Morgunblaðið - 25.10.2005, Blaðsíða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 25. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
S
purningarmerkið í fyr-
irsögninni ætti eig-
inlega að vera stórt –
mun stærra en það er.
Vegna þess að þetta
lítur satt best að segja ekki sér-
lega vel út. Það eru hreint hverf-
andi líkur á því að Daniel Craig,
sem á að taka við hlutverki James
Bond af Pierce Brosnan, muni ná
að gæða hlutverkið þeim krafti,
lífi og stíl sem Brosnan gaf því.
Ég veit að þeir voru margir sem
deildu með mér þeirri von að
Brosnan léki í að minnsta kosti
einni mynd til viðbótar. Hann
endurskilgreindi hlutverkið og
tókst það sem engum hafði áður
tekist – að verða betri Bond en
Sean Connery var. Einlægir
Bond-aðdáendur taka ofan fyrir
Brosnan og eru honum þakklátir.
Í mínum huga og margra annarra
verður hann um ókomna tíð hinn
eini sanni James Bond.
En við munum þó að sjálfsögðu
gefa Daniel þessum Craig tæki-
færi. Hann byrjar að vísu í mínus
vegna þess að hann hefur útlitið á
móti sér – hann lítur nefnilega út
eins og rússneskur njósnari úr
Bondmynd frá kaldastríðs-
árunum. Þó á hann eftir að fara í
gegnum skylduæfingarnar og þá
fyrst kemur fyllilega í ljós hvers
hann er megnugur. Og „skyldu-
æfingar“ Bond-leikara eru að
sjálfsögðu setningarnar sem hafa
frá upphafi gert Bond að Bond,
verið sagðar í hverri einustu
mynd og þarf þess vegna í raun-
inni ekki að endurtaka hérna.
Látum samt vaða: „Bond, James
Bond“; „Shaken, not stirred“ og
svo ekki síst kynningaratriðið þar
sem Bond sést í gegnum byssu-
hlaup gangandi í prófíl og snýr
sér síðan að áhorfandanum og
hleypir af.
Það verður líka fróðlegt að
fylgjast með því hvaða breyting
verður á yfirbragði persónu
Bonds og myndanna í heild, því að
leikararnir sem hafa farið með
hlutverkið hafa gert það hver með
sínum hætti, og þeim hefur fylgt
yfirbragð sem sett hefur svip á
myndirnar í heild. Þannig hefur
margoft verið bent á að Rogert
Moore fylgdi sjálfshæðni – eins-
konar glott út í annað – líkt og
honum og framleiðandanum væri
í mun að áhorfandinn tæki hlutina
ekki of alvarlega. (Síðasta mynd
Moores, A View to a Kill, er senni-
lega versta Bond-myndin sem
gerð hefur verið). Þegar svo Tim-
othy Dalton tók við varð mikil
breyting á – í hans meðförum var
Bond alvörugefinn, jafnvel svo að
sumum þótti jaðra við tilvist-
arangist. Þessi alvörugefni var
ekki að allra skapi, þótt undirrit-
uðum þætti hún sérstaklega við-
eigandi í seinni mynd Daltons,
Licence To Kill, þar sem Bond var
í „prívaterindum“ að leita hefnda
fyrir vin sinn.
En það verður að segjast eins
og er að Dalton var ekki mikill
töffari. Það vantaði í hann sval-
ann. Enda hefur tilvistarangist
aldrei verið sérlega svöl. En með
komu Brosnans í hlutverkið varð
Bond ofursvalur á ný, en samt
með öðrum hætti en hann hafði
verið hjá Sean Connery. Maður
hafði á tilfinningunni að Bondinn
hans Brosnans væri meðvitaður
um það sem í húfi var – eins og í
upphafsatriði Tomorrow Never
Dies, þar sem hann afstýrði
kjarnorkuslysi (og þetta upphafs-
atriði er, meðal annarra orða, það
allra besta í myndunum fyrr og
síðar) – en hjá Connery var Bond
meiri „lóner“ sem hafði að því er
virtist ekki sérstaklega miklar
áhyggjur af því að heimurinn væri
kannski á leið til helvítis. Þannig
mætti segja að Brosnan hafi gætt
Bond vitsmunalegri fágun sem
hafði í raun aldrei sést áður í
myndunum, og það þrátt fyrir að
myndirnar sem Brosnan lék í hafi
verið hátindur hasarmennsku og
tæknibrellna í Bondmyndum.
Af því sem frést hefur um fyr-
irætlanir framleiðenda Bonds í
nýju myndinni, Casino Royale,
má álykta að horfið verði frá of-
urhasar og meiri áhersla lögð á
persónu Bonds. Það eykur byrð-
arnar á herðum Craigs. Einnig
hefur heyrst að ætlunin sé að
draga úr áherslu á áhuga Bonds á
konum og leggja meira upp úr
leyfinu sem hann hefur til að
drepa. Það hefur jafnvel verið tal-
að um að Casione Royale verði
„myrkari“ en fyrri myndir, en
óljóst er hvað nákvæmlega það
merkir.
Þessar fyrirhuguðu breytingar
eru að mörgu leyti spennandi, en
um leið stækkar spurning-
armerkið við nafn Craigs vegna
þess að allt gerir þetta að verkum
að meira mæðir á honum. Og um
leið vekur þetta spurningar um
hvers vegna Brosnan var ekki
ráðinn áfram, því að það hefur
einmitt verið í þeim senum þar
sem glitt hefur í sálina í Bond sem
Brosnan hefur sýnt styrk sinn án
þess að verða jafn angistarfullur
og Dalton hætti til að verða.
Það best verður séð var allt til
reiðu fyrir tökur á Casino Royale
þegar loksins tókst að finna nýjan
Bond, eftir mikla leit. Því má ætla
að handritið hafi líka legið fyrir og
það er reyndar nokkuð hug-
hreystandi í ljósi sögu Bond-
myndanna. Svona mun málum
nefnilega líka hafa verið háttað
þegar Dalton var valinn í hlut-
verkið. Handritið að fyrri mynd
hans, The Living Daylights, var
ekki skrifað fyrir neinn ákveðinn
Bond, og þeir sem vit hafa á mál-
inu fullyrða að einmitt þess vegna
hafi The Living Daylights orðið
ein allra besta Bond-mynd til
þessa, þrátt fyrir áðurnefnda
galla á Dalton í hlutverkinu.
Nú má enginn skilja mig sem
svo, að mér hafi þótt Dalton vond-
ur Bond. Alls ekki. En það verður
að segjast eins og er að hann naut
þess að taka við af Moore, sem var
greinilega alveg hættur að nenna
þessu. Daniel Craig er í þver-
öfugri stöðu. Hann tekur við af
besta Bond sögunnar. Þess vegna
er ástæða til að hafa áhyggjur. En
vona um leið það besta.
Hvaða
Daniel?
Einlægir Bond-aðdáendur taka ofan
fyrir Brosnan og eru honum þakklátir. Í
mínum huga og margra annarra verð-
ur hann um ókomna tíð hinn eini sanni
James Bond.
VIÐHORF
Kristján G. Arngrímsson
kga@mbl.is
Í DAG verður Norðurlandaráðs-
þing sett í Reykjavík og stendur
það fram á fimmtudag. Vel á ann-
að hundrað þingmanna og ráð-
herra frá Norð-
urlöndum og
sjálfsstjórnarsvæðum
þeirra, Rússlandi og
víðar frá Evrópu
safnast til þingsins.
Þingið er þannig
langstærsti viðburður
ársins hjá Norð-
urlandaráði og er allt-
af jafn gleðilegt þeg-
ar það, fimmta hvert
ár, er haldið á Ís-
landi.
Þegar ég var kjörin
forseti Norð-
urlandaráðs fyrir ári
sagðist ég mundu beina sjónum að
málaflokkum, sem staðið hafa
nærri hjarta mínu allan minn póli-
tíska feril. Í því sambandi nefndi
ég sérstaklega mikilvægi þess að
viðhalda og styrkja norræna sam-
starfið almennt auk þess sem hafa
þyrfti velferðar, jafnréttis-, um-
hverfis- og utanríkismál í fyr-
irrúmi. Vilji minn stóð líka til þess
að Norðurlönd beittu sér í aukn-
um mæli í baráttunni gegn fátækt
í þriðja heiminum.
Það er því einkar ánægjulegt að
einmitt þessir málaflokkar eru of-
arlega á baugi á Norðurlandaráðs-
þinginu hér í Reykjavík. Okkur
mun gefast færi á að álykta og
taka ákvarðanir varðandi þessa
málaflokka en jafnframt að eiga
um þá viðræður við gesti þingsins.
Norðurlönd njóta virðingar og
trausts um allan heim. Það er litið
mjög til Norðurlanda um fyrir-
mynd samfélagsgerðar, ekki síst
hvað varðar félagslegan jöfnuð,
jafnréttis- og mannréttindamál.
Samstarf okkar í gegnum tíðina
við Eystrasaltsríkin um uppbygg-
ingu réttarríkja og lýðræðislegra
stjórnarhátta, og við Rússland um
umhverfis- og mann-
réttindamál, sýnir svo
ekki verður um villst
fram á mikilvægi þess
að Norðurlönd miðli
af reynslu sinni og
starfi náið með ná-
grannaríkjum sínum.
Eftir að Eystrasalts-
ríkin gengu í ESB
hafa þau ásamt Norð-
urlöndum lagt áherslu
á að auka tengslin við
Rússland og sporna
gegn því að munur á
lífskjörum á milli
landanna aukist enn.
Forgangsmál í samstarfi við ná-
grannaríkin til austurs er baráttan
gegn mansali, glæp sem fyrst og
fremst bitnar á konum og börnum.
Ég hef sannfærst á ferðum mínum
sem fulltrúi Norðurlandaráðs að
herða þarf róðurinn gegn þessari
glæpastarfsemi og það gerist ein-
ungis með samskiptum á háu póli-
tísku plani.
Ekki bara pólitík
En norrænt samstarf er meira
en bara pólitík. Það byggist á
sameiginlegri menningu og sögu
og grasrótartengslum þvert á
landamæri norrænu ríkjanna
hvort sem um er að ræða sam-
skipti einstaklinga, frjálsra fé-
lagasamtaka eða vinabæjartengsl.
Í hálfrar aldar sögu Norður-
landaráðs hefur markmiðið verið
að byggja upp samkennd og sam-
félag Norðurlandabúa og það hef-
ur verið gert með því að gera
Norðurlöndin að einu vinnu-,
menntunar- og búsetusvæði. Um
16 þúsund Íslendingar búa á hin-
um Norðurlöndunum og um 260
þúsund Norðurlandabúar búa í
öðru norrænu landi en þeir uxu úr
grasi í. Allt þetta fólk býr við
sömu réttindi og væri það í eigin
landi. Að búa á Norðurlöndum á
að vera eins og að búa heima –
það er markmiðið.
Að lokum get ég ekki látið vera
að minnast á að það er tvöföld
ánægja að Norðurlandaráðsþing í
Reykjavík fari saman við að Ís-
lendingur hljóti bókmenntaverð-
laun Norðurlandaráðs sem afhent
verða við hátíðlega athöfn í
tengslum við þingið. Þau hlýtur
Sjón fyrir bók sína Skugga-
Baldur.
Við munum taka vel á móti
gestum okkar og láta þá njóta ís-
lenskrar gestrisni. Norður-
landaráðsþingið mun sem endra-
nær stuðla að því að styrkja enn
frekar tengslin við okkar nánustu
vinaþjóðir.
Norðurlandaráðs-
þing í Reykjavík
Rannveig Guðmundsdóttir
skrifar í tilefni Norðurlanda-
ráðsþings sem hefst í dag ’… það er tvöföldánægja að Norður-
landaráðsþing í Reykja-
vík fari saman við að Ís-
lendingur hljóti
bókmenntaverðlaun
Norðurlandaráðs …‘
Rannveig
Guðmundsdóttir
Höfundur er forseti
Norðurlandaráðs og alþingismaður.
RITSTJÓRN Morgunblaðsins
gengur erinda Sjálfstæðisflokks-
ins. Þess vegna er það flokksblað.
Blaðið hefur fullan rétt á því að
vera flokksblað – það er stjórn-
arskrárvarinn réttur þess. En af
því að blaðið er flokksblað hef ég
látið mér í léttu rúmi liggja hing-
að til ásakanir og
rangfærslur rit-
stjórnar blaðsins um
stefnu Samfylking-
arinnar í samkeppnis-
og fjölmiðlamálum.
Mér virðist af skrif-
unum að ritstjórnin
telji að blaðið fái ekki
þrifist nema það eigi
sér óvin – kald-
astríðshugsunarhátt-
urinn ræður ríkjum.
Óvinurinn er Sam-
fylkingin – í stríði er
allt leyfilegt.
Fjölmiðlalög
Morgunblaðið hefur barist fyrir
því að sett verði sérstök fjölmiðla-
lög, sem tryggi samkeppnisstöðu
Morgunblaðsins á dagblaðamark-
aði. Það er alfa og omega baráttu
blaðsins. Þessi barátta fór ekki
fram meðan Morgunblaðið bar
höfuð og herðar yfir önnur dag-
blöð á markaðnum – nei, hún
hófst fyrst eftir að ljóst varð að
annað dagblað, með mikla út-
breiðslu, var komið til að vera.
Morgunblaðið vill á nú ná fyrri
stöðu með aðstoð löggjafans. Sam-
fylkingin vill setja almenn lög um
fjölmiðla, sem tryggi fleiri sterka
fjölmiðla. Lýðræðislegri umræðu
var ekki vel borgið meðan Morg-
unblaðið hafði yfirburði á dag-
blaðamarkaði. Það er rétt hjá
blaðinu að Samfylkingin verður
ekki við óskum þess að sett verði
sérstök lög til að tryggja stöðu
Morgunblaðsins á dagblaðamark-
aði. Samfylkingin vill setja al-
mennar reglur þar sem öflugir
fjölmiðlar fá dafnað undir sömu
leikreglum.
Samkeppnislög
Ritstjórn Morgunblaðsins hefur
haldið því fram að Samfylkingin
hafi ekki áhuga á því
að koma lögum yfir
„auðhringa“ – sé nán-
ast verkfæri þeirra –
einsog gefið er svo
smekklega í skyn í
skrifum blaðsins.
Morgunblaðið hefur á
hinn bóginn aldrei
skilgreint hvernig eigi
að koma lögum yfir
„auðhringana“. Það
þarf ekki að koma á
óvart því öll skrif
blaðsins bera með sér
að tilgangurinn helg-
ar meðalið. Tilgangurinn hefur
aldrei verið að leggja neitt upp-
byggilegt til í þessum málum –
aðeins að búa til „Moggalygi“ og
segja hana nægilega oft, því á
endanum gæti fólk farið að trúa
þessu. Þessi áróðurstækni er al-
þekkt í sögunni.
Veruleikinn og
ritstjórn Morgunblaðsins
Staðreyndin er sú að þau lönd
sem hafa reynt að takmarka áhrif
einstaklinga og fyrirtækja í við-
skiptalífinu, hafa reynt að gera
það í gegnum samkeppnislög.
Aðrar leiðir eru ekki færar. Morg-
unblaðið hefur í skrifum sínum
látið annað í veðri vaka. Stað-
reyndin er sú að núverandi rík-
isstjórn ákvað í vor að taka út úr
samkeppnislögum eina laga-
ákvæðið, sem heimilaði eftirlits-
aðilum að taka á fyrirtækjum sem
hefðu náð þeirri stöðu að sam-
keppni stafaði af því hætta. Þetta
eru afrek ríkisstjórnarinnar og
þ.á m. Sjálfstæðisflokksins í sam-
keppnismálum. Gegn þessu barð-
ist Samfylkingin og undirritaður á
Alþingi með öllum ráðum. Meira
að segja var rætt við aðila utan
þings. Það veit ritstjóri Morg-
unblaðsins mæta vel. Þar var hug-
myndin sú að reyna að ná þver-
pólitískri samstöðu um styrkingu
samkeppnislaga – ekki veikingu –
einsog raunin varð á. Það tókst
ekki. Þetta eru staðreyndir máls-
ins. Samfylkingin hefur einn
flokka lagt fram hugmyndir um
hvernig taka megi á hinum svo-
kölluðu „auðhringum“, þetta veit
ritstjórn Morgunblaðsins en lætur
sér í léttu rúmi liggja.
Niðurlag
Jafnvel þó ritstjórn Morg-
unblaðsins gangi erinda flokksins,
finnst mér það ekki vera mikil
krafa að sýna sannleikanum lág-
marksvirðingu í þessum skrifum
sínum. Kannski er það til of mik-
ils mælst þegar um áróðursrit er
að ræða. Sú umgengni við sann-
leikann sem ritstjórn blaðsins
sýnir í þessum málum segir meira
um hana en þá sem um er skrifað.
Moggalygi
Lúðvík Bergvinsson fjallar
um ritstjórnarstefnu
Morgunblaðsins ’… af því að blaðið erflokksblað hef ég látið
mér í léttu rúmi liggja
hingað til ásakanir og
rangfærslur ritstjórnar
blaðsins …‘
Lúðvík Bergvinsson
Höfundur er alþingismaður.