Tíminn - 22.07.1973, Blaðsíða 13

Sunnudagur 22. júli 1973.
TÍMINN
13
at;ijáVÍ.>Wl:?<íaSÍÍI
;ii^|
l&i

WwmrrW'i^m),
Flokksþing i Kreml i Moskvu: „Meirihlutakerfið er einnig mögulegt i sósialistisku riki”.
grein, að hér er nauðsynlegt, að
breyta til.
Þá kemur það og til, að saga
okkar verður áð vera hinum vest-
rænu löndum og þriðja heiminum
aðvörun — svo að þau fái forðazt
þær þróunarsögulegu yfirsjónir,
sem land okkar hefur gert sig
sekt um.
Það er, með öðrum orðum ekki
heimilt að álykta, að maður voni,
aöeins af þvi að hann fær ekki
þagað. Hann getur verið alveg
vonlaus, og þó talað, af þvi að
honum er ekki unnt að þegja...
SPURNING: En hvað ætlizt þér
þá fyrir? Hafið þér i hyggju að
helga yður framvegis félags-
málastarfi?
SACHAROW: Já, hugleiðingar
minar hef ég þegar fest á blað i
álitsskjali minu (frá 1968), og þó
einkum i viðbót við það, sem ég
sendi æðsta ráði Sovétrikjanna.
Það, sem þar stendur þyrfti nú
að visu að endurskoða.
Kinamálin orðaði ég þar þar, til
dæmis, á þann hátt, sem ég
myndi ekki gera i dag ef til vill
myndi ég nú ekki skrifa neitt um
þau, þvi að mér er enn ekki unnt
að skilja, hvað fram undan er i
samskiptum okkar við Kina. f
dag myndi ég ekki saka Kina um
neinn árásarhug, það gerði ég nú
ekki heldur beinlinis i álitsskjali
minu: þó minntist ég þar á einum
stað i öðru samhengi á
„kinverska ógnun”.
Kina er nú blátt áfram á
þróunarstigi, sem land okkar var
á ekki alls fyrir löngu. Kina telur
nú meira við liggja, að verja
hendur sinar bæði.inn á við og út á
við, en að efla velmegun borgara
sinna.
Hægfara breytingar
— eða tortiming.
SPURNING; Þér segið, að sósia-
lismanum i Sovétrikjunum hafi
ekki tekizt að sanna ágæti sitt.
Hvort haldið þér þá, að breyta
þurfi öllu þjóðskipulaginu, eða
teljið þér, unnt að bæta það innan
vébanda kerfisins?
SACHAROW: Þessari spurningu
er mér vist ofviða úr að leysa.
Það er óhugsandi að gerbreyta
öllu samféláginu. Það verður
alltaf að vera eitthvert samhengi
með þvi, sem var, og þvi, sem
koma skal. Breytingarnar verður
að gera skref fyrir skref, annars
byrjar aftur þessi ægilega eyði-
legging, sem land okkar hefur nú
þegar oftar en eirtu sinni lifað. Ég
er fylgjandi breytingum skref
fyrir skref.
SPURNING: Hvað ætti fyrst og
umfram allt að gera?
SACHAROW: Hvað gera ætti? Éf*
geri mér það vel ljóst, að nu
verandi kerfi okkar getur ekkert
gert af sjálfsáðum, eða að
minnsta kosti ekki nema sára-
lítið. Hvað nauðsynlegast sé? Að
sigrast á hinni ideológisku vit-
firringu samfélagsins.
SPURNING: Hvernig?
SACHAROW: Hinir ideológisku
fjötrar, sem eru i eðli sinu fjand-
samlegir lýðræði, eru mikil ógæfa
fyrir rikið. Einangrunin and-
spænis umheiminum, afsal rétt-
arins til þess að ferðast til útlanda
og koma heim aftur hefur mjög
skaðleg áhrif á allt lif okkar. Það
er ótrúlegur harmleikur fyrir alla
þá, sem fara vilja úr landi af
persónulegum eða þjóðernis-
legum astæðum, en einnig fyrir
hina, sem heima sitja, þvi að
land, sem menn ekki fá að yfir-
gefa frjálsir og hverfa aftur heim
til, en ekkert land, i fullri
merkingu, þess orðs. Það er
lokaður heimur, þar sem allir
hlutir gerast með öðrum hætti en
við opið kerfi.
SPURNING: Já, rétturinn til
þess að fara úr landi....
SACHAROW: Hann er mjög
mikilvægur. En svo er einnig
rétturinn til þess að koma heim
aftur.
SPURNING; Og hvað fleira?
SACHAROW: Hjá okkur hefur
hin fullkomna þjóðnýting á
vegum rikisins hindrað persónu-
legt framtak, einnig þar, sem
henta kynni, alveg á sama hátt og
i stóriðnaðinum, þar sem rikis-
forsjá kann hins vegar að vera
eðlileg. Slik höft á persónulegu
framtaki og frelsi hafa neikvæð
áhrif á lifskjörin og gera lifið leið
inlegra og óyndislegra en það
þyrfti að vera....
„Við þörfnumst
almennra
kosninga”.
Allt myndi breytast til
batnaðar, ef dregiö yrði úr ein-
ræði og ofurvaldi rikisins.
Einokun flokksins á rikisvaldinu
er komin á það stig, að jafnvel
stjórnendunum sjálfum er orðið
það ljóst, að óbreytt ástand fær
ekki staðizt, enda stjórnin orðin
duglitil.
En hvers er þá þörf? Opin-
berari stjórnarhátta, þannig, að
plöggin séu lögð á borðið, og
almenningi veitt aðstaða til eftir-
lits með störfum stjórnarvalda.
Sjálfsagt er eins-flokks- kerfið
lika allt of ósveigjanlegt. En i
sósáilistisku samfélagi eru fleiri
flokkar fullkomlega hugsanlegir,
visi slikrar flokkaskiptingar má
sjá i mörgum alþýðulýð-
veldunum, þótt skrumskældur sé.
Við þörfnumst almennra
kosninga — án allt of mikils fjölda
frambjóðenda, — i stuttu máli,
röð ráðstafana, sem hver um sig
kann að vera ófullnægjandi, en
allar til samans geta holað stein
einræðisins. Blöðin þarf einnig að
endurbæta, i dag eru þau hvort
öðru svo lik, að þau hafa litið sem
ekkert fréttagildi. Ef fram
koma einhverjar fréttir i þessum
blöðum, en oft þannig frá þeim
gengið, að engum eru skiljan-
legar nema þeim, sem áður vissu.
Þau gera oft meia að þvi að rugla
lesendum sina en að leiðbeina
þeim um það, sem gerist.
Hvað andlegt lif i landinu
snertir, þá er það nánast ekki til.
Forréttindastéttin I Sovétrikjunum „Abyrgðarstöður — aðeins fyrir flokksmeðlimi”.
Úr hlutverki menntamanna i gert. Þeir eru efnahagslega illa
samfélaginu er furðulega litið Framhald á bls. 39.
•— — i - - ■Við volium punW
það bonjar sig

nmtal • OFNAH H/F.
■ * Síðumúla 27 . Keykjavík
Símar 3-55-55 og 3-42-00
Sérleyfis- og Heykjavik — Laugarvatn — Geysir — Gullfoss
i ..r um Grimsnes, Biskupstungur, Laugardal
SKemmmerOir a|(a £jaga _ engin fri við akstur
HSt — Simi 22-30« — úlafur Ketilsson
í ÚTILEGUNA
☆
☆
☆
☆
☆
☆
☆
íslenzk tjöld
Sœnsk tjöld
Frönsk tjöld
Vindsœngur
íslenzkir
svefnpokar
Belgískir
svefnpokar
Franskir
dúnsvefnpokar
HVERGI MEIRA ÚRVAL
HVERGI BETRA VERÐ
LÁTIÐ OKKUR AÐSTOÐA YÐUR
A
POSTSENDUM
SPORTVAL
i
Hlemmtorgi — Simi 14390