Morgunblaðið - 19.09.2005, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 19. SEPTEMBER 2005 15
ERLENT
Berlín. AFP, AP. | Angela Merkel, sem kann
að verða fyrsta konan í embætti kanslara í
Þýskalandi, hefur tekið miklum breytingum
sem stjórnmálamaður frá því að Helmut
Kohl, fyrrverandi kanslari, kallaði hana
„stelpuna“ sína þegar hún sat í stjórn hans.
Merkel er ekki lengur í skugga læriföður
síns og hefur komið mörgum á óvart sem
leiðtogi Kristilegra demókrata með festu
sinni, seiglu, kænsku og skarpskyggni.
Ólst upp í Austur-Þýskalandi
Angela Merkel fæddist í Hamborg í Vest-
ur-Þýskalandi 17. júlí 1954. Faðir hennar,
Horst Kasner, var prestur og fjölskyldan
fluttist búferlum til Austur-Þýskalands
þremur árum síðar. Merkel ólst upp í
Templin, litlum bæ um 80 km norðan við
Berlín.
Foreldrar Merkel sögðu henni að þar sem
hún væri dóttir prests þyrfti hún að standa
sig betur í námi en önnur börn til að eiga
möguleika á að komast í háskóla í komm-
únistaríkinu. Sem nemandi skaraði hún fram
úr í stærðfræði, raunvísindum, ensku og
rússnesku. Hún lauk doktorsnámi í eðl-
isfræði við Leipzig-háskóla og stundaði
fræðilegar rannsóknir við Vísindaakademíu
Austur-Þýskalands, þá 35 ára, þegar Berl-
ínarmúrinn hrundi árið 1989.
Merkel var um tíma í nýrri pólitískri
hreyfingu, Lýðræðislegri vakningu, áður en
hún gekk til liðs við Kristilega demókrata.
Hún var kjörin á þýska þingið árið 1990 með
miklum sigri í austanverðu Þýskalandi. Kohl
gerði hana að ráðherra fjölskyldumála og
seinna umhverfismála.
Merkel sýndi þó sjálfstæði sitt gagnvart
Kohl síðar þegar hún gagnrýndi þátt hans í
hneykslismáli, sem snerist um fjármögnun
kosningabaráttu Kristilegra demókrata, og
sú gagnrýni er sögð hafa hjálpað henni að
komast til valda í flokknum.
Merkel er tvígift og barnlaus. Hún giftist
skólabróður sínum, Ulrich Merkel, árið 1977
en þau skildu fimm árum síðar. Síðari eig-
inmaður hennar, Joachim Sauer, er eðlis-
fræðiprófessor við Humboldt-háskóla í Berl-
ín og þau gengu í hjónaband fyrir sjö árum.
Sauer forðast kastljós fjölmiðlanna, nema
þegar þau hjónin mæta á árlega óperuhátíð í
Bayreuth. Þýskir fjölmiðlar hafa þess vegna
uppnefnt hann „Óperudrauginn“.
Engin „járnfrú“
Merkel hefur oft verið líkt við Margaret
Thatcher, einu konuna sem gegnt hefur
embætti forsætisráðherra Bretlands. Merkel
kveðst bera mikla virðingu fyrir Thatcher en
segist ekki vera nein „járnfrú“.
Þegar Merkel varð leiðtogi Kristilegra
demókrata í apríl 2000 litu margir á hana
sem leiðtoga til bráðabirgða. Þeir fundu
henni það einkum til foráttu að hún væri
ekki gædd eins miklum persónutöfrum og
Gerhard Schröder, kanslari og leiðtogi Jafn-
aðarmannaflokksins.
Merkel sýndi hins vegar í kosningabarátt-
unni að hún hefur bein í nefinu. „Fólk sér að
það er ekkert stórkostlega hrífandi við
Merkel,“ sagði Thomas Petersen, stjórn-
málaskýrandi við Allensbach-stofnunina í
Þýskalandi. „En það er einmitt þetta sem
gerir hana trúverðuga í augum Þjóðverja.“
Merkel líkt við Thatcher en
segist ekki vera nein „járnfrú“
Reuters
Angela Merkel, kanslaraefni Kristilegra demó-
krata, bregst við fyrstu kjörtölunum í þingkosning-
unum sem fram fóru í Þýskalandi í gær.
RÚSSNESK telpa heldur stolt á
ketti sínum á alþjóðlegri kattasýn-
ingu sem haldin var í Sankti Pét-
ursborg í Rússlandi í gær.
Yfir þúsund kettir af ýmsum teg-
undum tóku þátt í sýningunni.
Reuters
Stoltur katt-
areigandi
Los Angeles Times. | Vaxandi
áhyggjur eru af framtíð sjúkra-
tryggingakerfisins í Bandaríkj-
unum en það hefur verið borið
uppi af framlögum fyrirtækja á
móti nokkru framlagi starfs-
manna þeirra. Þeim fyrirtækj-
um, sem um þetta semja, fækk-
ar hins vegar ár frá ári auk þess
sem tryggingakostnaðurinn hef-
ur hækkað um 73% frá árinu
2000, á sama tíma og almenn
laun hafa hækkað um 15%.
Í árlegri könnun tveggja
stofnana, Kaiser Family
Foundation og Health Research
Educational Trust, kemur fram,
að sjúkratryggingakostnaður
bandarísku meðalfjölskyldunnar
er nú tæplega 680.000 ísl. kr. á
ári en af því borgar vinnuveit-
andinn 509.000 kr. og starfsmað-
urinn 169.000 kr.
Þeim sem vilja semja um
tryggingar fækkar stöðugt
Vandinn er hins vegar sá, að
fyrirtækjum, sem vilja semja
um tryggingar, fækkar stöðugt.
Er hlutfallið meðal þeirra nú
komið niður í 60% en var 69%
fyrir fimm árum. Er fækkunin
mest hjá smáum og meðalstór-
um fyrirtækjum. Kemur fram í
könnunum meðal vinnuveitenda,
að á næsta ári stefni þeir að því
að skera niður ýmsan kostnað
og þá ekki síst sjúkratrygginga-
framlagið. Eru rökin yfirleitt
þau, að ekki sé um annað að
ræða nú á tímum vaxandi sam-
keppni og alþjóðavæðingar.
Sjúkratryggingar um 160
milljóna Bandaríkjamanna
byggjast nú á áðurnefndu fyr-
irkomulagi en um 47 milljónir
manna hafa enga tryggingu.
Aðrir kaupa og standa undir
sinni eigin tryggingu eða reiða
sig á opinbera Medicaid-kerfið,
sem er fyrir láglaunafólk, eða
Medicare fyrir aldraða.
„Við erum einfaldlega að sjá
fjárhagslegan grundvöll sjúkra-
trygginga í Bandaríkjunum
leysast upp,“ sagði William
Custer, forstjóri Center for
Health Services Research við
Georgia-ríkisháskólann í Atl-
anta. „Hann er að trosna á alla
kanta. Stíflurnar eru að bresta.“
Sjúkratryggingakerfið í nú-
verandi mynd er ekki mjög
gamalt og á rætur sínar að rekja
til launa- og verðlagshamla á
dögum síðari heimsstyrjaldar.
Til að laða að sér vinnu fóru sum
fyrirtæki að bjóða upp á þennan
kost en John R. Graham, for-
stjóri Pacific Research Institute
í San Francisco, segir, að sam-
keppnishvatinn sé löngu horf-
inn. Nú sé það álíka skynsam-
legt fyrir vinnuveitendur að
greiða þennan kostnað og að
bjóða starfsmönnum upp á frítt
húsnæði.
Málið rætt í þinginu
Um þessi mál hefur verið rætt
á Bandaríkjaþingi án þess nokk-
uð áþreifanlegt hafi út úr því
komið. Það eru því allar horfur
á, að þeim Bandaríkjamönnum,
sem enga sjúkratryggingu hafa,
muni fjölga á næstunni.
Bandarísku
sjúkratrygging-
arnar í vanda
Iðgjöldin hafa hækkað um 73% á
fimm árum og fyrirtækjum, sem vilja
standa undir kerfinu, fækkar stöðugt
Fréttir í
tölvupósti