Tíminn - 22.07.1973, Page 19

Sunnudagur 22. júll 1973.
TÍMINN
19
(Jtgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiöslusími 12323 — aug-
lýsingasimi 19523. Askriftagjald 300 kr. á mánuði innan lands,,
I lausasöiu 18 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f
Beinir skattar
— og óbeinir
Skattskrárnar eru nú almennt komnar út og
ef að vanda lætur eru menn misjafnlega
ánægðir eða óánægðir með skattana sina. Hjá
mörgum hækka gjöldin að sjálfsögðu verulega
i krónutölu vegna þess hve launahækkanirnar,
tekjuaukningin hefur orðið mikil. Samt sem
áður var skattvisitalan og þar með skattstigar
og persónufrádrættir hækkaðir meira við þessa
álagningu, frá álagningunni i fyrra um 28%,
eða meira en nokkru sinni varð i tið fyrrver-
andi stjórnar.
Skv. þessari hækkun skattvisitölunnar, sem
ákveðin var við fjárlagaafgreiðslu á siðasta
Alþingi hækkaði persónufrádráttur einstakl-
ings úr 145 þúsund kr. i 186 þús. kr. og persónu-
frádráttur hjóna úr 220 þúsundum i 282 þúsund.
Frádráttur vegna barns hækkaði úr 30 þúsund
krónum i 38 þúsund.
Þá var á siðasta þingi ennfremur gerð
breyting á skattalögunum, sem mun lækka
sérstaklega skatta á gömlu tekjulágu fólki.
En þótt ýmsum muni þrátt fyrir þetta þykja
beinu skattarnir æði háir er óhætt að fullyrða
það, að þeir eru mun lægri nú á lágtekjufólki og
miðlungstekjufólki, en þeir hefðu orðið, ef
rikisstjórnin hefði ekki ráðizt i breytingarnar á
skattakerfinu og skattakerfi viðreisnarinnar
hefði gilt áfram. 1 þessum samanburði verður
vitanlega að taka tillit til nefskattanna, sem
felldir voru niður, en mjög miklar hækkanir
hefðu orðið á gjöldum til sjúkrasamlaga og
Tryggingastofnunarinnar, ef þau hefðu haldizt
áfram.
Allir virðast sammála um það, að æskilegt sé
að beinir skattar lækki frá þvi sem nú er.
Verði beinir skattar lækkaðir þarf að koma
til önnur fjáröflun handa rikissjóði. Yrði þá að
hefja meiri innheimtu óbeinna skatta, svo sem
söluskatts.
Vissulega er það rétt, sem ýmsir benda á, að
óbeinu skattarnir hafa sina ókosti. Háir óbeinir
skattar gera það t.d. óhjákvæmilegt að rétta
hlut þeirra sem lakast eru settir með auknum
tryggingum og fjölskyldubótum og þess vegna
hlýtur slik endurskoðun á skattakerfinu að
haldast i hendur við breytingar á trygginga-
kerfinu.
Óbeinir skattar hafa hins vegar þann kost að
þeir skattleggja eyðsluna, sem nauðsynlegt er
að hamla á móti á ýmsum sviðum og menn
greiða þá skatta um leið og þeir eyða fjár-
munum. Með hertu skatteftirliti á lika að vera
unnt að láta óbeina skatta skila sér betur, en
þeir hafa gert og er enginn vafi á þvi að
núverandi fjármálaráðherra hefur náð veru-
legum árangri á þvi sviði.
En þótt vilji sér fyrir þvi, i rikisstjórninni,
eins og fram kom i viðtalinu við forsætisráð-
herra, á tveggja ára afmæli stjórnarinnar, að
lækka beinu skattana þá er það ókleift fyrr en
samkomulag hefur tekizt um það milli verka-
lýðshreyfingarinnar og atvinnurekenda að
taka óbeinu skattana út úr visitölunni. Slik
breyting er alger forsenda þess að veruleg
lækkun beinna skatta geti átt sér stað.
Clyde Sanger, The Guardian:
Stórvirkjun í Kanada
vekur harðar deilur
Áhugamenn berjast fyrir rétti 8000 Indíána, sem
misstu land sitt undir vatn ef virkjað yrði
PAPPIRSKILJU og kvik-
mynd þurfti til að vekja al-
mennar og heitar deilur um
Jamesflóa virkjunina i
Kanada. Undir fyrirsögn
pappirskiljunnar er: „Aætl-
unin um aö drekkja Norður-
skógum”. Höfundurinn heitir
Boyce Richardson og var til
skamms tima aðstoðarrit-
stjóri við blaðið, Montreal
Star. Hann ræðst i bók sinni
harkalega gegn Robert Bour-
assa forsætisráðherra
Quebec-fylkis fyrir að leggja
fram áætlun um Jamesflóa-
virkjunina, sem á að kosta
8000 milljónir dollara.
Kvikmyndin heitir „Garður
Jobs” og er Richardson einnig
höfundur hennar. Aðal sögu-
hetjan er Cree-Indiáninn Job
Bearskin, sem er dýraveiði-
maður, en verður sviftur lifs-
björg sinni þegar virkjunar-
^tiflan verður gerð og 4000 fer-
mílur lands i norðvesturhluta
Quebec fara undir vatn.
MAL út af virkjuninni hefir
verið til meðferðar i yfirrétti i
Montreal siðan I desember.
Indiánar og Inuit (Eskimóar)
I Quebec-fylki hafa beðið um
úrskurð, sem stöðvi undir-
búningsvinnu á 130 þús. fer-
milna afrennslissvæði fimm
stóráa, sem renna I James-
flóa.
(Jrskuröar dómara er vænst
á næstunni. Dómarinn er ekki
öfundsverður, þar sem
úrskurður hans hlýtur annað
hvort að reita til reiði 8000 inn-
fædda menn, sem á athafna-
svæði virkjunarinnar búa og
eru andsnúnir henni, eða
fylkisstjórn Quebec og
atvinnurekendur i Montreal,
en virkjunin á að framleiða
hvorki meira né minna en 10
millj. kílówatta. Bourassa for-
sætisráðherra og félagar hans
lita á þetta mál mjög alvar-
legum augum, enda á hin
fyrirhugaða virkjun að gefa
rúmlega fjórðungs aukningu á
rafmagnsframleiðslu Kanada.
Þarna er um að ræða höfuð-
deilu um landsréttindi og
landnotkun. Vafasamt er þó,
að málið hefði vakið almenna
athygli ef Richardson hefði
ekki gefið út pappirskiljuna og
gert kvikmynd sina, Fjórir af
hverjum fimm Kanada-
mönnum búa á 100 milna
breiðu belti suður við landa-
mæri Bandarfkjanna og láta
sig litlu varða þann strjálning
lándsmanna, sem norðar býr.
SAMTÖK Kanadamanna til
aðstoðar innfæddum létu
Jamesflóavirkjunina til sin
taka fyrir tilviljun að heita
má, en Richardson er þar i
stjórn. En nú er svo komið, að
samtökin geta bent á málið
sem sönnun fyrir tilverurétti
sinum.
I fyrra urðu harðar deilur
um samtökin. Þau hétu þá
Samtök Indiána og Eskimóa
og sumir hinna hvitu manna,
sem þátt tóku i þeim, töldu
þeirra ekki þörf lengur, þar
sem samtök bræðralags Indi-
ána voru orðin allöflug i
flestum fylkjum landsins.
Nokkrir aðilar að sam-
tökunum voru á öndverðum
meiði. Þeir viðurkenndu að
visu, að bræðralag Indiána og
Eskimóa væri hinn rétti aðili
til samninga 'við stjórnvöld á
ýmsum sviðum, en önnur
samtök þyrftu að taka að sér
áróður meðal hvitra Kanada-
manna og skapa skilning á
kjörum og rétti innfæddra, en
þeir eru 500 þúsund Indiánar
og 14 þúsund Inuit-Eskimóar.
Niðurstaða deilunnar varð
sú, að Samtök Indiána og
Eskimóa breyttu um nafn og
heita nú Samtök Kanada-
manna til aðstoðar inn-
fæddum. Samtökin réðu Tom
Symons prófessor sem fram-
kvæmdastjóra, en hann
stendur framarlega i ihalds-
flokknum. Symons var forseti
Trent-háskóla i 11 ár og kom
þar á fót deild til könnunar á
málefnum innfæddra, en hefir
nú látið af störfum.
SYMONS prófessor leggur
mjög mikla áherzlu á nauðsyn
þessað „fræða þegna Kanada,
almennt um þarfir innfæddra
og vandamál”. Hitt er svo
umdeilanlegt, hvaða aðferð
væri árangursrikust.
Samtök Kanadamanna til
aðstoðar innfæddum hafa nú
gefið út ritling, sem nefnist:
„Staðreyndirnar tala sinu
máli”. Þar eru birtar tölur,
sem sýna sex tilvik hins ugg-
vænlega ástands, meðal Indi-
ána og Eskimóa, i Kanada.
Timarit eitt birti svipaðar
tölur i mai i vor, en þar voru
þær settar fram i linuriti.
Hér eru nokkur sýnishorn
þessara talna:
Meðalaldur Kanadamanna
er 62 ár, en meðalaldur
Indiána er 36 ár og Inuit-Eski-
móa aðeins 20 ár.
Sex af hundraöi af börnum
Indiána ljúka miðskólanámi
en 88% af börnum annarra
Kanadamanna.
Aðeins rúmlega helmingur
Indiána nýtur starfslauna, en
atvinnuleysi Kanadamanna
almennt er um 6 af hundraði.
Um helmingur Indiána i
Kanada býr i sérstökum
byggðarlögum, en rennandi
vatn er ekki i nema 15 af
hundraði ibúða á þessum
svæöum.
TÖLUR eru á ýmsan hátt
erfiöar viðfangs. Til dæmis
eiga framanskráðar tölur
aðeins við um 250 þúsund
skrásettra Indiána, en ná ekki
til þess helmings þeirra, sem
búsettur er i borgum og hefir
samlagast þar öðrum
þegnum. Arið 1967 var
dánartala Indiánabarna undir
skólaskyldualdri sögð átta
sinnum hærri en dánartala
annarra barna i Kanada, en
Samtök Kanadamanna til
aðstoðar innfæddum segja
hana aðeins þrisvar sinnum
hærri.
Allmargir þeirra Indiána,
sem ekki njóta starfslauna,
hafa ofan af fyrir sér með
dýra- eða fiskveiðum eins og
Cree-Indiánarnir við James--
flóa. Yfirréttur leiddi ýmsa
sérfræðinga sem vitni I þessu
efni, en þá greindi á um, hvort
einn fjórði eða þrir fjórðu dag-
legrar fæðu 8000 Indiána, sem
við Jamesflóa búa, væri
heimafenginn eða aðfluttur.
ÝMISLEGT má færa fram
gegn tölum þeim, sem Samtök
Kanadamanna til aðstoðar
innfæddum hafa birt. Til
dæmis fjölgar stöðugt þeim
börnum Indiána, sem
miöskólanám stunda. Sam-
rikisstjórnin i Kanada hóf árið
1966 framkvæmdir við
umfangsmikla áætlun um bætt
húsnæði Indiána. Tekjutölur
ná aðeins til greiddra launa en
ekki bóta úr velferðarsjóðum,
sem flestir Indiánar njóta.
Samrikisstjórnin ætlar i ár
327 millj. dollara til hinna
ýmsu mála Indiána, en það
svarar til 1200 dollara á hvern
skrásettan Indiána. Mikið af
þessu fé fer i ýmiskonar
stjórnarkostnaö, en tölurnar
sýna eigi að siður, að Indiánar
eru ekki alveg gleymdir.
Gasson er maður nefndur.
Honum dytti ekki i hug að and-
mæla þvi, sem bent er á hér að
framan, en ferill hans sýnir,
að hann er ekki ánægður með
tök rikisstjórnarinnar á
málum Indiána. Gasson lauk
iðnnámi hjá byggingarfyrir-
tæki fjölskyldu sinnar skammt
frá Norwich, en flutti til
Kanada 1957 tvitugur að aldri.
Framhald á bls. 39.
' ' y'/í//,
mmmw
Loðskinn verkuð
—TK