Morgunblaðið - 26.11.2005, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. NÓVEMBER 2005 25
ERLENT
Kinshasa. AFP. | Farsímar breiðast
nú hratt út meðal Afríkumanna og
fyrirtæki á því sviði sýna stöðugt
meiri hugkvæmni þegar þau laga
tæki sína að afrískum aðstæðum.
Farsímaeigendur í álfunni er nú
rösklega tíu sinnum fleiri en fyrir
fimm árum og voru orðnir 75 millj-
ónir í árslok 2004. Enn er hlutfallið
samt mun lægra en í auðugu ríkj-
unum, aðeins 6,2% Afríkumanna
eiga farsíma.
Í Senegal geta bændur og neyt-
endur notað farsímann til að fá
smáskilaboð um verðlag í landinu
öllu, þannig geta báðir aðilar reynt
að tryggja sig gagnvart svikum.
Geta bændur þá tekið tillit til fram-
boðs og eftirspurnar þegar þeir
ákveða hvort fara skuli með fram-
leiðsluvöruna á markað.
Tvöfalt fleiri eiga nú farsíma í
Afríku en fastlínusíma, að sögn Al-
þjóðafjarskiptamálastofnunar-
innar. Það sem meðal annars ýtir
undir farsímavæðinguna er að
stjórnvöld í flestum Afríkulöndum
hafa lítil fjárráð og eiga því erfitt
með að halda við og auka umfang
fastlínukerfanna. Þau hafa því ver-
ið óspör á að veita leyfi til reksturs
farsímakerfa.
Eitt fyrsta verk stjórnar Oluseg-
un Obasanjo, forseta Nígeríu, þeg-
ar hún tók við 1999 var að veita
farsímaleyfi en Nígería er lang-
fjölmennasta ríki Afríku, með á að
giska 130 milljónir íbúa. Hafa er-
lend fyrirtæki á borð við Vodacom í
Suður-Afríku, MTN og Celtel í Hol-
landi gripið tækifærið og haslað
sér völl í landinu.
Sama þróun hefur orðið í Afríku
og annars staðar í heiminum. Fyrst
í stað var farsíminn ekki síst rán-
dýrt stöðutákn en nú er hann að
verða almenningseign. Fyrir fimm
árum kostaði ein gerðin 275 doll-
ara í Kenýa en svipaður sími kostar
nú aðeins 14 dollara.
Víða stór svæði án þjónustu
Ekki virðist breyta miklu þótt
fastlínukerfið virki þokkalega eins
og reyndin er í Marokkó. Þar varð
veltan í farsímum þegar í fyrra
meiri en í fastlínusímum.
En víða eru stór svæði þó utan
seilingar farsímanna vegna skorts
á peningum og þeim innviðum sem
reisa þarf. Hafa farsímafyrirtækin
því einbeitt sér að stærstu borg-
unum og viðskiptamiðstöðvunum.
Sérstakt einkenni á farsímavæð-
ingunni í Afríku er að langflestir
eða um 95% kaupa sér frelsiskort,
sem Vodacom kynnti fyrir Afríku-
mönnum, fremur en áskrift. Frels-
iskortin þykja hættuminni en
áskriftin sem getur orðið til að fólk
steypi sér í skuldir sem fáir þola í
fátækustu álfu heims. Kortin verða
auk þess æ ódýrari vegna harðrar
samkeppni á markaðnum. Ódýr-
asta kortið í Kongó kostar nú að-
eins 30 sent eða sem svarar 19
krónum.
Samstarf við
fjármálafyrirtæki
Celpay-fyrirtækið í Kongó, sem
er í eigu First Rand-bankasam-
steypunnar suður-afrísku, hefur
þróað hugbúnað sem gerir við-
skiptavinum kleift að nota farsím-
ann til að fylgjast með bankareikn-
ingum sínum, taka út peninga og
jafnvel borga reikninga. Geta við-
skiptavinir nú tekið út fé hjá skrif-
stofum Celtel-símafyrirtækisins
sem skipta þúsundum í Afríku,
einnig geta þeir skipta frelsis-
kortum fyrir peninga. Mörg hótel,
veitingastaðir og önnur þjónustu-
fyrirtæki taka nú þátt í þessu sam-
starfi. Celpay tekur þóknun fyrir
vikið er nemur á bilinu 0,5–1% en
ekki er þjónustan enn farin að skila
hagnaði.
Hröð farsímavæðing breytir
lífskjörum íbúa Afríkulanda
Bændur fylgjast með mörkuðum með aðstoð smáskilaboða til að fá rétt verð
Reuters
Dumisani Mntambo (t.v.), markaðsstjóri hjá fjármálafyrirtæki sem býður
farsímaþjónustu í Jóhannesarborg í Suður-Afríku, ræðir við viðskiptavin,
Mphikeleli Ngwenya. Hinn síðarnefndi rekur rakarastofu í borginni.
’Farsímaeigendur í álf-unni er nú rösklega tíu
sinnum fleiri en fyrir
fimm árum og voru
orðnir 75 milljónir í árs-
lok 2004.‘
Kampala. AFP. | Herdómstóll í Afrík-
inu Úganda hefur úrskurðað að
helsta leiðtoga stjórnarandstöðunn-
ar í landinu skuli haldið í varðhaldi til
19. desember. Stjórnarandstaðan
segir að frelsissviptingin sé af póli-
tískum rótum
runnin.
Kizza Besigye
neitaði að tjá sig,
er hann var leidd-
ur fyrir herrétt-
inn, á þeim for-
sendum að hann
væri óbreyttur
borgari.
Besigye er m.a.
ákærður fyrir að
tengjast hópum uppreisnarmanna í
landinu og af þeirri ákæru leiðir önn-
ur sem varðar hryðjuverkastarf-
semi, ólögmæta vopnaeign og land-
ráð. Þá er hann og sakaður um
nauðgun. Hann neitar sök og lög-
maður hans hefur krafist þess að
máli hans verði vísað frá herdóm-
stólnum.
Stuðningsmenn Besigye segja
ákæruna fram komna sökum póli-
tískra hagsmuna Yoweri Museveni
forseta. Forsetakosningar verða í
Úganda á næsta ári en Besigye verð-
ur í fangelsi þegar framboðsfrestur-
inn rennur út.
Museveni hefur verið forseti
landsins frá 1986 og þykir hafa fylgt
hægfara umbótastefnu en hroðaleg
grimmdarverk og mannréttindabrot
voru unnin í landinu á áttunda ára-
tug liðinnar aldar. Íslendingar hafa
veitt Úganda þróunaraðstoð frá
árinu 2001.
Pólitísk
réttarhöld
í Úganda?
Kizza Besigye