Morgunblaðið - 19.09.2005, Qupperneq 24

Morgunblaðið - 19.09.2005, Qupperneq 24
24 MÁNUDAGUR 19. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ UMRÆÐAN ÉG Á tveggja ára stúlku sem er með sojaofnæmi. Ofnæmisviðbrögð hennar eru meltingartruflanir, s.s. niðurgangur og brjóstsviði. Ofnæmi hennar er þess eðlis að ef hún fær ekkert sojaprótein í langan tíma t.a.m. 1–3 ár, þá gæti hún komist yfir ofnæmið. Soja er í ótrúlega mörgum matvælum. Smjörlíki er framleitt úr sojaolíu þannig að allt sem inniheldur smjörlíki er á bann- lista hjá dóttur minni. Ef smjörlíki er ekki notað í matvöru, er í mörgum tilfellum not- uð í staðinn jurtaolía s.s. sojaolía. Flest öll brauð og nánast allt tilbúið bakkelsi og kex inniheldur annaðhvort soja- olíu eða smjörlíki. Margar unnar kjötvörur innihalda sojaprótein og hafa gert það til langs tíma. Nú er svo komið að úrbeinaðir kjúklinga- vöðvar innihalda oft á tíðum soja- prótein. Soja dylst í ótrúlegustu vörum svo sem kjöti og grænmet- iskrafti, ýmsum kryddblöndum, marineringum og allskonar sæl- gæti. Nú skal tekið fram að undirrituð veit að sojaprótein er hollt prótein fyrir alla sem ekki hafa oftnæmi fyrir því. Matvælaframleiðendur og aðrir sem framreiða tilbúinn mat þurfa að gera sér grein fyrir því að ekki þarf nema örlítið magn af ofnæm- isvakanum, sem er sojaprótein í til- felli dóttur minnar, til að framkalla ofnæmisviðbrögð. Oft getur átt sér stað svokölluð krossmengun. Ég nefni sem dæmi um krossmengun, tilfelli sem gæti átt sér stað. Í bak- aríi er hnoðað í brauð sem inniheld- ur sojaprótein t.d. smjörlíki. Svo í framhaldi af því hnoðað í matvöru sem inniheldur ekki soja en hræri- vélarskálin ekki þrifin á milli. Það magn af soja sem smitast í soja- lausu vöruna nægir til að framkalla ofnæm- isviðbrögð hjá ein- staklingi með fæðuof- næmi. Oft vantar nákvæm- ari upplýsingar í inni- haldslýsingar matvæla. Ég tel að mat- vælaframleiðendur gætu greint betur frá innihaldi í mörgum til- fellum þannig að þeir einstaklingar sem haldnir eru fæðuof- næmi geti haft meira val. Ég nefni sem dæmi, ef tekið er fram í innihaldslýsingu að vara inni- haldi jurtaolíu og ekki hvaða tegund þá get ég ekki treyst þeirri vöru og því kaupi ég hana ekki fyrir dóttur mína. Nú eru gríðarlega margar tegundir af jurtaolíum notaðar í matvæli og allar nema sojaolía eru í góðu lagi fyrir heilsu dóttur minnar. Ein ákveðin kextegund hefur oft verið á borðum hjá mér þar sem tekið er skýrt fram í innihaldslýs- ingunni fyrir aftan innihaldsefnið jurtaolíu að um pálmafeiti og raps- olíu sé að ræða. Annað svipað dæmi um hvernig merkja má matvæli betur er þegar matvælaframleiðendur setja á inni- haldslýsingu að matvæli innihaldi sterkju en taka ekki fram hvaða tegund. Einstaklingar með hveitiof- næmi geta ekki treyst þeirri vöru. Betra væri ef matvælaframleiðand- inn tæki fram um hvaða sterkju væri að ræða; s.s. kartöflusterkju, hveitisterkju eða maíssterkju, svo dæmi sé tekið. Þó lög um innihald matvæla kveði ekki á um nákvæmari upplýsingar þá tel ég að matvælaframleiðendur ættu að íhuga hagsmuni þeirra sem hafa ofnæmi. Ég tel neysluhópinn mun stærri en margir halda. Mín fjölskylda telur sex einstaklinga. Ég leitast við að hafa á borðum mat sem allir geta neytt, einnig litli of- næmissjúklingurinn. Litlir fingur ná oft í eitthvað sem ekki má borða ef það er á boðstólum. Því reyni ég að hafa sem minnst af því til á heimilinu þó að aðeins einn ein- staklingur af sex megi ekki borða viðkomandi vöru. Ömmur og afar, frænkur og frændur hafa þetta líka í huga þegar dóttir mín kemur í heimsókn. Veitingamenn þurfa að geta svar- að spurningum um innihald mat- væla. Þeir þurfa að hafa alveg á hreinu hvort hamborgarinn eða kjúklingabringan innihaldi að hluta til sojaprótein eða ekki. Ég hef að- eins rekið mig á að þarna er víða pottur brotinn. Það er gríðarlega mikilvægt að innihaldslýsingar séu réttar. Ef uppskrift er breytt verður skilyrð- islaust að breyta innihaldslýsingu áður en varan fer í sölu aftur. Ég vonast til að matvælafram- leiðendur og veitingamenn beri hagsmuni ofnæmissjúklinga fyrir brjósti sem og annarra einstaklinga. Hagsmunir einstaklinga með fæðuofnæmi Hjördís Sigurðardóttir fjallar um fæðuofnæmi ’Oft vantar nákvæmariupplýsingar í innihalds- lýsingar matvæla.‘ Hjördís Sigurðardóttir Höfundur er matvælafræðingur og móðir. STEFÁN Jón Hafstein, formaður menntaráðs Reykjavíkurborgar, segir í Fréttablaðinu 12. september, að óleystur vandi R-listans við rekstur leikskóla Reykjavík- urborgar sé „þjón- ustuskerðing“ því að „það vanti fólk“. R-listinn hafi komið á þessari þjónustu og lagt metnað sinn í hana. Hvað segja for- eldrar og starfsmenn leikskóla um þetta? Hver er metnaður R-listans? „Þjónustuskerð- ingin“ snýst um þá staðreynd að hvorki foreldrar né starfs- menn leikskóla og grunnskóla hafa val um úrræði. Miðstýring núver- andi valdhafa borgarinnar er svo gamaldags og vinstrisinnuð að vald og ábyrgð foreldra er tekið af þeim og forræðishyggjan ræður ferðinni. Hver lætur bjóða sér slíka stjórn- arhætti nú á tímum? Enginn, sem vill ná árangri eða njóta sín á vinnu- stað. Starfsmenn vilja geta valið um vinnustað og vinnuveitenda. Metn- aður vinnuveitenda er mismikill og aukið val nýtist ekki síður leikskóla- kennara en öðrum á vinnumarkaði. Enginn vill starfa á vinnustað undir metnaðarlausri stjórn. Á frelsinu getur enginn tapað! Stefán Jón er að vísu sá eini í Samfylkingunni sem þorir að við- urkenna úrræðaleysi þeirra sem með þessi mál fara og hafa farið í Reykjavík í 11 ár. Stefán Jón er að vísu í röngu liði og þráast við að við- urkenna það. Gæluverkefni R-listafólks R-listinn á ekki í vandræðum með launagreiðslur til flokksgæðinga sinna! Nýsköpunarsérfræðingar í Orkuveitunni eða umjónarmenn gælu- verkefna vina og vandamanna borg- arfulltrúanna, svo sem SPA kynningarstjóra Reykjavíkur, skotveiði- mannsins Sigmars B. Haukssonar og fleiri og fleiri fá vel greitt fyrir að vinna að illa skilgreindum verk- efnum árum saman. Enginn þorir að hrófla við þessum skjólstæð- ingum Ingibjargar Sól- rúnar og Alfreðs Þorsteinssonar. Og nú ætlar Dagur B. Eggertsson að verja 80–100 milljónum króna í eitt- hvert gloríuverk í Vatnsmýrinni, sem hann kallar alþjóðlega sam- keppni á svæði í eign annarra. Í þessum efnum er engu til spar- að, þótt árangurinn sé ósýnilegur og þess vegna aldrei unnt að mæla hann. Reykjavík er illa rekið sveit- arfélag og breytinga er þörf strax. Þrjár tegundir stjórnmálaafla Það eru þrjár tegundir stjórn- málaafla á Íslandi. Þeir sem sjá til þess að hlutir gerist, þeir sem dreymir um að hlutir gerist og þeir sem vita ekki muninn á draumi og veruleika. Stefán Jón verður að bíta í það súra epli að fylgja Samfylking- unni í síðasta hópnum. Þar eru eink- um konur sífellt að dreyma um meiri völd fyrir sig sjálfar og gleyma veruleika hinna kvennanna, sem eru í láglaunastörfum hjá Reykjavíkurborg. Þar eru búin til störf í kringum drauma og loftkast- ala. Starfsfólk leikskóla og grunn- skóla eru sem betur fer líka með eitt atkvæði í komandi kosningum. Ný öfl í borgina Venjulegt launafólk á að ganga til liðs við þann flokk sem það telur best til þess fallinn að koma málum í gegn. Sér til þess að hlutirnir gerist og vinnur að raunverulegum jöfnuði og jafnrétti. Gamaldags kenningar um hægri og vinstri flokka hafa ekki annað með laun leikskólastarfs- manna að gera, en að vinstrimenn vilja skammta öllum úr hnefa á með- an hinir vilja leyfa öllum að njóta sín í frelsi. Við þurfum nýja stjórn í Reykja- vík, sem stjórnar skólamálum af festu og frelsi eins og gert er í Kópavogi og Garðabæ. Það eru raunverulegar starfsskyldur stjórn- málamanna að sjá til þess að hlutir gerist. Stjórnmálamenn eiga að vinna fyrir laununum sínum. Það ætti að vera krafa kjósenda. Gerum störf á leikskólum aðlað- andi fólki með metnað fyrir uppeldi, kennslu og þroska barna. Er eitt- hvað mikilvægara á Íslandi í dag? Nei! Það vantar hæft fólk í borgina líka, Stefán Jón! Jónína Benediktsdóttir fjallar um borgarmál ’Reykjavík er illa rekiðsveitarfélag og breyt- inga er þörf strax.‘ Jónína Benediktsdóttir Höfundur er frambjóðandi á lista Sjálfstæðisflokksins fyrir borgar- stjórnarkosningar. AÐILD Íslands að Sameinuðu þjóðunum var samþykkt af Alls- herjarþinginu árið 1946 en stofn- skrá samtakanna var undirrituð af fulltrúum 51 þjóðar árinu áður á ríkjaráðstefnu í San Fransisco. Ís- land átti þátt í ráðstefnunni en við vorum þó ekki formlegur stofn- aðili. Þess var þó svo skammt að bíða að við yrðum með, að við erum í raun frá byrjun aðili að Sameinuðu þjóð- unum. Um var að ræða samtök banda- manna sem sigruðu í heimsstyrjöldinni en Öryggisráðinu var ætlað lykilhlutverk. Þar eiga föst sæti fimm helstu banda- mennirnir: Bandarík- in, Bretland, Frakk- land, Kína og Sovétríkin, nú Rúss- land. Þá voru í upp- hafi að auki sex ríkj- um ætluð tveggja ára seta í Öryggisráðinu en þeim var fjölgað í tíu árið 1966 í tveim hópum fimm landa. Ákvörðun um aðild þeirra að Örygg- isráðinu er í höndum Allsherjarþingsins og þar keppt um at- kvæðin en nú eru að- ildarríkin 191 talsins. Þegar kemur að setu Íslands þar fyrir hönd allra Norð- urlandanna, er því um að ræða eitt af þessum fimm sætum kjör- inna til tveggja ára. Í ársbyrjun 2005 hófu setu í tvö ár: Argentína, Danmörk, Grikkland, Japan og Tansanía en fyrir voru: Alsír, Ben- ín, Brasilía, Filippseyjar og Rúm- enía. Í gegnum tíðina hafa þróun- arlöndin smá og stór gegnt því kalli að sitja í Öryggisráðinu og eru þá um leið fulltrúi ákveðins hóps landa. Benín er þar núna og að sjálfsögðu um leið sem fulltrúi Afríkulanda. Fastanefnd þeirra hjá Sameinuðu þjóðunum hefur komið upp heimasíðu til að kynna hlutverk þeirra að sitja í Örygg- isráðinu 2004–2005 og gegna þar mánaðarformennsku samkvæmt fundarsköpum. Þar er ávarp sendiherrans, upplýsingar um land og þjóð, kynning á starfsliði hans m.m. Þessi kynning þykir mér bera það með sér að Benínmenn eru stoltir af því að hafa verið kjörnir til setu í Öryggisráðinu og nota tækifærið til að kynna land og þjóð. Vel mega þeir, sárfátæk þjóð, vera það en þeir segja á heimasíðunni þjóðartekjur á mann á ári vera $ 380. Hér á Íslandi er sú tala öll önnur. Í kaupmátt- arsamanburði sem ég sá annars staðar var útkoman árið 2002 u.þ.b. $ 1000 í Benín og $ 30.000 á Íslandi. Þetta má hafa í huga í þeirri áköfu umræðu, sem hafin er um það hvort við sem eitt af þjóð- ríkjum heims höfum ráð á því að rækja eins og aðrir að fullu hlut- verk okkar í Sameinuðu þjóð- unum. Yrði það nú ekki fremur illt til afspurnar, að við gætum ekki vegna fjárskorts setið þarna með fátækustu þjóðunum? Eitthvað held ég að það slái falskar nótur á Norðurlöndunum þar sem umsvif íslenskra fyrirtækja og banka hraðvaxa. Nú virðist sú skoð- un uppi að Örygg- isráðið sé ekki annað en eitthvert rokdýrt en gagnslaust tæki- færi misviturra stjórn- málamanna og emb- ættismanna þeirra til að afla sér vinsælda. Og þá er líka gamalt og gott ráð að demba gremju sinni á tild- urssama utanrík- isþjónustu. Það er máske ekki nema von að þeim sem þetta skrifar mislíki slíkt og svo furðulegar fullyrð- ingar í sjónvarpsþætti um upplýsingar um það hvernig atkvæða- greiðslu um sætið í Öryggisráðinu árið 2009 reiði af! Ég vil þá aðeins leyfa mér að vísa til þess, að það var oft á tíðum býsna erfitt að vera embættismaður á málasviði utanríkishagsmuna sem deilt var ákaft um á fáránlegustu forsendum. Þetta átti svo sann- arlega við um bæði aðildina að EFTA og EES-samninginn. Hans G. Andersen var náinn vinur minn og ekki vildi ég hafa staðið í hans sporum í öllum deilunum um að helga þjóðinni íslenska land- grunnið. Við skulum þá heldur ekki gleyma því, að þessi réttindi eru tryggð með Hafréttarsáttmál- anum sem varð til eftir áratuga þrotlaust starf á vettvangi Sam- einuðu þjóðanna. Þá þegar af þeirri ástæðu er full ástæða fyrir því að við leggjum okkur fram við að sýna starfsemi þeirra samtaka fulla rækt og gerum það í verki með að sækjast eftir sæti í Örygg- isráðinu. Þá má benda á það að við höfum hagsmuna að gæta eða áhugamál sem snerta starfssvið dótturstofn- ana Sameinuðu þjóðanna. Flestir telja víst að fremur beri að efla Alþjóðaheilbrigðisstofnunina frem- ur en annað og starfsemi Alþjóða- viðskiptastofnunarinnar hefur grundvallarþýðingu fyrir frelsi í viðskiptum. Þannig má lengi telja en sem stjórnarformaður í UNICEF Ísland get ég ekki hjá því komist að benda á, að þar hef- ur myndast sérstakur farvegur til að koma til aðstoðar við börn í neyð. Um leið hefur næstum undraverður árangur í fjársöfnun meðal fólks og fyrirtækja sýnt mjög breytt viðhorf Íslendinga til umheimsins. Víst er það svo að hinu upp- haflega bandalagi sigurvegaranna 1945 var ætlað allt annað hlutverk en Sameinuðu þjóðirnar hafa get- að gegnt. Varðveisla friðar og sáttaumleitanir í deilum voru höf- uðmarkmiðið en sú starfsemi fór fyrir róðann vegna yfirráðastefnu Sovétríkjanna sem virtu samtökin að vettugi. Meðal landa heims hafa Norðurlöndin ávallt verið öfl- ugur og virkur aðili í samstarfinu. Það er skylda sem okkur Íslend- ingum ber að rækja að beita okk- ur ásamt þeim af fremsta megni til að ná setu í Öryggisráðinu. Ísland og Sam- einuðu þjóðirnar Einar Benediktsson fjallar um aðild Íslands að Sameinuðu þjóðunum Einar Benediktsson ’Það er skyldasem okkur Ís- lendingum ber að rækja að beita okkur ásamt þeim af fremsta megni til að ná setu í Öryggisráðinu.‘ Höfundur er sendiherra. ER NEFIÐ STÍFLAÐ? Fæst í apótekum og lyfjaverslunum STERIMAR Skemmir ekki slímhimnu er náttúrulegur nefúði sem losar stíflur og léttir öndun. Fyrir 0-99 ára.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.