Morgunblaðið - 26.11.2005, Blaðsíða 46

46 LAUGARDAGUR 26. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
BORGIN er eins og svona olíu-
skip, sem tekur langan tíma að
hreyfa. Þessu svaraði Björk Vil-
helmsdóttir borgarfulltrúi R-listans
í Kastljósi sl. þriðjudag, þegar hún
var spurð, hvers vegna það tæki
heilt ár fyrir Reykjavíkurborg að
bregðast við þeirri ömurlegu stað-
reynd, að tugir heimilislausra
kvenna í Reykjavík væru settir út á
götu klukkan tíu á morgnana til sjö á
kvöldin, dag hvern. Þeim væri vísað
úr athvarfinu, Konukoti, jafnvel þótt
þær væru fárveikar. Björk útskýrði
seinaganginn með því að líkja borg-
arkerfinu sem hún
stýrir við olíuskip, það
tæki langan tíma að
breyta um stefnu.
Áætlanir hefðu verið
gerðar á því sviði sem
um ræddi, velferð-
arþjónustu borg-
arinnar, og fjármunum
ráðstafað til lengri
tíma.
Þess vegna hefði
hún ekki getað brugð-
ist hraðar við, þegar
ein þessara kvenna
heimsótti hana fyrr á
þessu ári og gerði henni grein fyrir
neyð heimilislausra kvenna í
Reykjavík. Björk sagðist eftir það
hafa tekið málið upp í Velferðarráði
borgarinnar, kallað eftir ráðum sér-
fræðinga, sett af stað stefnumót-
unar- og áætlanastarf og sagði
áformað, að á næsta ári, þe. 2006
yrðu málefni útigangsfólks sett í for-
gang. Hún sagði þó ekkert hvað það
myndi þýða fyrir heimilislausu kon-
urnar.
Éta það sem úti frýs
Meðan á stefnumótun og áætl-
anagerð R-listans stæði ætlaði
Björk augljóslega að láta sér í léttu
rúmi liggja, að konurnar þyrftu að
éta það sem úti frýs, í bókstaflegri
merkingu. Þetta var sl. þriðjudags-
kvöld. Þetta var Björk Vilhelms-
dóttir fulltrúi Vinstri grænna í R-
listanum, flokks sem kynnir sig sem
sérstakan velferðarflokk, fulltrúa
þeirra sem minnst eiga og minnst
mega sín.
Eitthvað virðist þó hafa gerst í
kjölfar Kastljóssins, því daginn eftir,
miðvikudag, ákveður Velferðarráð
borgarinnar, þar sem Björk er for-
maður, að hafa Konukot opið allan
daginn. Örfáum dögum
eftir að Kastljósið tók
málið upp, var hægt að
láta „olíuskipið“ taka u-
beygju. Er það virki-
lega svo, að sómatilfinn-
ing þessa fólks og sam-
úð með þeim sem verst
eru staddir í þessu
þjóðfélagi verði aðeins
virk, ef fjölmiðlar beina
að þeim kastljósinu og
krefjast úrbóta, krefj-
ast svara fyrir hönd úti-
gangskonunnar í Kast-
ljósinu, sem heimsótti
Björk fyrir mörgum mánuðum og
fannst hún aðeins mæta „áhuga-
leysi“ á neyð þessara kvenna.
Hvað verður sagt í
kosningabaráttunni?
Sem betur fer hafði Kastljósfólkið
erindi sem erfiði og á þakkir skildar.
Einnig konurnar sem komu fram í
þáttum þeirra og sögðu sínar sögur.
Stjórnmálaflokkarnir sem standa að
R-listanum munu á næstu mánuðum
ganga fyrir dyr borgarbúa og sækj-
ast eftir endurnýjuðu umboði, segj-
ast gæta hagsmuna þeirra betur en
höfuðandstæðingurinn Sjálfstæð-
isflokkurinn. Þá bið ég borgarbúa að
minnast heimilislausu kvennanna,
sem máttu éta það sem úti fraus á
götum borgarinnar. Konur sem
gætu verið mæður okkar, dætur,
vinir eða skyldmenni.
Olíuskip R-listans
tekur U-beygju
Bolli Thoroddsen fjallar um
velferðarmál í Reykjavík og
stefnu R-listans
Bolli Thoroddsen
’ Er það virkilega svo,að sómatilfinning þessa
fólks og samúð með
þeim sem verst eru
staddir í þessu þjóð-
félagi verði aðeins virk,
ef fjölmiðlar beina að
þeim kastljósinu?‘
Höfundur er formaður Heimdallar
og fulltrúi í borgarstjórnarflokki
Sjálfstæðisflokksins.
GUÐRÚN Guð-
laugsdóttir blaðamað-
ur skrifaði grein undir
fyrirsögninni „Börnum
er oftast best komið
hjá móður sinni“.
Eftir að hafa lesið
þessa grein gat ég ekki
annað en velt því fyrir
mér hvort Guðrún sé
að gera grín að þessum
fornu viðmiðum eða
hvort hún trúi virki-
lega því sem hún segir.
Hún vitnar til hinna
herskáu og hörðu
Spartverja til að rök-
styðja að börn eigi að
vera hjá mæðrum sín-
um til 7 ára aldurs.
Ef við tölum um
Spartverja þá má geta
þess að þar voru konur
húsmæður og höfðu
það megin hlutverk að ala af sér
góða hermenn. Markmið uppeldis
var að skapa hermenn í þágu rík-
isins með skilyrðislausri hlýðni við
ríkið, líkamshreysti, harðneskju og
vopnfimi. Guðrún vill kannski koma
okkur aftur til fornaldar (500
f.kr.–500 e.kr.), en ég held hún
gleymi því að á þessum
tíma var ekki rætt um
jafnan rétt kynja í einu
né neinu.
Guðrún skrifar
greinina í kjölfar hér-
aðsdóms þar sem 6 og
9 ára börn voru sett til
móður á þeim for-
sendum að börn þurfi
meira á móður en föður
að halda. Vilji Guðrún
vitna til Spartverja, þá
ættu ofangreind börn
að vera hjá föður eða á
leið til föður, því Spart-
verjar eftirlétu feðrum
uppeldi frá 7 ára aldri.
Guðrún heldur því að
vísu fram að börnin
hafi verið 3 og 5 ára en
það er nokkur tími síð-
an þau voru á þeim
aldri.
Guðrún rökstyður
með að meðganga og brjóstagjöf
geri börn nánari mæðrum en feður.
Ég þekki ekkert barn á þessum
aldri sem enn er á brjósti né að
rannsóknir sýni að börn á þessum
aldri þurfi meira á móður að halda.
Guðrún talar um dæmi þess að
karlar hafi tekið börn og falið um
tíma til að þeir standi betur að vígi
ef til forsjárdeilu kæmi. Ekki veit ég
hvort hún eigi við óskylda karla,
stjúpa eða feður barnanna og ekki
minnist hún á að mæður fremja líka
þann verknað sem hún lýsir, verkn-
að sem raunar er óásættanlegur.
Þetta breytir ekki þeirri einföldu
staðreynd að börn hafa í yfir 90%
tilfella lögheimili hjá móður og 97%
af meðlagsgreiðendum eru feður.
Einnig rökstyður hún þetta með
líkamlegri gerð mannfólks. Ég geri
þá ráð fyrir að hún sé að tala um að
leg og brjóst séu nauðsynleg til að
vera forsjárforeldri. Það vekur þá
spurningu hjá mér hvort kona sem
verður fyrir því að missa leg eða
brjóst vegna sjúkdóms verði þá fyrir
vikið ekki eins hæf til að hafa forsjá
yfir börnum sínum. Þessi rökstuðn-
ingur Guðrúnar er því vægast sagt
veikur og stórfurðulegur.
Guðrún telur ekki nauðsynlegt að
lögleiða sameiginlega forsjá. Að
hafa þennan valkost sé í raun nóg.
Ég spyr á móti valkostur hvers?
Reynslan segir okkur að við slíkar
aðstæður þá hefur konan algert
neitunarvald og það er í hennar
valdi hvort hún leyfir föður að halda
forsjá. Hagsmunir barns koma þar
hvergi nærri.
Frakkar hafa langa reynslu af
þessum málum og þar hefur dóm-
urum verið heimilt að dæma í sam-
eiginlega forsjá síðan 1987. Árið
1993 breyttu Frakkar lögum á þann
veg að ríkar ástæður þarf til að
svipta foreldri forsjá og sönn-
unarbyrði á vanhæfi foreldris sé á
því foreldri sem fer fram á eins for-
eldris forsjá. Þessi breyting varð til
þess að sameiginleg forsjá er í 90%
tilvika í Frakklandi. Frakkar hafa
greinilega góða reynslu af þessum
breytingum því árið 2002 bæta
Frakkar enn við þessi lög og gefa
dómurum heimild til að dæma um
jafna umönnun milli foreldra, og það
þarf ríka ástæðu til að annað for-
eldri missi forsjá barna sinna við
skilnað.
Guðrún ruglar saman sam-
skiptum foreldris og barns og sam-
skiptum foreldra sín á milli. Það er
rétt að foreldrum kemur oft ekki vel
saman við og eftir skilnað. En það
breytir ekki þörf barnanna til
beggja foreldra. Börnin eiga rétt á
báðum foreldrum áfram eftir skiln-
að óháð því hversu vel foreldrunum
líkar við hvort annað.
Það er skylda foreldra að hugsa
fyrst og fremst um hag barnanna og
halda þeim utan við beiskju þá sem
getur verið á milli foreldra.
Jöfn foreldraábyrgð eftir skilnað
með jafna umönnun og valda-
jafnvægi milli foreldra er árangurs-
ríkast til að koma á friði milli for-
eldra.
Gamaldags
viðhorf Guðrúnar
Heimir Hilmarsson svarar
grein Guðrúnar Guðlaugs-
dóttur um forsjármál
’Börnin eigarétt á báðum
foreldrum
áfram eftir
skilnað …‘
Heimir Hilmarsson
Höfundur er tölvufræðingur og í
stjórn Félags ábyrgra feðra.
ÞAÐ er tölfræðilegur munur á líð-
an og árangri stúlkna og drengja í
grunnskólum. Áður fengu stúlkur
lægri einkunnir en strákar í stærð-
fræði og raungreinum en þá stóðu
strákarnir sig lakar t.d. í tungu-
málum. Smám saman
réttu stúlkurnar hlut
sinn upp á eigin spýtur
en strákarnir döluðu
að sama skapi. Þær
hafa nú skotið strákun-
um ref fyrir rass og
toppa þá í náminu, fara
fremur í áframhald-
andi nám, ljúka frekar
námi o.s.frv. Munurinn
er kannski ekki mikill,
en hann vex fremur en
hitt. Ýmsu hefur verið
kennt um þessa þróun
s.s. fækkun karla í
kennarastétt, skólinn sé meira kven-
miðaður og strákahegðun og
stráksskapur eigi ekki upp á pall-
borðið. Það tel ég hæpnar skýringar.
Sú staðreynd blasir við að árang-
ur stráka sem hóps t.d. á samræmd-
um prófum er lakari en árangur
stelpna, það blasir líka við að fleiri
strákum líður illa í skólum en stelp-
um. En eru strákar vandamál í skól-
anum vegna þess að þeim gengur
verr en stelpum á samræmdum
prófum og eru stelpur í góðum mál-
um af því að þeim gengur betur en
strákum á samræmdum prófum?
Líður öllum strákum illa í skólanum
vegna þess að hlutfallslega fleiri
stelpum en strákum líður vel? Auð-
vitað eiga strákar eitthvað sameig-
inlegt með kynbræðrum sínum og
stelpur með kynsystr-
um sínum, en þetta er
of mikil einföldun.
Strákar og stelpur
eru ekki meðaltöl. Sér-
hver strákur og sér-
hver stelpa eiga að fá
að njóta sín í skólanum.
Það á ekki nokkurt
barn eða unglingur að
þurfa að mæta í skól-
ann með þá tilfinningu
að honum sé ofaukið
þar. Að viðfangsefni
séu honum svo erfið að
hann ráði ekki við þau.
Viðhorfin honum svo andsnúin að
honum finnist skólinn ekki rétti
staðurinn fyrir hann. Skólastarf
verður að byggjast á því að rækta
sterkar hliðar hvers einasta nem-
anda um leið og byggt er undir þær
veikari eins og þarf hverju sinni.
Barni líður vel í skóla ef það er að
vinna að verkefnum sem felur í sér
hæfilega ögrun. Skólinn á að veita
sérhverjum nemanda þá örvun sem
nauðsynleg er til að þroskast áfram.
Hún felst í fjölbreyttum viðfangs-
efnum, ólíkum nálgunum, hvetjandi
umhverfi og þroskandi samskiptum.
Æ fleiri skólar laðast nú að hug-
myndafræði sem gengur út á að nám
í grunnskóla eigi að miðast við sér-
hvern einstakling, að laða það besta
fram í sérhverju barni. Framsæknir
skólamenn og menntafrömuðir á Ís-
landi hafa lagt áherslu á þetta í
meira en öld. En hvaða nám á að ein-
staklingsmiða? Hið hefðbundna bók-
nám sem allt snýst um í dag, eða á
að breyta áherslum, auka fjölbreytni
og auka námsframboð? Á að gefa
nemendum færi á að sinna hugð-
arefnum sínum í námi sínu innan
skólans? Verður hljóðfærakennsla
hluti af grunnskólanámi þeirra nem-
enda sem búa yfir mikilli tónlist-
arsnilli? Fá hinir hreyfigreindu að
verja meira af skólatímanum til
íþróttaiðkunar? Fá náttúruunn-
endur fleiri tíma úti í náttúrunni við
grúsk og athuganir? Fá litlu vís-
indamennirnir að glíma við alvöru
verkefni? Fá áhugamenn um vél-
tækni viðfangsefni sem snúa að því
áhugamáli? Verður trésmíðavinna í
boði meira en tvær kennslustundir á
viku fyrir þá sem hafa áhuga á
henni?
Einstaklingsmiðað nám hlýtur að
leiða til þess að nemendur fari ólíkar
leiðir og fáist við ólík viðfangsefni á
þeim tíma sem þeir eru í skólanum.
Ef áherslan í skólakerfinu á áfram
að vera á hið bóklega nám, er ekki
hægt að tala um einstaklingsmiðað
nám nema í mjög þröngum skilningi.
Gagnsemi þess takmarkast fyrir þá
sem standa sig vel í skólanum í dag,
en er afar lítil og jafnvel skaðleg fyr-
ir hina.
Skólakerfið okkar hefur með tím-
anum orðið æ bókmiðaðra og ein-
hæfara. Veldur þar nokkru að sam-
ræmdum prófum hefur fjölgað öllum
í bóklegum greinum. Þau stýra
skólastarfinu og má t.d. færa rök
fyrir því að kennslustundum í list-
og verkgreinum, stolti okkar ís-
lenska skólakerfis, hafi fækkað
vegna þeirra. Nemendur verða að
standa sig vel í prófunum svo að
skólinn þyki góður. Þeir sem eru lík-
legir til að draga niður meðaltal
skólans eru jafnvel best geymdir
heima þegar prófað er. Þessir nem-
endur hljóta að velta því fyrir sér
hvort þeim sé ekki ofaukið í þessu
kerfi. Taki þeir hinsvegar prófin fá
þeir stimpil sem erfitt er að bera.
Það er erfitt að vera 9 ára gamall og
fá þann dóm að tilheyra þeim hópi
jafnaldra sinna sem minnst geta í til-
tekinni námsgrein. Ekki bara í
bekknum eða skólanum sínum held-
ur á öllu landinu. Þetta kerfi byggist
á hugmyndum um að sumir nem-
endur sigri og aðrir tapi.
Nemendurnir eru kröftugir og
dugmiklir, hugmyndaríkir og til-
búnir til að takast á við krefjandi
verkefni. Við þurfum að endurskoða
starfið í skólunum og markmið okk-
ar á að vera að virkja þennan mikla
kraft og dugnað sem býr í strákum
og stelpum. Skólastarf á ekki að snú-
ast um að allir geri það sama, heldur
að sérhver nemandi fái að njóta sín á
sínum eigin forsendum, fái að glíma
við fjölbreytt verkefni og njóta
styrkleika sinna. Strákarnir og
stelpurnar eru í góðum gír en leiðin
sem skólarnir hafa búið þeim er of
mörgum illfær. Það þarf að fjölga
leiðunum svo allir komist klakklaust
á leiðarenda og með bros á vör.
Strákar og stelpur í góðum gír
Hafsteinn Karlsson fjallar
um stúlkur og drengi og
frammistöðu við nám ’Sú staðreynd blasir viðað árangur stráka sem
hóps t.d. á samræmdum
prófum er lakari en ár-
angur stelpna, það blas-
ir líka við að fleiri
strákum líður illa í skól-
um en stelpum.‘
Hafsteinn Karlsson
Höfundur er skólastjóri Salaskóla
í Kópavogi.
Hlíðasmára 11, Kópavogi
sími 517 6460
www.belladonna.is
Réttu stærðirnar
RAFSÓL
Skipholti 33 • 105 Reykjavík
Sími:
553 5600
ENDURNÝJUN
OG VIÐHALD
E
i
n
n
t
v
e
i
r
o
g
þ
r
í
r
2
6
6
.0
0
2
lögg i l tu r ra fverk tak i