Fréttablaðið - 20.02.2004, Blaðsíða 23

23FÖSTUDAGUR 20. febrúar 2004
Á undanförnum misserum hafabankamál verið í öndvegi og
hart deilt á bankana fyrir gróða-
hyggju og lítinn metnað til samfé-
lagslegrar ábyrgðar. Það er stað-
reynd að íslenskum fyrirtækjum
hefur verið boðinn sá kostur að
starfa í heillandi skattaumhverfi.
Skattar á fyrirtæki eru ekki nema
18% af hagnaði og fjármagnstekju-
skattur 10%. Ég get tekið undir
þessa gagnrýni á bankana. Þó ber að
huga að aldri hins íslenska fjár-
málamarkaðar, hann er ekki nema
óviti að aldri. Þroskinn er því ekki
til staðar og peningahyggjan ein á
enn alla athyglina. Allt er þó breyti-
legt og tel ég umræðu undanfarinna
vikna því holla. Við gætum átt von á
jákvæðri innspýtingu frá stórum
fjármálafyrirtækjum á næstu miss-
erum. Skilaboðin eru einföld, fyrir-
tækjum ber að sýna samfélagslega
ábyrgð og þakka fyrir lága skatta.
Skattalækkun til fyrirtækja var sett
í forgang umfram skattalækkun
launþega sem enn hefur ekki litið
dagsins ljós. Ríkisstjórnin hefur
gleymt þeim loforðum en aðeins há-
tekjufólk fékk skattalækkun.
Hvers konar ábyrgð?
Það fyrsta sem kemur upp í hug-
ann er þjónustugjöld og vaxtastig
bankanna. Hagnaður stóru fjár-
málafyrirtækjanna er mikill og
ljóst að töluvert svigrúm er til stað-
ar. Á meðan fjölskyldur og smærri
fyrirtæki eru sum að sligast vegna
mikillar vaxtabyrði græða bank-
arnir á tá og fingri. Það er því eðli-
legt að spurningar vakni þegar stór-
ar fjármálastofnanir geta nálgast
lánsfé erlendis á 2-3% vöxtum og
„bjóða“ svo dráttarvexti upp á tæp
20% á yfirdráttarheimildir einstak-
linga og fyrirtækja. Hér er um 800-
1000% álagningu að ræða.
Í öðru lagi væri vert að sjá bank-
ana styðja við ungt menntað fólk, en
þúsundir þess eru án atvinnu við
hæfi. Fjármálafyrirtæki myndu
sýna gott fordæmi ef áhættufé yrði
varið í hugmyndir unga fólksins og
því gefin sú athygli sem það sannar-
lega á skilið. Í þessu sambandi gætu
bankarnir stofnað sameiginlegan
nýsköpunarsjóð eða nýsköpunarset-
ur fyrir hugmyndir einstaklinga
undir 35 ára aldri.
Í þriðja lagi ber að nefna hreins-
un á umhverfi okkar. Til eru samtök
víða á landinu, t.d. Blái herinn, sam-
tök kafara og náttúruunnenda, sem
hreinsa hafnir og strendur landsins,
en hafa úr litlu fjármagni að moða.
Þó er hugsjónin, metnaðurinn og
áhuginn mjög ákveðinn hjá slíkum
samtökum. Það eitt að styrkja fé-
lagasamtök er ekki einungis öflug
leið til góðra verka heldur er gífur-
legur auglýsingarmáttur fólginn í
slíku framtaki. Að nýta kraftinn í
félagasamtökum, styrkja þau og
auglýsa sig í leiðinni er skynsam-
legt. Ég held að flestir landsmenn
séu afskaplega leiðir á formi sjón-
varpsauglýsinga stóru fjármálafyr-
irtækjanna í dag. Auglýsingarnar
eru geldar og hitta ekki í mark. Ég
held að allir myndu græða á því að
beina þessu fé að hluta til félaga-
samtaka sem vinna að góðum mál-
um. Önnur athyglisverð leið er að
auðvelda aðgengi allra barna að
ástundum íþrótta. Geta bankarnir
hugsanlega komið að liði? Menn
verða að vakna frá sínum peninga-
draumi. Það er annað dýrmætara til
í okkar lífi, t.d. börnin okkar, um-
hverfið okkar og heilbrigði okkar.
Vakning
Mikilvægt er að viðhorf breytist
og kröfur almennings skýrist gagn-
vart stórum fyrirtækjum sem fá
eru eftir á markaði. Almenningur
getur ekki endalaust látið mergsjú-
ga sig vegna fákeppni á markaði.
Það ótrúlega er að forsætisráðherra
ræðst að fákeppni á fjölmiðlamark-
aði þar sem varan og þjónustan er
ókeypis fyrir neytendur. Þar gerir
hann rangt og mig grunar vísvit-
andi. Það eru þjónustugjöldin og
vaxtastigið sem sliga fjölskyldurn-
ar en ekki Fréttablaðið sem dettur
ókeypis inn um bréfalúguna hjá
ráðherra og öðrum Íslendingum. Á
meðan ráðherra hagar sér með
þessum hætti er ljóst að hann gefur
falskan tón í þessa þörfu umræðu
og deyfir áhuga fyrirtækja til að
láta gott af sér leiða. Það er mikil-
vægt að forsætisráðherra sé heill
sínum hugsjónum og hugmyndum.
Ástandið í dag sannar máltækið,
„eftir höfðinu dansa limirnir“. ■
Jafnréttis- og fjölskyldunefndog bæjarstjórn Akureyrar
samþykktu á fundum sínum í des-
ember sl. jafnréttisstefnu til árs-
ins 2007. Nýja jafnréttisstefnan
takmarkast við jafnrétti kynjanna
líkt og fyrri áætlanir bæjarins í
jafnréttismálum og tekur mið af
lögum um jafna stöðu og jafnan
rétt kvenna og karla nr. 96/2000.
Stíga skrefi lengra
Fyrsta jafnréttisáætlun Akur-
eyrarbæjar var samþykkt árið
1989 og var Akureyrarbær með
fyrstu sveitarfélögum landsins til
þess að setja sér áætlun í jafnrétt-
ismálum. Þá var Akureyri fyrst
sveitarfélaga hér á landi til að ráða
til sín sérstakan jafnréttisfulltrúa
árið 1991 og hlaut vegna þess fram-
taks fyrstu viðurkenningu Jafn-
réttisráðs árið 1992.
Nýja jafnréttisstefnan er um
margt ólík þeim fyrri að því leyti
að ekki er eingöngu um viljayfir-
lýsingar að ræða heldur er kveðið á
um verkefni sem vinna á að,
ákveðnir aðilar gerðir ábyrgir og
tímamörk sett. Er þessi háttur
fyrst og fremst hafður á til þess að
tryggja markvissa vinnu. Með
stefnunni er verið að stíga skrefi
lengra en áður með því að flétta
jafnréttissjónarmið inn í ýmsa
þætti í starfsemi bæjarins, en það
ætti að leiða til markvissara og öfl-
ugra jafnréttisstarfs og gefa Akur-
eyrarbæ möguleika á að vera öðr-
um bæjarfélögum til fyrirmyndar
á þessu sviði.
Kynja- og jafnréttissjónarmið
Megin hugmynda- og aðferða-
fræði stefnunnar er svokölluð sam-
þætting kynja- og jafnréttissjónar-
miða sem felur í sér að jafnréttismál
flytjast úr þeim farvegi að vera sér-
stakur málaflokkur í það að vera
reglubundið og skipulagt viðfangs-
efni. Þannig er hvatt til meðvitundar
um kynjasjónarmið við töku ákvarð-
ana í öllum málaflokkum.
Stefnan nær til stjórnkerfis bæj-
arins, stefnu gagnvart starfsmönn-
um og þjónustu. Í henni er annars
vegar að finna lögbundin verkefni
svo sem um ráðningar, laun, kyn-
greindar hagtölur, kynferðislega
áreitni o.s.frv. og hins vegar mörg
spennandi verkefni sem snúast um
að flétta kynjasjónarhorn inn í hina
ýmsu starfsemi á vegum bæjarins.
Meðal slíkra verkefna má nefna
framhald af norrænu verkefni sem
íþrótta- og tómstundadeild bæjarins
tók þátt í á árunum 1997-2000 og
snerist um samþættingu kynja- og
jafnréttissjónarmiða í íþrótta- og
Spennandi verkefni Umræðan
KATRÍN BJÖRG
RÍKARÐSDÓTTIR
■
jafnréttisráðgjafi
Akureyrarbæjar skrifar
um jafnréttismál.
Umræðan
GUNNAR ÖRN
ÖRLYGSSON
■
alþingismaður Frjáls-
lynda flokksins skrifar
um fjármálafyrirtæki.
tómstundastarf unglinga og er vinna
hafin nú þegar. Þá verða unnin verk-
efni sem tengjast leik- og grunnskól-
um, menningu og fjölmenningu.
Tilraunaverkefni
Einnig er gaman að nefna að
unnið verður tilraunaverkefni með
samþættingu kynja- og jafnréttis-
sjónarmiða í starf tækni- og um-
hverfissviðs en þar er um mjög
ögrandi og spennandi svið að ræða
þar sem samkvæmt hefðinni hefur
lítill gaumur verið gefinn að kynja-
sjónarhorni.
Miðað við framangreind verk-
efni má gera ráð fyrir að á gildis-
tíma áætlunarinnar skapist mikil-
væg reynsla og þekking í vinnu að
jafnrétti kynjanna í hinum ýmsu
deildum bæjarins sem gerir allt
jafnréttisstarf að eðlilegum þætti í
allri starfsemi. ■
Ábyrgð fjármálafyrirtækja