Fréttablaðið - 26.04.2003, Blaðsíða 8

Geoff Hoon (varnarmálaráð-
herra Bretlands) skjátlast
hrapallega haldi hann að spurn-
ingar varðandi hina dularfullu
fjarveru gereyðingarvopna í
Írak hverfi. Afvopnun Saddams
var meginréttlætingin. En hvar
eru sönnunargögnin nú sem rétt-
læta ákvörðunina?
„Ég efast ekki um að ógnin er
alvarleg og yfirvofandi, að hann
(Saddam) hefur náð árangri með
gereyðingarvopn og að hann
verði að stöðva,“ skrifaði Tony
Blair í september síðastliðnum í
formála að Íraksskýrslu ríkis-
stjórnarinnar.
Írösk vopn voru sögð vera
ógn við breska þjóðarhagsmuni
og að þau gerðu Saddam kleift
að valda raunverulegum skaða á
svæðinu og á stöðugleika í heim-
inum öllum. Blair bætti því að
efna- og sýklavopn Íraka væru
reiðubúin til umsvifalausrar
notkunar. Hægt væri að beita
þeim innan 45 mínútna.
Fullyrðingar Hoons um að
Saddam hafi ekki beitt þessum
vopnum vegna aðgerða Banda-
manna eru hreinskilnislega sagt
ótrúverðugar, á mörkum þess að
vera fáránlegar.
Að Hoon skuli segja að ger-
eyðingarvopnin finnist ekki
vegna þess að þau hafi verið fal-
in á síðustu stundu stangast á við
fyrri fullyrðingar um að Írak
væri hreinlega að springa af
magni slíkra vopna.“
„Eins og er vita Bandaríkin ekki
alveg hvað þau eiga að gera.
Sem betur fer hefur Rumsfeld
(varnarmálaráðherra) tekið afstöðu
gegn fréttum sem skýrt hafa frá því
að Bandaríkin ætluðu að koma upp
herstöðvum í Írak – sem væri örugg
leið til að snúa Írökum og arabísk-
um þjóðernissinnum og bókstafs-
trúarmönnum í bein átök við Banda-
ríkin. Bandaríkin hafa heldur ekki
beitt sér gegn trúarleiðtogum.
En Írak er ekki Afganistan, sem
er frumstæðara land þar sem
Bandaríkin geta valið sinn eigin
leiðtoga í höfuðborginni og eftirlát-
ið lénsherrum afgang landsins. Írak
er hjarta hins arabíska heims. Þar
yfirskyggði Harun al-Rashid sjálf-
an Karlamagnús á gullöld íslamsks
samfélags. Það er gnægð fólks sem
kann að stjórna landinu en það er
ekki sammála um hvernig það eigi
að gera.“ ■
Úr leiðurum
■ Bretar velta fyrir sér hvað varð um öll
gereyðingarvopnin sem Írakar voru
sagðir eiga. Í Bandaríkunum eru menn
tvístígandi varðandi næstu skrefin í
hjarta arabaheimsins.
8 26. apríl 2003 LAUGARDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
Sjálfstæðismenn hafa gertharða hríð að Ingibjörgu Sól-
rúnu eftir að hún hélt Borgar-
nesræðuna síðari. Saka hana um
dylgjur og hálfkveðnar vísur og
persónulegan óhróður um Davíð
Oddsson. Ég var
ekki viðstaddur
þetta ræðuhald, en
ég las ræðuna á
heimasíðu Sam-
fylkingarinnar og
les hana ekki með
sömu augum og
aðrir hafa túlkað
hana. Ég skil þessa
ræðu á þann veg,
eins og hún er
flutt, að verið var
að fjalla um með-
ferð valdsins og
það andrúmsloft
sem Ingibjörgu
finnst ríkja í ís-
lensku þjóðfélagi. Efnislega
segir hún að það sé talað niður
til fólks, að það sé hamast á fólki
sem ekki vill lúta pólitískri for-
sjá, að aflsmunar sé neytt í við-
skiptalífi. Fjölmiðlum og stofn-
unum, embættismönnum og öðr-
um einstaklingum sé gert að
sitja og standa eins og valdinu
þóknast.
Við getum gefið þessum
stjórnunarháttum ýmis nöfn.
Misbeiting, sjálfmiðað stjórn-
lyndi, fælingarmáttur, vald-
níðsla. En ef þetta er rétt, er það
auðvitað grafalvarlegt og
stórpólitískt mál, sem hlýtur að
vera á dagskrá, þegar gengið er
til kosninga.
Einelti
Þetta er spurning um stjórn-
unarstíl, um lýðræðisleg vinnu-
brögð. Þetta snýst um það, hvort
íslenskt samfélag sé þrúgað af
hræðslu, valdbeitingu eða ein-
hverri tegund af einelti. Ég
nefni einelti. Við þekkjum það
sjálfsagt flest hvernig hægt er
að leggja einstakling í einelti á
vinnustað, hvernig annaðhvort
er stjórnað af umburðarlyndi og
samræðu, eða með skipunum og
hótunum. Hvernig við höldum
okkur til hlés og gerumst þæg
og auðmjúk til að þóknast yfir-
manninum. Við verðum bæld af
ótta um ávítur eða brottrekstur
og þetta andrúmsloft er auðvelt
að yfirfæra á þjóðfélagið í heild.
Upp á kant við forystuna
Mér hefur oft fundist það
skrítið, að í stórum þingflokki
sjálfstæðismanna er það undan-
tekning frá reglunni, ef einhver
þingmaðurinn rís upp og hefur
aðra skoðun en flokksforystan.
Hvað með Kárahnjúkavirkjun,
deCode ábyrgðina, hið frjálsa
framsal kvótans? Af hverju reis
enginn landsfundarfulltrúi upp
og mótmælti stefnu ríkisstjórn-
arinnar, þegar Ísland var sett á
lista með þeim þjóðum sem voru
staðfastar og viljugar þegar
Bandaríkjamenn gerðu árás á
Írak? Á ég að trúa því að lands-
fundurinn hafi ekki verið sóttur
af einhverjum þeirra áttatíu
prósenta þjóðarinnar, sem voru
andvíg aðild Íslands að þessari
innrás? Af hverju er engin rödd
meðal þingmanna Sjálfstæðis-
flokksins sem kallar á breyting-
ar á kvótakerfinu, eins og yfir
sjötíu prósent Íslendinga vilja?
Hvar er hið margrómaða frelsi
einstaklingsins? Eða kjarkurinn
til að hafa skoðun og láta hana
heyrast? Skyldi hún ekki fá út-
rás, vegna þess að þingmennirn-
ir og flokksmennirnir óttast að
lenda upp á kant við forystuna?
Hræðast valdið?
Ég veit það ekki. Því verður
hver að svara fyrir sig. Hver er
reynsla hins óbreytta borgara í
sínu nánasta umhverfi? Hvað
hugsar fólk og segir, þegar
hagsmunir þeirra eru annars-
vegar, atvinna, staða, afkoma
eða ákvarðanir?
Valdið persónugert
Ef það er tilfinning hins al-
menna borgara, hagsmunaafla,
embættismanna, stjórnmála-
manna, að frelsi þeirra til tján-
ingar sé takmarkað við það eitt
að þóknast valdherrunum, þá er
full ástæða til að tala um það af
hreinskilni. Og upphátt.
Að minnsta kosti meðan ein-
hver hefur þor og kjark til að
svipta hulunni af þessari ósýni-
legu en áþreifanlegu staðreynd.
Það er ekki síður pólitík en hvað
annað, vegna þess að forsenda
lýðræðis er einmitt hinn lýðræð-
islegi réttur til tjáningar og
skoðanaskipta, frelsi til að and-
mæla, frelsi til að segja sinn
hug.
Ef sjálfstæðismenn líta svo á
að hér sé verið að ráðast á for-
mann sinn og forsætisráðherra,
þá eru þeir að persónugera vald-
ið og valdbeitinguna. Um þetta
sagði Ingibjörg Sólrún: „Gagn-
rýni mín er ekki persónuleg.
Hún er hápólitísk. Hún er gagn-
rýni á meðferð valds, gagnrýni
á stjórnvöld sem byggja á fæl-
ingarmætti, hún er gagnrýni á
stjórnlynt lýðræði.“
Svo gerir hver upp við sig,
hvað honum finnst. ■
Loforð
forsætis-
ráðherra
Hjörtur Hjartarson skrifar:
Jónas Kristjánsson ritstjóri seg-ir á vefsíðu sinni að í hugum fá-
vísra kjósenda jafngildi Sjálf-
stæðisflokkurinn skattalækkun
og ánægjan með yfirgengileg lof-
orð flokksformannsins styðji þá
kenningu að kjósendur fái þá
valdsmenn yfir sig sem þeir eiga
skilið. Jónas hittir oft naglann á
höfuðið, en ekki í þetta skiptið.
Loforð fráfarandi forsætisráð-
herra um skattalækkanir á næsta
kjörtímabili eru að þynnast út líkt
og fullyrðingar hans um skatta-
lækkanir á yfirstandandi kjör-
tímabili. Þær hafa allar verið
hraktar, meðal annars af fjár-
málaráðherra hans. Það blasir við
jafnvel fávísum kjósendum að lof-
orð formannsins eru gefin í ör-
væntingu og bera með sér að
flokkur hans reiknar ekki með að
lenda í þeirri stöðu að þurfa að
standa við þau, sem betur fer. Í
versta falli gætu loforðin, þótt út-
vötnuð verði, orðið flokknum
kærkomin átylla til áframhald-
andi árása á íslenska velferðar-
þjóðfélagið. Það breytir ekki því
að stærstur hluti kjósenda sér
óheilindin í loforðaflaumi Davíðs.
Fagurgali hans er falskari en jafn-
vel baulið í formanni Framsókn-
arflokksins í Sjónvarpinu á dög-
unum.
Kjósendur eru lagvissir og
munu syngja: „Áfram Ísland, útaf
með Sjálfstæðisflokkinn !“ ■
Hugsaðupp á nýtt
ELLERT B.
SCHRAM
■
skrifar um Borgar-
nesræðu Ingibjargar
Sólrúnar Gísladóttur.
Borgarnes-
ræðan síðari
■ Bréf til blaðsins
Bætiflákar
Textun í Sjónvarpinu
„Þau ráðuneyti sem veita styrk-
inn ákveða hvernig honum er
úthlutað. Við tökum við styrkn-
um til þess að auka textun fyrir
þá sem þurfa á að halda. Við
fögnum þessu og munum gera
eins mikið úr fjármununum og
hægt er,“ segir Bjarni Guð-
mundsson, framkvæmdastjóri
Sjónvarpsins.
Fram kom í Fréttablaðinu í gær að Stöð
2 vill fá ríkisstyrk til þess að texta innlent
dagskrárefni eins og Sjónvarpið.
Engin gereyð-
ingarvopn en
gnægð klerka
Guðjón A. Kristjánsson
formaður Frjálslynda flokksins
Dregur úr röksemdum
um aðild að ESB
Þessi ákvörðun dregur heldur úr þeim rösksemdum
að Íslendingar þurfi að skoða aðild að Evrópusamband-
inu vegna upptöku evrunnar. Frjálslyndi flokkurinn tel-
ur það skynsamlegt fyrir Íslendinga að sjá hvernig
þeim ríkjum reiðir af sem nú eru að ganga inn í sam-
bandið. Ef Evrópuþjóðirnar sem nú eru innan ESB eru
ekki tilbúnar í þetta ferli með því að taka upp evruna,
finnst mér engin ástæða fyrir Íslendinga að skoða mál-
ið. Frjálslyndi flokkurinn telur að ef við fáum fram-
lengingu á EES -samningum, eins og allt stefnir í, séum
við í þokkalegum málum næstu árin.
Tony Blair, forsætisráðherra Bretlands, hyggst fresta þjóðar-
atkvæðagreiðslu um upptöku evru í stað punds.
Össur Skarphéðinsson
formaður Samfylkingarinnar
Innganga í ESB óhjá-
kvæmileg í framtíðinni
Þessi ákvörðun hefur enga sérstaka þýðingu fyrir
endanlega ákvörðun Íslendinga um aðild að ESB. Íslend-
ingar þurfa að taka upp evruna til að ná hér stöðugleika,
fá lægri vexti og lægra vöruverð og gera íslensk fyrir-
tæki samkeppnishæf við þau erlendu. Það er hugsanlegt
að þessi ákvörðun Blair dragi tímabundið úr þrýstingi
um aðild að ESB en það breytir ekki hinu. Þetta eru ör-
lög okkar og óhjákvæmileg í framtíðinni. Það er sjálf-
sagt að taka mið af því sem er að gerast í umheiminum
en það er nú einu sinni þannig að við erum sjálfstæð
þjóð og tökum okkar ákvarðanir. Þetta er tæknileg
ákvörðun Blair um frestun en hið pólitíska markmið er
enn skýrt. Hann telur Breta eiga heima í hinu sameigin-
lega myntbandalagi.
Aðild Íslands að ESB
Skiptar skoðanir
■ Af Netinu
Lögmál ofsóknaræðis
„Það þarf ekki að lesa Orwell til
að kynnast lögmálum of-
sóknaræðisins. Það nægir að
lesa Moggann eða DV. Eða mæta
á landsfund Sjálfstæðisflokksins.
Rökin eru alltaf þau sömu og
þau eru alltaf eins.“
SVERRIR JAKOBSSON Á MURINN.IS
Ekki örvænting
Sjálfstæðisflokkurinn hefur nú
lofað enn frekari skattalækkun-
um. Ekki sökum örvæntingar
(enda fylgi flokksins frekar
stöðugt í könnunum) heldur í
krafti stefnu sinnar og hag-
stæðra aðstæðna sem eru afleið-
ing efnahagsstjórnar hans.
KRISTINN MÁR ÁRSÆLSSON Á FRELSI.IS
■
Ef það er til-
finning hins al-
menna borg-
ara, hagsmuna-
afla, embættis-
manna, stjórn-
málamanna, að
frelsi þeirra til
tjáningar sé
takmarkað við
það eitt að
þóknast vald-
herrunum, þá
er full ástæða
til að tala um
það af hrein-
skilni.