Tíminn - 09.03.1975, Side 8

8
TÍMINN
Sunnudagur 9. marz 1975
Rækta má
fiska víðar
en í ám
og vötnum
— skrautfiskarækt heima í stofu veitir ánægju og auk þess
eru fiskarnir stöðugt augnayndi
Venjulegasta lýsing yfir fiskabúrum er lok meö innbyggðum perum.
Ifcr hefur hins vegar verið komið fyrir tveimur ljúsaskermum, sem
hanga rétt yfir búrinu. Einnig mætti komast af með leslampa, líkt og
Luxorlampana, sem hægt er að sveigja og beygja á margvislegasta
hútt.
Lok og ljós
Mjög æskilegt er að hafa gler-
plötu yfir fiskabúrinu. Hún kemur
i veg fyrir of öra uppgufun, og
einnig varnarhún þvi, að ryk falli
niður i búrið, eða einhverjir að-
skotahlutir, sem fólk getur verið
með i námunda við búrið. Horn
öru skorin af glerplötunni, og þar
upp um eru plastslanga og raf-
magnsleiðslur teknar.
Glerplatan getur einnig komið i
veg fyrir slys af völdum raf-
magns. Ef ekki er nægilega vel
gengið frá ljósabúnaðinum yfir
búrinu, og engin plata er yfir þvi,
seztdögg i kringum ljósastæði, og
getúr þá orðið skammhlaup.
Einnig getur ljósaskermur dottið
niður i búrið, ef börn eru eitthvað
að eiga við hann og engin gler-
plata er yfir þvi. Þess vegna er
hún mjög nauðsynleg og getur
komið i veg fyrir alvarleg slys.
Ofan á búrið er svo settur ljósa-
skermur. Sérstakir ljósaskermar
hafa fengizt hér, ætlaðir yfir búr-
in, og falla þeir að hinum einstöku
stærðum þeirra. Um perustærðir
eða ljósrör er rétt að spyrja kaup-
manninn hverju sinni.
Glerplatan ofan á búrinu kemur
einnig i veg fyrir að fiskarnir
stökkvi upp úr þvi, en það geta
þeir mjög auðveldlega, og fátt er
ömurlegra en koma að fiskunum
liggjandi uppþornuðum á stofu-
gólfinu,enda er þá ekki um annað
að gera en fleygja þeim.
Ljósiö
Lýsingin i fiskabúrinu hefur
mikla þýðingu fyrir plönturnar.
Það er lika fallegra að hafa hæfi-
lega lýsingu yfir búrinu, og geta
þannig fylgzt með fiskunum, þar
sem þeir skjótast milli plantn-
anna. Hins vegar getur of mikið
ljós valdið þvi, að þörungavöxtur
keyrir úr hófi fram. Þá er um að
ræða grænþörunga. Sé þörunga-
vöxturinn ekki kominn á svo al-
varlegt stig, að gripa þurfi til
lyfjagjafar, hefur það ráð verið
gefið að byrgja búrið algjörlega i
nokkra daga, og gefa ekki i það á
meðan. Eftir þann tima eiga
grænþörungarnir að vera horfnir,
eða að minnsta, kosti á að hafa
dregið mjög úr vexti þeirra.
Aðr'r þörungar geta einnig
valdið erfiðleikum. Það eru brún-
ir og bláir þörungar. Brúnir þör-
ungar koma af of litlu Ijósi. Þann-
ig verður að setja sterkari peru i
ljósaskerminn yfir búrinu, ef
brúnu þörungarnir fara að skjóta
upp kollinum, rétt eins og veikari
peru þarf að setja, ef grænu þör-
ungunum fjölgar um of.
Hæfilegt er talið að láta loga á
ljósinu yfir búrinu i 12 tima á sól-
arhring.
Bláu þörungarnir eru sjald-
gæfastir, og koma yfirleitt ekki i
velhirt búr. Þeir geta stafað af
þvi, að ekki sé skipt nógu oft um
ull i hreinsurunum eða botn búrs-
ins sé látinn of lengi óhreinsaður.
Annars má geta þess, að sumir
fiskar gæða sér á grænu þörung-
unum, svoað þeir eru ekki algjör-
lega til einskis i búrunum, þótt of
mikið af þeim sé ekki til góðs
fyrir neinn.
Vatnið
Eitt af þvi, sem fólk heyrist oft-
ast segja, þegar fiskabúr ber á
góma, og það notar þá sem rök
gegn þvi, að ómögulegt sé að hafa
fiskabúr, er það, hversu oft þurfi
að skipta um vatn á fiskunum.
Þetta er algjörlega rangt, og i
fiskabókum stendur meira að
segja, að nýtt vatn geti verkað
sem hreinasta eitur á fiskana.
Eins og fram kom, þegar talað
var um innréttingu fiskabúrsins
og fyrstu fiskana, sem i það eru
settir, er talið bezt, að vatnið sé
orðið nokkurra daga gamalt, þeg-
ar fiskarnir koma i búrið, tæma
það, og setja hreint vatn úr kran-
anum i það á ný, og skella svo
fiskunum út i aftur.
Hreinsarar og loftdælur og ný-
tizkuútbúnaður hjálpar mikið til
viðaðhalda búrunum hreinum og
fallegum. En hvað sem þeim lið-
ur, þá má ekki skipta um allt
vatnið á fiskunum i einu. Gott er
talið að taka svolitið af vatninu úr
búrinu annað slagið og bæta nýju
vatni út i. Sumir segja, að þetta
eigi að gera á þriggja til sex mán-
aða fresti, og taka þá þriðjung
vatnsins, aðrir vilja hafa það
minna og oftar.
Vatnið á alls ekki að þurfa að
verða mengað og óhreint, ef farið
er eftir settum reglum. Matar-
gjöfin i búrið er þó veigamikið
atriði i þessu sambandi. Það má
aldrei gefa svo mikið i búrið i
einu, að eitthvað af matnum falli
til botns og nái þar að fúlna. Þá er
voðinn vis. Betra er að gefa
minna i einu, og gefa fiskunum ef
til vill 4—5 sinnum á dag. Gætið
þess alla vega að ekkert verði eft-
ir. Ef eitthvað fellur til botns,
verður að hreinsa það upp, áður
en það nær að fúlna.
Dauða fiska og plöntuleifar
verður einnig að taka úr búrinu
jafnskjótt og fólk verður vart við
slikt, þvi að hvort tveggja
skemmir út frá sér og eyðileggur
vatnið.
Fiskarnir geta veikzt
Veikir fiskar eru engum til
gleði, og það getur verið erfitt að
lækna þá. Þess vegna er um að
gera að gæta alltaf vel að, þegar
fólk fer og kaupir sér.nýja fiska,
eða fær þá úr búri vinar sins. Ef
fiskabúrið er hreint og fallegt og
fiskarnir i þvi heilbrigðir, er fátt
ömurlegra en að fá sér nýjan fisk,
og sjá fiskana smitast af ein-
hverjum torkennilegum sjúk-
dómi, og deyja svo hvern af öðr-
um.
Bezt er, ef fólk getur haft ný-
keypta fiska i sóttkvi, en það get-
ur verið nokkuð umfangsmikið að
eiga fleiri en eitt búr, þótt i sum-
um tilfellum gæti það borgað sig.
Sagt, er að fiskarnir þyrftu helzt
að vera nokkrar vikur i sótt-
kvinni, til þess að öruggt megi
teljast, að þeir beri ekki með sér
neinn sjúkdóm, en það getur verið
erfitt, eins og fyrr segir.
Helztu sjúkdómarnir, sem hrjá
fiskana, eru hvitblettaveiki, fung-
us og sporðáta.
Hvitblettaveikin lýsir sér með
þvi að fiskurinn verður alsettur
örsmáum hvitum blettum. Sjást
þeir einna bezt á sporði og ugg-
um, þar sem fiskurinn er gegn-
sær. Sjúkdómurinn er bráðsmit-
andi.
Fungus lýsir sér i hvitum eða
gráum mygluflekkjum á fiskin-
um, oft i kringum augun og
munninn.
Sporðátan kemur fram i tættum
uggum og sporði. Við þessum
sjúkdómum fást lyf, og er rétt að
spyrjast fyrir hjá fisksölunum um
það, hvaða lyf henti bezt hverju
sinni, og einnig hvort setja megi
lyf i búrið, ef eitthvert annað efni
hefur verið sett i það áður. Sé of
mörgum lyfjum blandað saman,
getur það hæglega verkað eins og
eitur á fiskana, og er rétt að fara
að með gát. Við sporðátunni er
m.a. sagt að-matarsalt geti gagn-
að, og þá 5—10 grömm i hverja 10
litra af vatni. Saltið getur farið
illa með sumar tegundir plantna,
og sömu sögu er einnig að segja
um sumar lyfjategundirnar.
Mataræði fiskanna
Talið er rétt að gefa fiskum
ekki fóður fyrsta sólarhringinn,
sem þeir eru i nýju búri. Eftir það
má fara að gefa þeim hæfilegan
skammt, nokkrum sinnum á dag.
Rétt er að gefa oftar og minna i
einu, einsog fyrr segir, til þess að
maturinn sökkvi ekki niður á
botninn og liggi þar og úldni og
skemmi svo vatnið. óteljandi
matartegundir eru til handa fisk-
um hjá fiskkaupmönnunum. Þar
er hægt að fá margvislegt
þurrfóður, fóðurflögur, þurrkuð
smádýr og hvað eina. Það er lika
hægt að kaupa fóðurtöflur, sem
eru töluverða stund að leysast
upp, og synda þá fiskarnir að
þeim og næla sér i smábita, þar til
allt er uppurið. Þessar töflur eru
gjama festar innan á framrúðu
búrsins, og þá getur verið
skemmtilegt að fylgjast með þvi,
hvernig fiskarnir berjast um að
ná sér i ætið.
Sumir fiskar eru hálfgerðir
gikkir og borða ekki hvað sem er.
Þá mun vera til sérstakt fóður i
túbúm, sem hægt er að smyrja ut-
an á steina, sem siðan eru settir i
búrið, og sækja gikkirnir þá mjög
I þessar kræsingar, sem eru þeim
sérstaklega ætlaðar.
En það er hægt að gefa fiskun-
um annað en þurrfóður úr dósum,
að minnsta kosti svona til hátiða-
brigða. Óhætt á að vera að gefa
þeim svolitlar fisktæjur, rækju-
bita og saxaðar harðsoðnar
eggjarauður. Flestum fiskum
þykir þetta mesti herramanns
matur. Þess verður þó að gæta,
að ekki verði eftir fisktæjur i búr-
inu, þvi þær fúlna fljótt.
Sumir gera sér það til gamans
að fara á sumrin út i polla og
tjarnir og veiða þar smákvikindi
til þess að gefa fiskunum sfnum,
en aldrei er hægt að vita með
vissu, hvort slikt getur ekki borið
sjúkdóma i búrin.
Hvaða fiska og
hversu marga á að
kaupa i búrið?
Það er erfitt að segja fyrir um
það, hvaða fiska fólk á að fá sér i
fiskabúrið sitt. Mörgum þykir ef-
laust skemmtilegt að byrja með
þvi að hafa fiska i búrinu, sem
fæða lifandi unga, þvi venjulega
Eitt af hjálpartækjunum, sem hægt er að hafa við fiskaræktina, er svokölluð fæöingardeild. Þaöer litill
plastkassi, sem flýtur ofan á i fiskabúrinu. i honum er grind, og einnig er kassanum skipt I tvennt.
Þannig geta tveir fiskar verið i fæðingardeildinni samtimis. Þegar ungarnir fæðast, falla þeir niður um
rifur i grindinni, og komast ekki upp aftur, og er þá engin hætta á að móðirin gæði sér á þeim, en slikt er
ekki ótitt. (Timamynd Gunnar)