Morgunblaðið - 26.11.2005, Blaðsíða 28

28 LAUGARDAGUR 26. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNSTAÐUR
ÁRBORGARSVÆÐIÐ
Þorlákshöfn | „Það var þreyttur en
frekar lítill kall sem stóð þarna á
þessu háa fjalli og innra með sér
stoltur en þó meyr og mest með hug-
ann heima hjá fjölskyldunni sem
gaman hefði verið að ná sambandi við
á þessum tímapunkti,“ sagði Ólafur
Áki Ragnarsson, fimmtugur bæj-
arstjóri Sveitarfélagsins Ölfuss, um
þá tilfinningu að komast á tind Kilim-
anjaro í Tansaníu. Þar var hann
ásamt átta ferðafélögum klukkan sjö
að morgni fimmtudagsins 27. október
síðastliðins.
Fjallið Kilimanjaro er 5.895 metrar
að hæð og hæsta fjall Afríku og jafn-
framt hæsta frístandandi fjall í heimi.
Ólafur heldur áfram: „Hvað fær
menn sem komnir eru yfir miðjan
aldur í slíka ferð, þegar hægt er að
skoða alla þessa dýrð heima í sófa yfir
góðum bjór án líkamlegrar þreytu?
Ég hef alltaf haft gaman af útivist, al-
veg frá því ég var krakki. Umhverfið
sem ég ólst upp í kallaði á að vera úti
og ég þvældist um kletta, eyjar og
hálsa dag eftir dag. Þrátt fyrir að ég
hafi aldrei stundað íþróttir tel ég mig
vera í frekar góðu líkamlegu formi,
sem nýst hefur mér vel í gönguferð-
um. Þá stundaði ég lengi framan af
ævinni líkamlega erfiðisvinnu sem ef-
laust hefur gefið góðan grunn.“
Ólafur segir að hugmyndin að
þessu ævintýri hafi kviknað þegar
hann var á leið austur í Svínafell í
Öræfum til þess að klífa Hvannadals-
hnjúk. „Mér gekk vel að klífa
Hvannadalshnjúk og hafði heyrt leið-
sögumann segja að það væri jafn erf-
itt og að klífa Kilimanjaro, – ég hef nú
reynt að það er alrangt.“
Hafði áhyggjur
af andlegu hliðinni
„Þegar ég hef tekið ákvörðun um
eitthvað er mér ekki auðsnúið. Nú
tóku við skipulagðar og stífar æfing-
ar. Farið var á flest fjöll á Blá-
fjallasvæðinu, á Esjuna, Skálafellið
og fjöll á Hengilssvæðinu. Farið var í
hvernig veðrum sem var; snjókomu,
rigningu og sólskini. Eftir að hafa
lokið göngu á Hvannadalshnjúk bætti
ég heldur í. Farið var á Arnarfell, Bú-
landstind, Esju, um Selvogsheiði, Víf-
ilfell, Skálafell og frá Grafningi yfir í
Hveragerði og um Lónsöræfi. Yf-
irleitt var markmiðið að fara nokkuð
hratt yfir, en í lokin var ég farinn að
fara hægt t.d. upp Esjuna. Ég hafði
töluverðar áhyggjur af andlegu hlið-
inni, ég æði oft áfram án þess að taka
tillit til samferðafólks og aðstæðna og
óttaðist að það gæti komið mér í koll.
Þá undirbjó líka öndunina og andlegu
hliðina vel, fór til jógakennara og
lærði öndun. Svona ferð krefst mikils
undirbúnings. Það þarf að undirbúa
sig líkamlega og ekki síður andlega.
Svo þarf að huga að fatnaði og öðrum
útbúnaði, lyfjum og ýmsu fleiru, fara
tímanlega í sprautur og margt fleira.
Þetta er mjög fjölbreytt gönguleið,
allt í allt um 40 kílómetrar frá grunn-
búðum upp á tind fjallsins, sem er
5.895 metra hátt, og það þarf að hafa
fjölbreyttan fatnað með því menn
byrja á að ganga um regnskóga og þá
er maður léttklæddur, svo kemur
gresja og því næst gróðursnautt fjall-
lendi. Í um 5.600 metra hæð er kom-
inn snjór. Þetta er sjö daga ganga og
allra veðra von.“
Hópurinn flaug til London og það-
an til Nairóbí í Kenýa. „Ég get nú al-
veg viðurkennt það að mér stóð ekki á
sama þegar við komum fljúgandi
skýjum ofar og nálguðumst Nairóbí
og flugstjórinn benti okkur allt í einu
á fjallstopp sem skagaði upp úr skýj-
unum. „Þetta er Kilimanjaro,“ sagði
hann. Þá fyrst fór verulegur hrollur
um mig og ég hugsaði: „Almáttugur,
hvað ertu búinn að koma þér út í Ólaf-
ur.““
Enginn fær að fara á fjallið án þess
að vera með leiðsögumann. „Það er
hlið við rætur fjallsins, þar skrá menn
sig inn. Þeir verða að tilgreina hver er
leiðsögumaður og um leið umsjón-
armaður leiðangursins og segja
hversu marga daga þeir reikni með
að vera. Svo skrá menn sig út þegar
þeir koma til baka.Við höfðum 22
burðarmenn, kokka og fararstjóra.“
Takmarkinu náð
Það tók um fimm klukkustundir að
ganga upp í fyrstu búðir sem eru í
2.700 metra hæð, Mandara-búðirnar.
Í næstu búðum, Homrombo-búð-
unum, sem eru í 3.700 metra hæð, var
hæðin farin að hafa áhrif á fólk, að
sögn Ólafs. Menn áttu erfiðara með
svefn og aðrir fengu höfuðverk. Í
Horombo var stoppað einn dag til að
aðlagast hæðinni. Á fjórða degi var
haldið upp í Kibó-búðir í 4.700 m hæð.
„Eftir matinn áttum við kost á að
leggja okkur í skála með öðru fólki og
um kl. 22.30 vorum við ræst til að
hefja undirbúning að göngunni upp á
topp fjallsins. Farið var í gegnum all-
an búnaðinn og það nauðsynlegasta
tekið með. Fatnaður yfirfarinn og
reynt að gera sér grein fyrir hversu
mikið af honum við þyrftum að nota.
Þá er mjög mikilvægt að hafa góðan
aðgang að mat og drykk á leiðinni
upp, því hver hreyfing í þessari hæð
er erfið og getur kallað fram hæð-
arveiki, s.s. höfuðverk og velgju.
Sjálfur fór ég í ullarföt, vindbuxur og
dúnúlpu. Þá ákvað ég að hafa með
mér 1½ lítra af vatni, harðfisk og
Snickers-súkkulaði. Vatnið útbjó ég í
poka sem ég kom fyrir innundir úlp-
unni að framan. Þannig gat ég
sprautað vatni upp í mig sem var að-
eins volgt. Súkkulaðið var strax frosið
í miðjum hlíðum en harðfiskurinn
sem ég hafði í vasanum kom sér vel
og ég leysti hann upp í munninum í
vatni. Þetta var bara góð máltíð. Mik-
ilvægt er við svona aðstæður að hafa
eitthvað sem er gott og þægilegt að
borða. Menn verða að ganga rólega,
fara hægt, bara hægt.
Síðasti hluti ferðarinnar er svo að
segja lóðréttur upp snarbratta hlíð,
skriður, einstígi og klettabelti. Við
gengum með ennisljós í svartri nótt-
inni,“ segir Ólafur.
Klukkan sjö að morgni hinn 27.
október náði hópurinn tindi fjallsins.
Tólf manna hópur frá Englandi ark-
aði fram úr þeim, en gekk ekki eins
vel því aðeins sex komust á toppinn,
hin sprengdu sig áður en þau komust
upp. Allir ferðafélagar Ólafs komust á
tind fjallsins.
„Það var ótrúlegt að vera þarna
uppi. Við vorum mjög heppin með
veður og það tók að birta um hálf-
sexleytið. Víðsýnið var ótrúlegt. Það
var kalt, um 10 gráða frost, en heið-
skírt. Ég stoppaði um það bil 45 mín-
útur uppi. Við vorum með íslenska
fánann og svo var ég með fána Sveit-
arfélagsins Ölfuss. Svo dró ég upp
ljósmynd af fermingarsystkinum
mínum, enda hafa þau farið með mér í
allar meiriháttar ferðir á árinu og
þær ferðir hafa allar lukkast vel.
Flestir voru farnir á undan mér niður
og fór ég því nokkuð geyst af stað nið-
ur. Þá fann ég strax fyrir þrýstingi
upp í höfuðið og hægði á mér.“
Það skall á snjóbylur þegar hóp-
urinn var rétt snúinn við niður á ný,
sem stóð yfir rúma klukkustund. Það
tók hópinn tvo daga að komast niður
af fjallinu. Það var dálítið stíft og tók
á, að sögn Ólafs. „Menn verða að
gæta þess að geyma krafta til að
komast niður líka. Það eru um 40 kíló-
metrar niður í neðstu búðir. Það var
yndislegt að komast á hótelið á ný eft-
ir sjö daga dvöl á fjallinu og alveg
yndislegt að komast í almennilegt
bað. Við sváfum þar í eina nótt en fór-
um svo á vit nýrra ævintýra.“
Hæðarmunurinn olli sumum úr
hópnum erfiðleikum. „Hæðarmunur
getur lagst mjög þungt á menn.
Menn geta ekki sofið, fá í magann,
kasta upp og það blæðir út úr fólki.
Menn fá bólgur í lungun og mikinn
höfuðverk. Ekkert okkar var þó í
hættu, en þetta reyndi verulega á. Ég
held að lykilatriðið fyrir svona ferð sé
að vera vel undir allt búinn. Menn
gera sér fæstir ljóst hvað það er erfitt
að fást við þennan hæðarmismun, það
var til dæmis mjög erfitt að sofna
uppi í hlíðum fjallsins, menn verða að
anda svo grunnt. Svo hættir mönnum
til að fara of hratt. Ef menn mæðast
mikið geta þeir orðið veikir.
Á vit nýrra ævintýra
Morguninn eftir fórum við í enn
eina rútuferð yfir til Nairóbí. Þaðan
var haldið í sjö til átta klukkustunda
ferð á hrikalegum vegum í Masai
Mara-þjóðgarðinn. Við vorum í jepp-
um með opnu þaki og sáum flest villt-
ustu dýr Afríku. Það var líka mjög
eftirminnilegt. Við sáum meðal ann-
ars ljón að veiðum og það var stór-
kostlegt. Eftir þá ferð héldum við
heim á ný.
Ólafur Áki á ekki von á að fara í
fleiri slíkar ferðir. „Þessi ferð var eins
konar áskorun, eitthvað sem maður
gerir einu sinni á ævinni. Þetta var
ferð sem mann langar til að reyna sig
við en hún er erfið og ég á eftir að
njóta hennar enn betur eftir því sem
lengra líður frá,“ segir Ólafur Áki
Ragnarsson.
Ólafur Áki Ragnarsson, bæjarstjóri Sveitarfélagsins Ölfuss, gekk á Kilimanjaro með átta félögum
Frekar lítill karl
á þessu háa fjalli
Ljósmynd/Rannveig Halldórsdóttir
Hrímugir Það er allra veðra von í langri fjallgöngu, Ólafur með Einari Sverrissyni og Sigurði Heglasyni.
Takmarkinu náð Ólafur Áki Ragn-
arsson bæjarstjóri með fána Sveit-
arfélagsins Ölfuss, skálar við ferða-
félaga á tindi Kilimanjaro.
Eftir Jón H. Sigurmundsson
Selfoss | Vinna er á lokastigi við
gerð samnings milli Heilbrigð-
isstofnunar Suðurlands og heil-
brigðisráðuneytisins um aukna
heimahjúkrun í Árborg og ná-
grenni. Um er að ræða tilrauna-
verkefni til tveggja ára.
Miðað er við að heimahjúkrun
verði veitt allan sólarhringinn alla
daga vikunnar. Með þessu átaki
verður Árborg fyrsta sveitarfélagið
utan Reykjavíkur sem veitir næt-
urþjónustu í heimahjúkrun.
„Ég vil stórátak í því að efla
heimaþjónustuna og tel brýnt að
sveitarfélög, heilbrigðisráðuneytið,
félagsmálaráðuneytið, heilbrigð-
isstofnanir og félagasamtök taki
höndum saman og efli samræðu og
samstarf á þessu sviði.“ Þetta kom
meðal annars fram í ávarpi sem Sæ-
unn Stefánsdóttir, aðstoðarmaður
Jóns Kristjánssonar heilbrigð-
isráðherra, flutti fyrir hans hönd á
fræðslufundi Vinafélags Ljósheima
á Selfossi sem haldinn var sl.
fimmtudagskvöld. Í ávarpinu kom
einnig fram að ráðherra vildi heyra
hugmyndir heimamanna um fram-
tíð hjúkrunarheimilisins Ljósheima
sem er í gömlu, óhentugu húsnæði
við Austurveg á Selfossi. Á fund-
inum fluttu ávarp, auk Sæunnar,
Aðalsteinn Guðmundsson læknir,
Óskar Reykdalsson lækninga-
forstjóri og Ásmundur Sverrir Páls-
son, forseti bæjarstjórnar Árborgar.
Mikil neyð fyrirliggjandi
Mikill bráðavandi er á Selfossi
varðandi hjúkrunarrými fyrir aldr-
aða. Nú eru 24 rými á hjúkr-
unarheimilinu Ljósheimum sem fyr-
irhugað er að flytjist í nýbyggingu
Heilbrigðisstofnunarinnar þar sem
verða 12 einbýli og 7 tvíbýli. Í máli
Óskars Reykdalssonar lækninga-
forstjóra kom fram að 16 eru nú
skráðir á biðlista eftir hjúkr-
unarrými, þar af eru 12 í mikilli
neyð, og 8 einstaklingar eru á
sjúkrahúsinu og bíða eftir hjúkr-
unarheimilisplássi. „Nýtt hjúkr-
unarheimili fyrir 30 manns myndi
fyllast strax ef það væri fyrir
hendi,“ sagði Óskar. Hann benti á að
hjúkrunarheimilispláss á Selfossi
væri 5,1 á hverja þúsund íbúa en
hlutfallið fyrir landið væri 8,2. Ekk-
ert dvalarrými væri á Selfossi.
Á fundinum kom einnig fram að
stjórn Vinafélags Ljósheima leggur
áherslu á að nú þegar verði brugðist
við og ráðist í byggingu hjúkr-
unarheimilis í samstarfi ríkisins og
sveitarfélagsins Árborgar til að
leysa þann bráða vanda sem steðjar
að þeim sem ekki geta nýtt sér þá
heimahjúkrun sem í boði er.
Ásmundur Sverrir Pálsson, for-
seti bæjarstjórnar Árborgar, sagði
það stefnu Árborgar varðandi
hjúkrunarheimilismál að þau væru
á hverjum tíma það mörg í sveitar-
félaginu að þeir sem væru með vist-
unarmat gætu fengið pláss. „Það
þarf að fjölga hjúkrunarrýmum um
50 á Selfossi til þess að ná landsmeð-
altalinu,“ sagði Ásmundur og einnig
að bæjaryfirvöld hefðu margsinnis
bent ráðuneytinu á þörfina og lagt
til að stækkun nýbyggingar Heil-
brigðisstofnunarinnar yrði meiri en
raun varð á, en ekki haft árangur
sem erfiði.
Aðalsteinn Guðmundsson læknir
fjallaði á fundinum um búsetumál
og endurhæfingu aldraðra. Í máli
hans kom fram að mikil þörf væri á
því að viðhalda hreyfigetu fólks og
að áhersla á hreyfingu og félagslega
virkni væri mjög arðbær þáttur í
rekstri heilbrigðisþjónustunnar
ásamt því að stuðla að meiri vellíðan
einstaklinga sem í hlut ættu.
Áhugi hjá einkaaðilum
Á fundinum kom einnig fram að
Ræktunarsamband Flóa og Skeiða
vinnur að nýju, framsæknu módeli í
samvinnu við bæjaryfirvöld eftir
hugmyndafræði sem byggir á einka-
framkvæmd á byggingu, í Haga-
landi, með samningum við opinbera
aðila um þjónustu. Þessi hugmynd
hefur fengið góðar viðtökur hjá
heilbrigðisráðherra. Gert er ráð fyr-
ir að markaðssetja módelið fyrir allt
landið. Þá kom og fram að einkaað-
ilar sem keypt hafa lóðir við Aust-
urveg í næsta nágrenni við þjón-
ustumiðstöð aldraðra og Heil-
brigðisstofnun Suðurlands hafa
óskað eftir viðræðum við bæjaryf-
irvöld um samstarf.
Heilbrigðissráðuneytið og Heilbrigðisstofnun semja um aukna heimahjúkrun í Árborg og nágrenni
Hjúkrað heima all-
an sólarhringinn
Morgunblaðið/Sigurður Jónsson
Málefni aldraðra Frá fundi Vinafélags Ljósheima um hjúkrunarheim-
ilismál á Selfossi. Þar var sagt frá slæmri stöðu í málaflokknum.
Eftir Sigurð Jónsson