Fréttablaðið - 26.04.2003, Blaðsíða 24

Kirkjuráð þjóðkirkjunnar bléstil fundar í Hallgrímskirkju á
miðvikudaginn og boðaði til sín
fulltrúa stjórnmálaflokkanna, auk
ýmissa aðila innan kirkjunnar
sem og fjölmiðla. Kirkjuráðinu
lék hugur á að vita afstöðu flokk-
anna til Þjóðkirkjunnar og enginn
tími er betri en nú í miðri kosn-
ingabaráttu. Fulltrúar tveggja
minnstu framboðana: Nýs afls og
T-lista Kristjáns Pálssonar, létu
sig þó vanta. Helstu umræðuefnin
voru: Hvaða hlutverki gegnir
kirkjan í samfélaginu? Hver er af-
staða flokkanna til núverandi
sambands ríkis og kirkju? Hvern-
ig sjá menn fyrir sér stöðu kirkj-
unnar á næstu árum? Og að end-
ingu: Hafa flokkarnir markað sér
stefnu gagnvart kirkjunni og trú-
málum almennt? Fréttablaðið var
á staðnum og helst sperrtu menn
eyrun þegar aðskilnað ríkis og
kirkju bar á góma. Það kom á dag-
inn að einungis einn flokkur hefur
það formlega á sinni stefnuskrá
að stefna beri að aðskilnaði ríkis
og kirkju: Frjálslyndi flokkurinn.
Hinir stjórnarandstöðuflokkarnir
töluðu mjög í þá áttina en sögðu
flokka sína ekki hafa tekið til þess
formlega afstöðu – málið líklega
þverpólitískt. Hins vegar lék eng-
inn vafi á um hvert viðhorf stjórn-
arflokkanna er en fulltrúar þeirra
vísuðu báðir í 62. grein stjórnar-
skrárinnar þar sem segir: „Hin
evangeliska lúterska kirkja skal
vera þjóðkirkja á Íslandi, og skal
ríkisvaldið að því leyti styðja
hana og vernda.“
VG sammála um að vera
ósammála
Drífa Snædal talaði fyrir hönd
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs og hóf mál sitt á að upp-
lýsa viðstadda um að hún sjálf
hefði aldrei tilheyrt þjóðkirkj-
unni. Hún lagði áherslu á að hún
bæri virðingu fyrir sögulegu og
táknlegu gildi kirkjunnar og sjálf-
sagt að virða þá staðreynd að
fjöldi einstaklinga tengdi merki-
leg tímamót ævi sinnar kirkjunni.
En VG leggði áherslu á trúfrelsi,
slíkt væri nauðsyn ef Íslendingar
vildu verða trúverðugir í samfé-
lagi þjóðanna. Hinu væri ekki að
leyna að um þetta væru skiptar
skoðanir innan flokksins, sambúð
kirkju og þjóðar væri í raun
þverpólitískt mál sem flokks-
menn væru sammála um að vera
ósammála um. Drífa nefndi þó til
sögunnar frumvarp til laga sem
Árni Steinar Jóhannsson, þing-
maður VG, hefði lagt fram og flutt
þess efnis að sambúð kirkju og
ríkis yrði slitið. Þá væru uppi
raddir innan VG sem hreinlega
teldu að með því að viðhalda sam-
búðinni væri hægt að halda kirkj-
unni niðri – að hún yrði ekki bylt-
ingarafl. Persónuleg skoðun henn-
ar væri sú að það væri einungis
tímaspursmál hvenær aðskilnað-
ur ríkis og kirkju yrði. Seinna á
fundinum kom fram í máli hennar
að hún hefði ekki á því nokkra trú
að sú kynslóð sem hún tilheyrir,
ungt fólk, setji jafn mikið sama-
semmerki og fyrri kynslóðir milli
guðsótta og góðra siða.
Uppspretta siðlegra gilda
Össur Skarphéðinsson, for-
maður Samfylkingarinnar, tók
næstur til máls, sagðist alinn upp
í fríkirkjusamfélagi og hefði alla
tíð verið trúaður. Þá nyti Sam-
fylkingin ákveðinnar sérstöðu
því þar væri talsvert um að virk-
ir flokksmenn væru prestar. Og
Össur reyndi að koma því sjónar-
miði á framfæri að kristni og
jafnaðarmennska væru af sama
meiði án þess að fara mjög djúpt
í þá sálma. Hann taldi að kirkjan
hefði átt erfitt uppdráttar um
langt skeið en upp á síðkastið
hefði hún komið inn í umræðuna
og nú sæjust þess merki að hún
væri að verða sá móralski viti
sem væri nauðsynlegur. Hún eigi
að vera uppspretta siðlegra gilda
sem ríkja eigi í samfélaginu.
Samvinna kirkju og þjóðar væri
löng saga – en samhjálp kirkj-
unnar mikils verð. „Kirkjan á að
taka til máls um misfellur í sam-
félaginu og það tel ég hana hafa
gert af röggsemi að undanförnu.
Slíkt tel ég til þess fallið að
styrkja hana.“
Þá sagði hann flokkinn sem
slíkan ekki hafa tekið formlega
afstöðu til aðskilnaðar ríkis og
kirkju, hefði í raun ekki markað
sér stefnu varðandi kirkjuna og
trúmál almennt. Hinu væri ekki
að leyna að innan Samfylkingar
væru raddir sem boðuðu lög-
skilnað en Össur benti jafnframt
á að sá lögskilnaður væri ekki
eins afgerandi og margir vilji
meina því fjárhagslegt sjálfstæði
þjóðkirkjunnar væri verulegt.
Hans persónulega skoðun væri
sú að á næstu árum yrði aðskiln-
aður alger. En ef svo fari verði að
vera mjög afdráttarlaus samn-
ingur milli ríkis og kirkju.
Enginn vill kirkjunni illt
Guðjón A. Kristjánsson var á
hraðferð en mætti til fundar
ásamt Margréti Sverrisdóttur,
sem tók við af formanni sínum í
umræðum sem seinna urðu.
Hann sagði að á Íslandi væri fólk
sem aðhylltist ýmis trúarbrögð.
Afstaða Frjálslynda flokksins
væri afdráttarlaus í þessum efn-
um. Stefna bæri að aðskilnaði
ríkis og kirkju. Forsendurnar
væru einkum þær að gera eigi
öllum trúfélögum jafn hátt undir
höfði. Samkvæmt stjórnar-
skránni skuli ekki mismuna nein-
um hópum og það hljóti að gilda í
þessu sem öðru. Og Guðjón benti
á að það væri vilji mikils meiri-
hluta þjóðarinnar þrátt fyrir að
stór hluti hennar væri einnig í
þessari sömu Þjóðkirkju. Því
legði hann, sem og flokkur hans,
á það ríka áherslu að með þessari
stefnu væri Frjálslyndi flokkur-
inn síður en svo að vega að kirkj-
unni. „Ég hef engar raddir heyrt
innan flokks að einhver þar vilji
kirkjunni illt. Hlutverk hennar er
mikilvægt og ég vona að svo
verði áfram.“
Aðskilnaður ekki einfaldur í
framkvæmd
Sólveig Pétursdóttir dóms- og
kirkjumálaráðherra mætti til
leiks fyrir hönd Sjálfstæðis-
flokksins. Hún sagði að ólíkt
minna hefði mætt á sér sem
kirkju- en dómsmálaráðherra og
þakkaði það ekki síst því að innan
kirkjunnar væri mannaval. Kirkj-
an væri í sínum huga ákaflega
mikilvæg stofnun, athvarf þeirra
sem vilja rækta trú sína sem og
þeirra sem eiga um sárt að binda.
Starf kirkjunnar væri viðamikið
jafnt innanlands sem utan. Ekki
mætti gleyma því að þjóðkirkjan
hafi með höndum safnaðarstarf á
erlendri grund. Sólveig telur ljóst
að starf presta hafi breyst í þá
veru að vera flóknara, það sé erf-
iðara og miklar kröfur séu gerðar
til þeirra. Og mikilvægi hjálpar-
og safnaðarstarfsins sé miklu
meira en menn almennt geri sér
grein fyrir.
Sólveig sagði að stefna Sjálf-
stæðisflokksins og ríkisstjórnar-
innar væri ljós og vísaði til 62.
greinar stjórnarskrárinnar: „Hin
evangeliska lúterska kirkja skal
vera þjóðkirkja á Íslandi, og skal
ríkisvaldið að því leyti styðja hana
og vernda.“ Ekki beri að stefna að
aðskilnaði og Landsfundur Sjálf-
stæðisflokksins hafi ályktað um
mikilvægi kristilegs siðgæðis í
samfélaginu. Þjóðkirkjunni eigi að
vera tryggður sérstakur fjárhags-
grundvöllur, ekki síst sökum yfir-
burðastærðar sinnar og sögu.
Rekstur á vegum hennar sé marg-
víslegur, svo sem varsla menning-
arverðmæta og rekstur kirkju-
garða. Hún þjóni öllum og mikil-
24 26. apríl 2003 LAUGARDAGUR
RÍKI OG KIRKJA
Fulltrúar flokkanna fóru flestir fögrum
orðum um hlutverk kirkjunnar í nútíma
samfélagi. Það sem skildi þá að var að
fulltrúar stjórnarandstöðunnar töluðu um
aðskilnað ríkis og kirkju meðan stjórnar
sinnar vildu ekki sjá slíkan skilnað.
DRÍFA SNÆDAL
Fulltrúi VG sagði samflokksmenn sína sam-
mála um að vera ósammála í tengslum við
málefnið ríki – þjóðkirkja.
ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Formaður Samfylkingar upplýsti að flokkur-
inn hefði ekki tekið neina formlega af-
stöðu til málefna þjóðkirkjunnar eða trú-
mála almennt. Innan flokksins væru margir
prestar virkir en þar væru jafnframt hávær-
ar raddir sem vildu aðskilnað ríkis og
kirkju.
GUÐJÓN A. KRISTJÁNSSON
Formaður Frjálslynda flokksins sagði engar
raddir innan síns flokks sem vildu kirkjunni
illt. Hann er þó einn flokka með það á
sinni skrá að stefna beri að aðskilnaði ríkis
og kirkju.
SÓLVEIG PÉTURSDÓTTIR
Vitnaði í 62. grein stjórnarskrárinnar. Hún
vill kirkjuna undir verndarvæng ríkisins
enda hafi Landsfundur Sjálfstæðisflokksins
ályktað um mikilvægi kristilegs siðgæðis.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/R
Ó
B
ER
Þjóðkirkjan boðaði til fundar nýlega. Tilgangurinn var að heyra viðhorf
stjórnmálaflokkanna til kirkjunnar – hvort þeir væru með einhver
kosningaloforð sem að kirkjunni sneru. Ómögulegt er um að segja hvernig
þeim hugnaðist boðskapurinn en ef kirkjunnar menn eru á móti
aðskilnaði ríkis og kirkju hljóta þeir að styðja núverandi ríkisstjórn.
Baráttan um brauðið
- kosningaloforðin og atkvæðin– s i l f r i t i