fjölbreytt tækni í áranna rás
„Ég hafði safnað allnokkru magni af kvik-
myndum, m.a. úr starfi vinnuskóla Kópavogs,
þar sem ég starfaði í tíu ár og tók mikið af kvik-
myndum af því sem krakkarnir þar gerðu,“
segir Marteinn. „Maður er búinn að vera það
lengi að safna að maður á eiginlega myndir úr
öllum helstu græjum sem hafa verið notaðar;
t.d. 8mm, 16mm, vídeóvélar og nú síðast staf-
ræna tæknin sem við vinnum á í dag. Síðan er
maður líka með mikið af gömlu ljósmyndunum.
Allt var þetta efnissöfnun og nú á ég yfir tvö
hundruð tíma af efni úr sögu Kópavogs, sem
var bæði gott og vont, því ég var lengi að finna
efnið og heilmikil vinna að skrá það.
Fyrir nokkrum árum fór ég þó að vinna
markvisst að þessu með styrk frá bænum og þá
fór ég að taka viðtöl við gömlu landnemana sem
höfðu frá mörgu að segja. M.a. náði ég viðtali
við manninn sem mældi fyrir lóðum og götum í
bænum árið 1935.“
Byggðin í Kópavogi var upphaflega hluti af
Seltjarnarneshreppi og fyrstu árin samanstóð
hún af litlum skúrum og sumarhúsum sem
smám saman urðu heilsárshús. Smám saman
óx byggðin og kröfur íbúa til þjónustu og að-
stöðu urðu meiri. Kópavogsbúar fundu, að sögn
Marteins, sterklega fyrir því að yfirstjórnin í
Seltjarnarneshreppi vildi ekki eyða miklum
fjármunum í það sem þurfti að gera, eins og að
byggja skóla og svoleiðis. Þá buðu Kópa-
vogsbúar fram sér í næstu hreppsnefndarkosn-
ingum og unnu meirihluta með þremur atkvæð-
um. Í ársbyrjun 1948 var hreppunum síðan
skipt og Kópavogshreppur varð til. Marteinn
segir að með fjárhagslegu sjálfstæði bæjarins
hafi opnast fyrir möguleika á vexti hans og
þroska.
Lifandi frásagnir
„Svona mynd á ekki að vera nein skýrsla,“
segir Marteinn. „Það er hægt að segja þessa
sögu oft og mörgum sinnum. Ég er frekar að
reyna að ná lifandi frásögnum af landnemunum
þegar þeir voru að koma og berjast við þessar
erfiðu aðstæður.“
Á þessum tíma voru nánast engar götur í
Kópavogi og vatn af skornum skammti. Ýmist
var fólk með brunna eða sótti vatnið langar leið-
ir. „Fólk segir sögur af því þegar kola- og fisk-
bílar komu,“ segir Marteinn. „Kópavogur var
þá ekki hátt skrifaður. Menn skiptust á skoð-
unum og það voru deilur, bærinn var kallaður
litla Palestína. Sveitarfélagið var heldur ekki
ríkt og þetta var fátækt fólk að koma sér fyrir.
Menn hjálpuðust mikið að og það var mikið um
vinnuskipti.“
Marteinn segir sögu bæjarins vissulega eiga
erindi til ungra íbúa Kópavogs, að þeir eigi
möguleika á að sjá hvernig bærinn þróaðist á
rétt rúmri hálfri öld úr kofabyggð þar sem
fyrsta verslunin var lítill skúr yfir í bæjarfélag
með stærstu verslunarmiðstöð landsins. „Við
erum að koma þessum skilaboðum til ungu kyn-
slóðarinnar að þessi glæsilegi bær sem Kópa-
vogur er í dag hafi ekki komið af himnum ofan.
Það er endalaust hægt að gera góðan bæ betri.“
Safnaði saman ljósmyndum, myndskeiðum og viðtölum um sögu Kópavogs í heimildarmynd
Saga landnema Kópavogs í lifandi myndum
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Með tökuvél Marteinn hefur notað fjöl-
breyttar græjur við söfnun heimilda. Allt frá
kassamyndavélum yfir í háþróaðar stafrænar
kvikmyndatökuvélar. Þessi gamla vídeótöku-
vél var allsráðandi um miðjan síðasta áratug.
Úr safni Karls Eiríkssonar
Vistvæn orka Þessi vindmylla stóð þar sem
Kópavogskirkja stendur nú. Hún sá á sínum
tíma Kópavogshæli fyrir rafmagni.
Eftir Svavar Knút Kristinsson
svavar@mbl.is
VESTURLAND
en þrjú í Keflavíkinni í gömlu byggð-
inni þar. Í Rifi eru nýju íbúðirnar við
Háarif.
En það er staðið að fleiri fram-
kvæmdum á svæðinu en íbúðarhúsa-
byggingum. Þrjú af fiskvinnslufyrir-
tækjunum í Rifi standa í
nýframkvæmdum. Hraðfrystihús
Hellissands og Sjávariðjan í Rifi eru
að endurnýja vinnslulínur í fisk-
vinnslunni hjá sér og K.G. fiskverk-
un er að byggja nýja fiskvinnslustöð
á hafnarbakkanum í Rifi.
Snæfellsnes | Það þarf ekki alltaf
stórframkvæmdir svo hafist sé
handa við að byggja íbúðarhúsnæði.
Í sumar hófust framkvæmdir við
smíði á sjö íbúðum á Hellissandi og
sex íbúðum í Rifi.
Tíu af þessum íbúðum byggir
verktakafyrirtæki til endursölu en
þrjár eru á vegum einstaklinga sem
eru að koma sér upp íbúðarhúsnæði.
Á Hellissandi eru húsin að byrja að
rísa þessa dagana. Fjögur af þeim
eru á nýju byggingarsvæði við Selhól
Ljósmynd/Hrefna Magnúsdóttir
Nýbyggingar Byggingarsvæðið við Selhól og hluti af Keflavíkurbyggðinni á Hellissandi.
Þrettán íbúðir í smíðum
á Hellissandi og Rifi