Tíminn - 22.07.1973, Blaðsíða 21

Sunnudagur 22. júli 1973.
TÍMINN
21
Haraldur kveöur loftslagiö yndislegt á Trinidad. Yfirleitt blási gola af hafi, hitinn nokkuö jafn áriö um kring, en sjaldan óþægilega heitt. Þessi
mynd er reyndar ekki frá Trinidad. En hún er frá annarri Vestur-Indiaeyju, þ.e. Ifaiti. Haraldur hefur feröazt vitt og breitt um eyjarnar í
Karabiskahafinu, en þó hefur hann ekki enn sem komiö er fariö til Kúbu. — Það eru dálitiö flóknar samgöngur þangað, og er yfirleitt fariö
um Mexikó. En ég held, aö ég sé loks búinn aö finna hentuga leiö”, segir Haraldur. Já, mikil eru ferðalög Haraldar orðin. Hann er búinn að
fylla gersamlega út tvö vegabréfshefti. Eitt sinn ætlaði hann sér aö skreppa yfir tii Venezuela, en þar fékk hann ekki vegabréfsáritun, ein-
hverra hluta vegna. Ekki mun þaö þó hafa stafað af því, að þarlendir hefðu neittillan bifurá Haraldieða íslendingum yfirleitt.
um i Bandarikjunum. Sú hreyfing
berst fyrir auknum réttindum
hvers konar til handa svertingj-
um.
— Slikt er hins vegar ekki á
oddinum hjá ,,Svarta Valdinu” i
Trinidad. Þeir berjast einkum og
sériiagi fyrir bættum hag þjóðar-
innar og sósialistisku skipulagi.
Stjórnin, sem situr og setið hefur
að völdum i Trinidad um árabil,
er eingöngu skipuð svertingjum,
og hún er fremur hægfara og
hægrisinnuð.
Ægileg tekjuskipting
Vilja þjóðnýtingu
Það liggur þá beint við að
spyrja, hvernig þjóðarhagurinn
er og lifskjör almennings á
Trinidad.
— Það er i dag 20% atvinnu-
leysi á Trinidad. Tekjuskiptingin
er ægileg. Annars vegar er allstór
hópur mjög rikra manna, og hins
vegar allur þorri almennings,
sem annað hvort gengur atvinnu-
laus eða hefur mjög illa launaða
vinnu, — rétt til að bita og brenna.
Millivegurinn er vart til.
— Þrátt fyrir þetta er Trinidad
eitt auðugasta þjóðfélagið i V.-
Indium, og er reiknaðar eru með-
alþjóðartekjur á mann i Trinidad,
þá eru þær einna hæstar á þessu
svæði og svipaðar þvi, sem er á
Spáni t.d.
— Þjóðarauður Trinidad liggur
einkum i oliunni, en hún er geysi-
mikil þarna. 1 kringum 1940 var
t.d. sett þarna upp oliuhreinsun-
arstöð, sem lengi vel var sú
stærsta i heimi. Þá er sykurrækt
einnig geysimikil á Trinidad.
— Nú er það svo, að megnið af
fyrirtækjarekstri i landinu er i
höndum útlendinga, hvitra
manna. Veldur það ekki litilli óá-
nægju meðal almennings. Þannig
er þvi t.d. farið með olíuna, en
hún er mesta útflutningsverð-
mætið. í öðru sæti er sykurinn, en
sykurræktin er að mestu i hönd-
um Breta.
— Vinstri menn eða „Black
Power”, en það eru raunar menn
úr öllum flokkum, setja einmitt
þetta hvað mest fyrir sig. Telja
þeir, að Trinidad láti mjög hlunn-
fara sig i þessum viðskiptum viö
erlendu stórfyrirtækin. Vilja þeir,
að oliuvinnslan, sykurræktin og
sem flest fyrirtæki, sem erlendir
menn, hvitir menn reka, verði
þjóðnýtt. Almenningur aðhyllist
þessar kröfur vinstri-manna, sem
er að verða öflugur flokkur æ
meir. Það er mjög skiljanlegt.
20% atvinnuleysi er ekkert grin
né hin mjög svo lágu vinnulaun.
Brezki liðsforinginn
skaut bara niður brúna.
Einhvern tima hlýtur þá að
hafa soðið upp úr, eða hvað?
— Já, það gerði það reyndar. 1
marz 1970, rétt eftir að ég kom út,
varð gerð tilraun til byltingar
gegn hinni hægri-sinnuðu, svörtu
stjórn. Stóðu þar að baki „Black
Power”-menn með stuðningi all-
margra, vinstrisinnaðra manna
úr hernum. Fylgi almennings var
einnig mikið, þar eð 50—100 þús-
und manns fóru i kröfugöngu um
þetta leyti.
— Byltingartilraun þessi mis-
tókst. Allmargir voru fangelsaðir
og sitja sumir inni enn. Þar á
meðal eru stúdentar, sem ég
þekkti og veit, að ekkert höfðu til
saka unnið. En sleppum þvi.
— Það var anzi spennandi að
fylgjast með atburðum þessara
daga. Byltingarmenn höfðu
stuðning hersins. Herstöðin er úti
á eiði, sem tengd er við land með
einni brú. Herinn ætlaði jú að
storma til liðveizlu, en sú storm-
för var skyndilega fyrirbyggð.
Stjórnin sendi út sitt eina varð-
skip, og stjórnaði þvi brezkur
liðsforingi. Gerði hann sér litið
fyrir og skaut niður þessa einu
brú. Þar með var tekið fyrir bylt-
ingu I það skiptið.
Menningarlifið heldur
bágborið
Trinidad-karnevalin
heimsfræg
Hvað um menntunarstig, þjóð-
tungu og menningarlif á Trinid-
ad?
— Það er enska sem töluð er,
reyndar nokkuð „staðfærð” hjá
almenningi. Þá er nokkuð um, að
töluð sé franska, og það er engin
„Sorbonne-franska”. Menntunar-
stig er nokkuð hatt þarna, sem
kemur m.a. fram i ýmiss konar
léttiðnaði, svo sem raftækjasmið
og bilasamsetningum. Allir bilar
koma til landsins i hlutum. Þar
eru þeir siðan settir saman. Er
allmikið af tilbúnum bilum siðan
flutt til eyjanna i kring. Menning-
arlifið er heldur bágborið, svo
sem leikhúslif og bókmenntir.
— Það er hins vegar aðra sögu
að segja á eyjunum Martinique
og Guadeloupe. Þær teljast sýslur
i Frakklandi og ibúar njóta sömu
réttinda sem aðrir borgarar
Frakklands. Þarna er menning-
arlifið á mjög háu stigi.
Sem lektor við háskólann á
Trinidad, hafðirðu sæmilegar
tekjur?
— Já, þær voru allgóðar,
nokkru hærri en háskólamenn
hafa hér heima. En auk þess
fylgdu ýmiss friðindi, eins og fritt
húsnæði, en ég fékk heilt einbýlis-
hús fyrir mig. Þá er verðlag einn-
ig afar lágt, þannig að með þessar
tekjur er mjög auðvelt að komast
vel af og lifa góðu lifi.
Hvað felst i þessu „góða lifi?”
— Það er svo fjölda margt.
Næturlifið er t.d. ákaflega fjöl-
breytilegt. t þvi sambandi ná
nefna, a'ð aðalhátið ársins á
Trinidad er „karnivalið”, sem er
heimsfrægt. Hún stendur i þrjá
daga og er sótt af tugum og
hundruðum þúsunda útlendinga,
einkum frá Bandarikjunum. I
annan tima verður maður ekki
mikið var við ferðamenn.
Eldgosa- og jarð-
skjálftahætta mikil
Eldfjöllin önnur en á
íslandi
Timi er til kominn, að við snú-
um okkur ögn að starfi þinu þarna
vestra. I hverju felst það helzt?
— Háskólinn, sem ég kenni við,
rekur eldfjalla- og jarðskjálfta-
rannsóknastöðvar vitt og breitt
um V-Indiur. Það hefur m.a. ver-
ið verkefni mitt að fylgjast með
þessum stöðvum ásamt starfsfé-
lögum minum og setja upp nýjar.
Þá hefur það verið eitt verkefna
okkar að gera jarðskjálftakort yf-
ir V-Indiur.
— Jarðskjálftahætta á þessu
svæði er mjög mikil og á sama
stigi og i Kaliforniu, sem telst ein
sú mesta i heiminum. Siðast var
skjálfti á Trinidad árið 1968, en
hann olli litlu tjóni, enda þótt
hann væri allnokkuð snarpur.
Einna mesti skjálfti, sem orðið
hefur á þessu svæði, var árið 1842,
en þá gjöreyddust 3 eyjar og 40
þúsund manns fórust. Þá varð
frægur skjálfti árið 1907, er bær-
inn Royale sökk hreinlega. Þá
fórust um 2 þúsund manns.
— Eldfjöllin i V-Indium eru
annars eðlis en þekkist hér á
landi. Þetta eru stór eldfjöll, sem
gjósa oft. t dag eru sex virk eld-
fjöll á svæðinu. Siðast gaus fjallið
Sourfriere á St. Vincent. Það gos
var minni háttar og sprengingar
litlar. Það hófst i nóvember 1971
og stóð fram i marz 1972. Þetta
fjall hefur gosið reglulega á
90—lOOára fresti á liðnum öldum.
En nú virtist annað uppi á ten-
ingnum, þar eð það hafði næst á
undan gosið 1902. Hér voru þvi að-
eins tæp 70 ár á milli, og þótti það
næsta kynlegt.
Við þetta siðasta gos hitnaði
vatn sem i f jallinu er og svipar til
öskjuvatns,mjög og varð sjóðandi
heitt. Jafnframt kom upp eyja i
þvi miðju. Er við fórum að rann-
saka gamlar spánskar heimildir,
komust við að þvi, að þessu hafði
verið mjög likt farið á liðnum öld-
um, þ.e. reglubundin, meiriháttar
gos á 90—100 ára fresti, en minni
háttar gos með svipuðum ein-
Framhald á bls. 39.
Eyjar Vestur-Indía liggja eins og perlufesti þvert yfir Karabiska-hafið. Samkvæmt landrekskenning-
unni verða þær með timanum, eftir tugi eða hundruð milijóna ára, eitt samfast meginland. A myndinni
sést Trinidad, rétt undan strönd Venezuela. Fjær eru m.a. St. Vincent og Barbados (brezkar), og enn
fjær frönsku eyjarnar, frönsku sýslurnar Martinique og Guadeloupe.