Morgunblaðið - 12.11.2005, Blaðsíða 46

46 LAUGARDAGUR 12. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Skúli Jónssonfæddist 21. júní
1938 í Gunnarsholti
á Rangárvöllum.
Hann lést á Land-
spítalanum 7. nóv-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Jón Egilsson frá
Stokkalæk, bóndi í
Gunnarsholti og
seinna á Selalæk, f.
31. júlí 1908, d. 23.
júní 1992, og Helga
Skúladóttir frá Keld-
um, f. 21. nóv. 1902,
d. 28. jan. 1947. Systkini Skúla eru:
1) Þuríður Eygló ræstitæknir, f.
1939, búsett á Sauðárkróki, gift
Braga Haraldssyni húsasmíða-
meistara. 2) Egill verkstjóri, f.
1942, búsettur í Vestmannaeyjum,
kvæntur Helenu Weihe húsfreyju.
3) Helgi Svanberg bóndi í Lamb-
haga, f. 1943, d. 1993, kvæntur Ás-
gerði Sjöfn Guðmundsdóttur
bónda. 4) Svanborg húsfreyja á
Bjólu, f. 1945, gift Sæmundi Birgi
Ágústssyni bónda. Hálfsystkini
Skúla, þ.e.a.s. börn föður hans og
seinni konu hans, Ólafar Bjarna-
dóttur frá Böðvarsholti í Staðar-
sveit, f. 2. okt. 1915, d. 31. júlí 2002,
eru: 1) Bjarni bóndi á Selalæk, f.
1952, kvæntur Kristínu Bragadótt-
ur skrifstofumanni. 2) Bjarnveig
bóndi í Vesturholtum, f. 1954, gift
Ármanni Ólafssyni bónda. 3) Bára
bankastarfsmaður, f. 1955, búsett
á Hellu, gift Árna Þór Guðmunds-
syni, rafvirkjameistara. 4) Þórir
bóndi á Selalæk, f. 1957, kvæntur
Guðnýju Sigurðardóttur launafull-
trúa. 5) Viðar húsasmíðameistari,
f. 1958, búsettur á Hvolsvelli,
kvæntur Jónu Árnadóttur starfs-
manni á Kirkjuhvoli.
Skúli kvæntist 10. sept. 2005 Að-
alheiði Auði Finnbogadóttur, fyrr-
um starfsmanni á Reykjalundi, f.
1936, Sólvöllum 2 í
Mosfellsbæ. Foreldr-
ar hennar voru Finn-
bogi Helgi Helgason,
bóndi á Sólvöllum í
Mosfellssveit, f.
1901, d. 1993, og
Ingibjörg Bjarna-
dóttir, f. 1901, d.
1979. Börn Aðal-
heiðar og fyrri
manns hennar, Ing-
þórs Þórðarsonar, f.
1935, d. 1986, eru: 1)
Guðrún Þóra, bóndi
á Háafelli í Dala-
sýslu, f. 1962, gift Finni Þór Har-
aldssyni. 2) Ingunn sjúkraliði, f.
1964, búsett í Mosfellsbæ. 3) Þórð-
ur þroskaþjálfi, f. 1966, búsettur í
Danmörku, kvæntur Guðrúnu Þor-
láksdóttur hjúkrunarfræðingi. 4)
Ómar landslagsarkitekt, f. 1970,
búsettur í Reykjavík.
Störf tengd landbúnaði voru að
mestu ævistörf Skúla. Hann var
bóndi á Selalæk frá 1976, er kyn-
slóðaskipti urðu á búinu. Tók hann
við fénu, en bræður hans, Þórir og
Bjarni, við kúnum, en áður hafði
Skúli unnið mestmegnis við búskap
föður síns og Ólafar á Selalæk.
Skúli vann hjá Sláturfélagi Suð-
urlands í Reykjavík veturinn 1966–
1967. Einnig vann hann við sauð-
fjárslátrun hjá Sláturfélagi Suður-
lands á haustin í fjölda ára meðan
heilsan leyfði, nær alltaf sem verk-
stjóri, fyrst á Hellu, síðan á Hvols-
velli og síðast á Selfossi.
Hann var hreppstjóri frá 1984
þangað til sú staða lagðist af fyrir
nokkrum árum. Hann sat í hrepps-
nefnd Rangárvallahrepps 1970–
1974. Einnig voru honum falin ým-
is félagsmálastörf fyrir sveit sína
og hérað.
Útför Skúla fer fram frá Keldna-
kirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.
Elskulegur Skúli okkar er farinn.
Það er lítið sem maður getur gert
þegar dauðinn bankar að dyrum og
fyllist maður af vanmáttarkennd við
að upplifa ástvin heyja baráttu við
sjúkdóm og að lokum sæta ósigri. Það
eina sem maður getur gert er að vera
til staðar.
Skúli kynntist Öllu fyrir 18 árum
þegar hann var innlagður á Reykja-
lund eftir veikindi. Þau felldu hugi
saman en engum hefði dottið í hug að
þau myndu kveðjast aftur í svipaðri
aðstöðu 18 árum seinna, þá nýlega
orðin hjón. Skúli var hlýr og góður
maður. Hann var alltaf svo rólegur og
okkur og börnunum leið alltaf vel í ná-
vist hans. Hann átti ekki börn sjálfur
en tók hann okkur og sérstaklega
börnum okkar sem sínum eigin.
Sunna og Dagur munu alltaf eiga góð-
ar minningar úr heimsóknunum til
Skúla afa í sveitina, þar sem farið var í
fjárhúsin og keyrt um á traktor. Það
var sko sport fyrir borgarbörnin.
Skúli var voða hrifinn af litlu Líf okk-
ar, sem líklega mun ekki muna eftir
honum. Henni leist nú ekkert á hann
liggjandi í rúminu, sagði bara
„skamm“ og vildi fá hann framúr.
Maður gat ekki annað en brosað þrátt
fyrir kringumstæðurnar. Við eigum
fínar myndir af þeim saman, sem við
getum sýnt henni seinna.
Skúli var berdreyminn og kíkti
hann stundum í bolla. Þá varð hann
dulur og þóttist stundum ekkert sjá
eða vilja segja um það sem hann sá.
Það var ekki fyrr en maður var að
springa úr forvitni að maður fékk eitt-
hvað að vita og margt sem hann sagði
átti eftir að rætast. Kom fyrir að hann
sá fyrir hluti sem hann vildi ekki sjá
og fór hann því alltaf varlega í þessa
hluti.
Nú er hann svo farinn yfir móðuna
miklu og erum við sannfærð um að
hann mun vaka yfir okkur sem og
öðrum ástvinum. Minningin um góð-
an mann lifir alltaf í hjarta okkar og
kveðjum við hann með þessum orðum
úr Hávamálum:
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
Okkar innilegustu samúðarkveðjur
til mömmu, tengdamömmu, ömmu og
annarra ástvina Skúla.
Þórður, Guðrún, Sunna,
Dagur og Líf.
Góður bróðir er genginn, minning-
arnar hrannast upp í hugann og líða
hjá. Myndir allt frá æskudögum okk-
ar á Selalæk og til síðustu daga. Æska
hans leið við skólalærdóm og önn dag-
anna eins og venja var hjá börnum til
sveita um miðbik síðustu aldar. Ekki
var Skúli gamall er hann fór að hjálpa
til við bústörfin, man ég sérstaklega
eftir mynd af honum fimm ára göml-
um, sem birtist á forsíðu Fálkans, þar
sem hann var að flytja mjólkina frá
Gunnarsholti á hestvagni í veg fyrir
mjólkurbílinn, en foreldrar okkar
bjuggu sín fyrstu búskaparár þar eða
til vors 1946, er þau fluttu að Selalæk.
Hann var elstur systkinanna og því
lengi vel ein helsta stoð föður síns.
Þá þótti ekki tiltökumál að börnin
löbbuðu á hverjum degi í skólann,
þótt um nokkra kílómetra væri að
ræða. Þetta gerði Skúli þá tvo vetur
sem hann var í Barnaskólanum á
Strönd, þá 11 og 12 ára gamall. Var
skóli í einn mánuð og síðan mánuður
heima við lærdóm. Á morgnana fór
hann fyrst í fjósið með föður sínum og
klukkan átta var lagt af stað í skól-
ann, sem byrjaði klukkan níu. Seinni
partinn var haldið heimleiðis, kom
jafnvel fyrir að leiðin reyndist villu-
gjörn, væri kominn einhver bylur.
Stundum man ég eftir föður okkar
fara gangandi á móti skólabörnunum,
Eygló og Skúla, þegar honum þótti
veðrið í tvísýnna lagi. En allt bless-
aðist þetta giftusamlega.
Móðir okkar dó úr lömunarveiki í
janúar 1947, lá hún banaleguna heima
eins og títt var þá. Skúli var þá átta
ára gamall. Sagði hann mér á seinni
árum hvernig hann fylgdist með er
sjúkdómurinn heltók hana stig af
stigi. Gerði hann það með því að pota í
fætur hennar, tilfinningaleysi þeirra
færðist ofar og ofar dag frá degi. Mik-
il reynsla og sorg hefur þetta verið
honum sem og öðrum í fjölskyldunni.
Í kringum fermingu var Skúli í læri
í Fellsmúla hjá sr. Ragnari Ófeigs-
syni. Varð það til þess að hann þurfti
aðeins að vera tvo vetur í Héraðsskól-
anum á Skógum, þaðan sem hann tók
landspróf með góðum vitnisburði.
Sagði hann seinna að hugur hans
hefði staðið til frekara náms, en hon-
um hefði ekki fundist hann geta farið
að heiman. Pabbi var þá giftur aftur,
börnunum fjölgaði og búið fór stækk-
andi, svo að nóg var að gera. Tæknin
var lítt farin að halda innreið sína á
þessum árum, hestum var beitt fyrir
heyvinnuvélar, traktor þó oftast not-
aður til að slá, enda þótt líka væri
slegið með orfum. Snúnings- og
rakstrarvél kom nokkru eftir miðja
öldina, um líkt leyti kom einnig grár
Ferguson-traktor, sem þótti mikil bú-
bót. Vann Skúli oft á honum, t.d. við
slátt og við að ýta saman heyi í galta.
Söng hann oft hástöfum við þessa iðju
sína, heyri ég enn í huga mér söng
hans, t.d. lagið: „O, my baby, I whisp-
er…“. Skúli unni Rangárvöllum og
þar var hugur hans. Vann hann á búi
föður okkar, Jóns Egilssonar, og
stjúpmóður, Ólafar Bjarnadóttur.
Hann var liðtækur til verka og gott
þótti Ólöfu að leita til hans, þegar
þurfti að laga eða dytta að einhverju
innanhúss. Oftsinnis fór hann að
Stokkalæk til aðstoðar Sigurði föður-
bróður sínum, t.d. er verið var að
byggja fjós þar upp úr 1960.
Árið 1976 stofnaði Skúli eigið bú á
Selalæk, er kynslóðaskipti urðu á
búinu. Tók Skúli við fénu, en yngri
bræðurnir, Bjarni og Þórir, við kún-
um. Árið 1984 hóf Skúli byggingu
íbúðarhúss í túninu á Selalæk, spöl-
korn frá því gamla. Voru þá faðir okk-
ar og Ólöf ein eftir í gamla húsinu,
sem Sigurður Guðmundsson frá
Keldum byggði árið 1908. Voru þau
búin að koma tíu börnum til manns í
því og þau öll búin að taka flugið.
Upp úr 1960 fór Skúli að vinna við
sauðfjárslátrun hjá Sláturfélagi Suð-
urlands á haustin, var hann um tíma
fláningsmaður en seinna verkstjóri.
Er sláturhúsið á Hellu hætti árið 1984
flutti Skúli sig með allmargt af sínu
fólki á Hvolsvöll, þar sem S.S. hafði
sláturhús í nokkur ár. Síðan fluttist
sauðfjárslátrun á Selfoss og enn flutti
Skúli sig um set með margt af sínu
fólki. Þar var hann í nokkur haust. Þá
var heilsa hans tekin að bila. Hann
hafði fengið aðkenningu af heilablóð-
falli árið 1988, en náði sér nokkuð vel
eftir það. Í endurhæfingu á Reykja-
lundi sama ár kynntist hann konu
sinni, Aðalheiði Auði Finnbogadóttur,
ágætri konu, sem vann þar. Reyndist
hún honum stoð og stytta upp frá því
til hinstu stundar.
Slit í mjaðmaliðum hrjáði Skúla
eins og suma ættmenn hans. Var
skipt um þá báða með nokkurra mán-
aða millibili. Gekk vel með annan, en
illa með hinn og átti hann í miklum
erfiðleikum þess vegna, náði sér í
raun aldrei. Var honum þá stundum
erfitt með bú sitt, en hann naut góðr-
ar hjálpar bræðranna á Selalæk og
annarra. Flestum þótti t.d. gaman að
komast í kindarekstur hjá Skúla, er
hann náði í fé sitt upp á Geitasand.
Voru sum börn mín farin að tala um
það með margra mánaða fyrirvara.
Síðastliðið haust mættu hátt í þrjátíu
manns til að taka þátt í því. Skúli var
þá kominn á Landspítalann, en fylgd-
ist með úr fjarlægð.
Undanfarið hefur Skúli barist við
krabbamein, undir lok ágústmánaðar
var hann fluttur á Landspítalann.
Vissi hann að hverju stefndi, átti jafn-
vel til að hafa það í flimtingum. „Af
hverju ertu að tala um framtíðarhorf-
ur við alla nema mig?“ spurði hann
lækni eitt sinn er læknir var á stofu-
gangi.
Skúli var maður sátta og samlynd-
is, fjarri var honum að kvarta yfir
smámunum, hann var alltaf tilbúinn
til að gera gott úr hlutunum. Hann
var gamansamur en orðvar og sá
spaugilegu hliðarnar á tilverunni, en
hann var dulur og flíkaði ekki tilfinn-
ingum sínum. Dulræna hæfileika
hafði hann einhverja og vissi stundum
meira en aðrir. Sannfærður var hann
um endurfundi síðar meir.
Svanborg Jónsdóttir.
Æðruleysi Skúla og rólyndi í veik-
indastríði sínu var aðdáunarvert.
Þegar stóð til að hann færi á sjúkra-
hús síðustu daga ágústmánaðar kapp-
kostaði hann að ljúka ýmsum verkum
fyrir þá för. Sjúkrahúslega hans að
þessu sinni var nokkuð löng en hon-
um hrakaði stöðugt þar til yfir lauk.
Á svona stundu leitar hugurinn til
baka þegar ég var lítill drengur. Það
var gott að leita til Skúla með ým-
islegt. Ósjaldan fór ég með tafl til
hans, raðaði því upp og bað hann að
tefla. Eflaust hefur hann stundum
verið þreyttur á því en aldrei sendi
hann mig í burtu.
Þegar skólagangan mín hófst kom
oft fyrir að ég leitaði til hans með eitt-
hvað sem ég skildi ekki og bað hann
um að aðstoða. Hann hafði gaman af
dönskunni, hún þvældist ekki fyrir
honum og í stærðfræðinni var hann
snillingur.
Skúli var ósérhlífinn til vinnu og
nægjusamur. Frekar gekk hann á
eigin hlut en að láta halla á aðra.
Árið 1976 hætti faðir okkar búskap,
þá tók Skúli við sauðfjárbúskapnum
en við Bjarni við kúabúskapnum. Frá
miðjum sjöunda áratugnum og fram
að því sem heilsan leyfði vann Skúli
við sláturhússtörf á haustin, þessi
vinna átti vel við hann. Auk þess
sinnti hann ýmsum félagsstörfum í
sinni heimasveit.
Kæri bróðir, þú varst aldrei mikið
fyrir orðmælgi um ágæti þitt og dug,
kannski þess vegna set ég þessi orð á
blað. Þú varst mér góður bróðir og
fjölskyldu minni reyndist þú vel.
Aðalheiður, ég votta þér samúð
mína.
Þórir Jónsson frá Selalæk.
Síðustu vikur hefur hugurinn reik-
að til baka og við fjölskyldan höfum
verið að rifja upp ýmis skemmtileg at-
riði í samskiptum okkar við Skúla. Oft
sátum við Skúli yfir kaffibolla og
spjölluðum um allt milli himins og
jarðar. Mér fannst gott að leita til
hans með ýmsa hluti og fá skoðanir
hans á því sem ég var að sýsla við.
Ég held að Skúli hafi verið einstak-
ur stóri bróðir systkina sinna. Móðir
Skúla lést þegar hann var tæplega 9
ára gamall og setti það mark sitt á
hann. Mér fannst ég greina í orðum
hans að ábyrgðartilfinning hans
gagnvart systkinum sínum hafi byrj-
að þá. Það bar oft á föðurlegri vænt-
umþykju í rödd Skúla þegar hann var
að tala um Svanborgu og yngri systk-
ini sín en eftir að þau elstu fullorðn-
uðust leit hann meira á þau sem jafn-
ingja sína.
Alveg fram á síðasta dag talaði
Skúli um „litlu strákana“, þá var hann
að tala um þá Viðar og Þóri sem er
eiginmaður minn. Mér fannst þetta
alltaf jafnyndislegt. Þetta minnti mig
á það þegar pabbi var að spila brids
við „strákana“, þá Ægi bróður sinn á
Ægisíðu og tvo bræðrasyni. Ég hló
oft að þessu því mér fannst þeir allir
vera rígfullorðnir menn.
Skúli fylgdist vel með því sem var
að gerast hjá systkinabörnum sínum,
það var iðulega hann sem færði okkur
fréttir ef eitthvað var um að vera í
stórfjölskyldunni.
Skúli reyndist börnum okkar sem
besti frændi. Eftir að langafi þeirra
dó var hann eina afaímyndin sem þau
áttu því þau voru ekki svo lánsöm að
kynnast feðrum okkar Þóris. Skúli
hafði stórt hjarta og þar var pláss fyr-
ir marga, þessi afaímynd var þeim
mikils virði.
Elsku Skúli, takk fyrir allar góðu
stundirnar sem við áttum með þér,
þín er sárt saknað hér á okkar heimili.
Ég votta Öllu innilega samúð á
þessari erfiðu stund. Einnig sendi ég
tengdafólki mínu og fjölskyldum
þeirra samúðarkveðjur.
Guðný Sigurðardóttir
frá Selalæk.
Hann Skúli frændi minn á Selalæk
verður borinn til moldar laugardag-
inn 12. nóvember 2005 að Keldum á
Rangárvöllum, bæ forfeðra okkar, 67
ára að aldri og allt of snemma.
Á Keldum hvíla forfeður, frændlið
hans margt og foreldrar. Helga móðir
hans var fædd á Keldum og faðir
hans, Jón Egilsson, á næsta bæ,
Stokkalæk. Móðurforeldrar Skúla,
Svanborg Lýðsdóttir frá Hlíð í Gnúp-
verjahreppi og Skúli Guðmundsson,
bjuggu á Keldum í hálfa öld og faðir
Skúla, Guðmundur Brynjólfsson, bjó
þar næstu 50 ár á undan. Þriðja kona
Guðmundar, Þuríður Jónsdóttir frá
Skarðshlíð, var langamma okkar
Skúla á Selalæk.
Helga móðir Skúla, kennari og list-
ræn hæfileikakona, dó úr lömunar-
veiki frá 5 ungum börnum aðeins 45
ára gömul í janúar 1947, nýflutt að
Selalæk frá Gunnarsholti. Það voru
erfiðir tímar fyrir ekkilinn og börnin
ungu.
Skúli bjó að þeirri lífsreynslu alla
tíð. Hann var elstur systkinanna og
varð aðalstoð föður síns við búskap-
inn, áhugasamur, duglegur og sam-
viskusamur og reyndar börnin öll, en
meira þurfti til á stóru heimili.
Um það leyti urðu þær breytingar
á Keldum, að Lýður móðurbróðir
okkar tók við búi þar ásamt Guð-
mundi bróður sínum, en móðir mín,
sem áður hafði búið í Bárðardal en
flutt heim til Keldna eftir að hafa
misst mann sinn, fór nú að Selalæk til
aðstoðar ásamt Svanborgu móður
sinni og sonum sínum tveimur, okkur
Skúla Jóni, og var þar í tæp 2 ár, en
þá fluttum við til væntanlegs eigin-
manns hennar að Hemlu í Landeyj-
um. Við bræður höfðum orðið hluti af
Selalækjarheimilinu og eignuðumst
þar dýrmæta þekkingu og reynslu og
eilífðarvináttu systkinanna og heima-
fólksins þar. Jón bóndi á Selalæk
hafði verið í Hólaskóla og tók með sér
nýjan tíma þaðan, nýja tækni við hey-
skap t.d. sem við bræður tileinkuðum
okkur og fluttum inn í búskapinn á
Hemlu í Landeyjum eftir að þangað
var komið og fáum árum síðar, þegar
ég var orðinn pakkhúskarl á Rauða-
læk í Holtum, átti ég þátt í innreið
nýrra tíma í heyskapartækni þar í
sveit, allt vegna áhrifanna frá Sela-
læk. Á Selalæk var lífið óslitið ævin-
týr. Við lærðum að taka til hendinni
til aðstoðar á búinu og lifðum í
fölskvalausri gleði og oftast nær sak-
lausum uppátækjum frændsystkina-
hópsins. Móðir okkar tók að sér
kennslu hópsins heima á Selalæk vet-
urinn eftir að hún kom. Við fórum svo
að Strönd um vorið og tókum í barna-
skólanum þar próf með ágætum ár-
angri minnir mig og yfir okkur sat
séra Arngrímur í Odda með bros á
vör og hlýleg orð. Jón bóndi var
hreppstjóri lengi og oddviti um skeið
og að Selalæk áttu margir erindi að
reka. Hreppsnefndarfundir voru
haldnir í stofunni handan við þilið. Ég
á erfitt með að ímynda mér hrepps-
nefndarfundi nú á dögum jafn-
skemmtilega og þeir voru hjá Jóni á
Selalæk, Þórði Bogasyni, Magnúsi í
Ártúnum, Ágústi á Hofi og Boga í
Kirkjubæ. Að minnsta kosti man ég
vel hlátursrokurnar sem glumdu svo
snjallt að gamla steinhúsið hans Sig-
urðar afabróður okkar frá 1908, sem
var járnbent með skeifnajárni til að
gera það sem öruggast gegn jarð-
skjálftum, titraði við, fannst okkur, og
við krakkarnir hermdum eftir hlát-
ursrokunum, sem voru hver með sínu
móti hjá hverjum og einum.
Skúli var lengst fjárbóndi á Sela-
læk en bræður hans tveir, Bjarni og
Þórir, búa við kýrnar. Jörð og bústofn
og búskaparhættir allt með miklum
myndarbrag. Skúli var hreppstjóri
lengi eftir föður sinn og verkstjóri við
sláturhúsin á Hellu, svo á Hvolsvelli
og síðar á Selfossi, og ýmsum trún-
aðarstörfum gegndi hann fyrir sveit
sína og hérað, alls staðar vel látinn,
vel verki farinn og úrræðagóður.
Skúli var meðalmaður á hæð og
þykkur undir hönd en holdskarpur
þó, þéttur á velli og þéttur í lund.
Hann var dökkhærður, en hárið tekið
að grána, augun gráblá með móleitu
ívafi. Skúli var hugulsamur og hlýr en
seintekinn til vináttu, dulur en vina-
vandur og trölltryggur vinum sínum,
frændrækinn.
Hann var samviskusamur, strang-
heiðarlegur og íhugull. Hann gekk
ekki á aðra menn en varðist vel og var
vopnfimur í orðaskaki.
Skúli hafði átt við sjúkdómsáföll að
stríða frá því að hann var fimmtugur
og háði síðast með hetjuskap langa
baráttu við þann óvin sem enginn
sigrar og mætti skapadægri sínu með
æðruleysi. Hann vissi fullvel að
hverju stefndi, gerði jafnvel úr því
góðlátlegt gaman með sínum hætti og
sagði skrýtið að læknar greindu ekki
SKÚLI
JÓNSSON