Fréttablaðið - 04.05.2005, Qupperneq 20

Norðurland vestra er meðal þeirra
svæða á landinu sem eiga hvað
mest í vök að verjast varðandi
íbúaþróun. Sveitarstjórnir hafa
gert það sem í þeirra valdi stendur
til að hamla gegn brottflutningi
fólks með þátttöku í atvinnulífi,
frumkvæði að nýsköpun og við-
leitni til samstarfs ríkis og sveitar-
félaga. Þannig hefur verið gengið
mjög nærri fjárhagslegri getu
sveitarfélaganna, þau eru meðal
þeirra skuldsettustu á landinu og
þar af leiðandi illa í stakk búin til
að standa undir uppbyggingu at-
vinnulífsins, enda ekki þeirra laga-
lega hlutverk. Meðaltekjur íbúa
eru auk þess lágar. Hvað er þá til
ráða? Er þetta eitt af þeim svæðum
sem eiga að fara í eyði, gera jafn-
vel að þjóðgarði með skrýtna af-
dalamenn sem sýnishorn fyrir
þéttbýlisbúa?
Nýlega lagði undirrituð fram
fyrirspurn til ráðherra byggða-
mála um gerð vaxtarsamnings fyr-
ir Norðurland vestra. Valgerður
Sverrisdóttir er byggðaráðherra
þess flokks sem lengi vel vildi
kenna sig við landsbyggð – og á
enn, furðulegt nokk, eitthvert fylgi
á landsbyggðinni. Í svörum ráð-
herra staðfestist að á sumar byggð-
ir landsins er litið sem annars
flokks og ekki þess verðar að þeim
sé sinnt. Það á við um Norðurland
vestra, sem samkvæmt svari ráð-
herra á ekki að gera vaxtarsamn-
ing við. Fram kom í svari hans að
við gerð vaxtarsamning fyrir Eyja-
fjarðarsvæðið hefði verið miðað
við „að starfsemi hans næði ekki
einungis til Eyjafjarðarsvæðisins,
heldur einnig til annarra svæða á
Norðurlandi, þar með talið til
Norðurlands vestra“. Það voru
reyndar nýjar fréttir fyrir sveitar-
stjórnarmenn og sveitarstjóra á
svæðinu – að ég tali ekki um aðra
íbúa.
Þegar heimasíða vaxtarsamn-
ings fyrir Eyjafjarðarsvæðið er
skoðuð er ekki hægt að komast að
annarri niðurstöðu en að þessi orð
ráðherrans séu hrein ósannindi.
Ekkert er minnst á önnur svæði en
Eyjafjörð en þar stendur hins veg-
ar: „Aðild að Vaxtarsamningi Eyja-
fjarðar er opin og geta fyrirtæki og
félög í Eyjafirði sótt um og gerst
aðilar að samningnum“. Nafn vaxt-
arsamningsins eitt og sér varpar
ljósi á hvernig staða annarra
svæða á Norðurlandi gagnvart
Eyjafjarðarsvæðinu er hugsuð:
Þau eru ekkert í myndinni.
Að sjálfsögðu vinna hagsmuna-
aðilar á Norðurlandi vestra og á
Akureyri saman að þeim málum
þar sem það er æskilegt og eðli-
legt, eins og t.d. í ferðamálum,
starfsemi háskólanna, við heil-
brigðisþjónustu og í fleiri mála-
flokkum. En við uppbyggingu at-
vinnulífsins að öðru leyti verður
ríkisvaldið að axla ábyrgð sína og
taka þátt með heimamönnum.
Norðurland vestra þarf nauð-
synlega á því að halda að auka fjöl-
breytni í atvinnulífinu. Landbúnað-
ur og sjávarútvegur skipa allt of
stóran sess og þetta eru einmitt
greinar sem ekki munu taka við
fleira fólki í framtíðinni, þvert á
móti. Skólagengið fólk á að eiga
þess kost að sækja atvinnu á lands-
byggðinni jafnt og á stærstu þétt-
býlisstöðunum. Reynslan á Norður-
landi vestra sýnir einmitt að keppt
er um hvert starf þar sem krafist
er menntunar. Það sannar vilja
fólks til að búa í friðsæld og nánd
við náttúruna. En það er einmitt
langoftast fábreytni atvinnulífsins
sem hrekur íbúa burt af svæðinu.
Í svari sínu við fyrirspurn
minni sagði ráðherra m.a.: „Það er
hins vegar mikilvægt að sveitar-
félögin á viðkomandi svæðum
standi sig og að þau hafi eitthvert
frumkvæði gagnvart ríkisvaldinu
ef þau hafa áhuga á samstarfi við
það.“ Þetta eru skýr skilaboð til
sveitarfélaga á svæðinu, þ.e.: Ráð-
herrann telur þau ekki hafa staðið
sig og ekki haft neitt frumkvæði
gagnvart ríkinu um samstarf.
Þetta er reyndar önnur mynd af
starfi sveitarfélaganna en mér er
kunn. Ég veit að fulltrúar sveitar-
félaga á Norðurlandi vestra hafa ít-
rekað gengið á fund stjórnvalda í
Reykjavík, þar með talið ráðherra
byggðamála, með ýmiss konar er-
indi og málaleitanir, óskir um verk-
efni til vinnslu og kynningar á
möguleikum svæðanna. Einnig hef-
ur ráðamönnum, m.a. byggðamála-
ráðherra, verið boðið að sitja ráð-
stefnur um atvinnumál og kynn-
ingu á hugmyndum. Það er því ekki
um að kenna áhugaleysi af þeirra
hálfu né skorti á viðleitni.
Núverandi forsætisráðherra,
Halldór Ásgrímsson, sagði fyrir
síðustu kosningar að nú væri kom-
in röðin að Norðvesturkjördæmi
með aðgerðir í byggðamálum. Ann-
aðhvort má hann sín einskis í
glímunni við aðra ráðherra eða
hann meinar ekkert með þessum
orðum.
Þessi ríkisstjórn er ábyrgðar-
laus gagnvart landsbyggðinni og
skeytir ekki hið minnsta um kjör
almennings. Gildir þá einu hvort
um er að ræða byggðamálaráð-
herra eða forsætisráðherra. ■
R addir um að stytta þurfi nám til stúdentsprófs verða stöðugtháværari. Ýmist er rætt um styttingu náms í framhaldsskólaúr fjórum árum í þrjú eða styttingu grunnskólanáms úr tíu
árum í níu. Stundum virðist sem gleymst hafi í þessari umræðu að
möguleikinn til að ljúka námi í framhaldsskóla á þremur árum hef-
ur verið til staðar í íslensku skólakerfi í um það bil 30 ár eða frá til-
komu áfangaskólanna á áttunda áratugnum. Nemendur sem auðvelt
eiga með bóknám hafa því átt þess kost að velja að stunda nám í
áfangaskóla og ljúka stúdentsprófi á skemmri tíma en fjórum árum.
Nám í þessum skólum er meira að segja víðast hvar enn sveigjan-
legra en svo að það snúist um að ljúka námi annaðhvort á þremur
eða fjórum árum því tvö og hálft og þrjú og hálft ár til stúdents-
prófs er líka inni í myndinni. Fyrir nokkrum árum var svo stofnað-
ur einkaskóli, Menntaskólinn Hraðbraut, þar sem skólaárið hefur
verið lengt og nemendur ljúka stúdentsprófi eftir tveggja ára fram-
haldsskólanám.
Nú hafa borist þau tíðindi að Menntaskólinn á Akureyri muni í
haust taka á móti 15 nemendum sem ljúka 9. bekk nú í vor. Um er að
ræða fjögurra ára tilraunaverkefni og þurfa þeir nemendur sem
teknir verða inn í námið í MA ekki að setjast í 10. bekk. Gert er að
skilyrði að þeir hafi tiltekna lágmarksmeðaleinkunn upp úr 9. bekk.
Að sögn skólameistara MA er þetta leið til að skapa fljótandi skil
milli grunnskóla og framhaldsskóla.
Undanfarinn áratug hafa margar tilraunir verið gerðar um allt
land í þá veru að draga úr skilum milli grunnskóla og framhalds-
skóla og víða hafa þessar tilraunir fest sig í sessi sem fastur liður í
skólastarfi. Nemendur í 9. bekk eiga þess nú kost að þreyta sam-
ræmd próf telji þeir, foreldrar þeirra og kennarar þá tilbúna til þess
og margir nemendur á unglingastigi grunnskóla geta lokið fram-
haldsskólaáföngum, ýmist með því að sækja tíma í framhaldsskóla
eða að efnt er til samvinnu milli grunn- og framhaldsskóla um
kennslu tiltekins áfanga innan grunnskólans. Þetta eru einnig leiðir
til að skapa fljótandi skil milli grunnskóla og framhaldsskóla. Þessa
viðleitni ber að styðja og styrkja því hún leiðir til aukins sveigjan-
leika í skólastarfinu og styður það að hver og einn nemandi hafi
tækifæri til að stunda nám á sínum forsendum.
Þróunin í átt til einstaklingsmiðaðra náms í grunnskólum og
áfangaskólakerfið gefur fyllilega nægileg tækifæri fyrir dugmikla
námsmenn að ljúka stúdentsprófi fyrir tvítugt ef þeim og fjölskyld-
um þeirra finnst það skipta máli. Hafa ber einnig í huga að þeir
nemendur eru miklu fleiri sem ekkert veitir af tíu árum í grunn-
skóla og fjórum í framhaldsskóla til að tileinka sér það námsefni
sem ætlast er til, og svo er líka þriðji hópurinn sem þarf enn fleiri
ár en þessi fjórtán til verkefnisins. Þessum nemendum þjónar
sveigjanlegur skóli líka mun betur en skóli sem starfar eftir niður-
njörvuðu áraplani. Nær væri því að ýta enn frekar undir alla við-
leitni til að gera skólastarf sveigjanlegra en nú er fremur en að
gæla við þá miklu sparnaðarhugmynd að fækka skólaárunum fram
að stúdentsprófi úr fjórtán í þrettán. Sú hugmynd er í raun gamal-
dags miðað við þróunina sem á sér stað. ■
4. maí 2005 MIÐVIKUDAGUR
SJÓNARMIÐ
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR
Umræða um styttingu náms í grunn- og/eða fram-
haldsskólum er gamaldags.
Aukinn sveigjanleiki
fremur en stytting náms
FRÁ DEGI TIL DAGS
Undanfarinn áratug hafa margar tilraunir verið
gerðar um allt land í þá veru að draga úr skilum milli
grunnskóla og framhaldsskóla og víða hafa þessar til-
raunir fest sig í sessi sem fastur liður í skólastarfi.
,,
GNOÐARVOGI 44
Opið frá 10-18:15
TILBOÐ
TILBOÐ
TILBOÐ
Lúðuflök aðeins
990 kr. kg
verð áður 1690 kr. kg
Skrýtnir afdalamenn til sýnis?
Meiri stóriðja
Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra
lagði áherslu á það á aðalfundi Sam-
taka atvinnulífsins í gær að huga ætti
að frekari erlendri fjárfestingu hérlend-
is. Þar vísaði hann til þess að spáð væri
minnkandi hagvexti eftir að núverandi
stóriðjuframkvæmdum lyki og sagði:
„Það er mikill áhugi erlendra
aðila fyrir frekari upp-
byggingu stóriðju í
landinu. Þau mál eru til
alvarlegrar skoðunar
þar sem vitaskuld verð-
ur tekið fullt tillit til um-
hverfissjónarmiða.
Þannig er hægt að
tryggja áframhaldandi
hagvöxt hér á landi
á næstu árum.“
Hann sagði sömuleiðis mikilvægt að
byggja upp þátt vísinda og rannsókna.
Skyldi Valgerður vita?
Þessi orð Halldórs minna á orð Valgerð-
ar Sverrisdóttur, iðnaðar- og viðskipta-
ráðherra, í mars. Þá sagðist hún vilja
leggja meiri áherslu á hátækniiðnað en
stóriðju í framtíðinni. „Það er augljóst að
ef af fyrirhugaðri stækkun í Straumsvík,
Norðuráli og Fjarðaráli verður er álfram-
leiðsla orðin svo stór hluti af útflutnings-
tekjum okkar að það verður komið nóg.
Fjölbreytileikinn er það sem skiptir máli
og við megum ekki lenda í því að áliðn-
aðurinn sé orðinn svo mikilvægur að við
verðum háð honum,“ sagði Valgerður
þá í viðtali við Fréttablaðið en þvertók
þó fyrir að með þessu væri hún að slá
stóriðjuframkvæmdir af með öllu.
Óvönduð lagasmíð
Valgerður hefur reyndar verið í
nokkrum vanda að undanförnu. Nú
síðast fór Umhverfisstofnun hörðum
orðum um lagafrumvarp ráðherrans að
vatnalögum og sagði það aðeins taka á
orkumálum en skauta framhjá ýmsum
margvíslegum málum. Þá er að minn-
ast raforkulaganna nýju
þar sem stjórnvöld,
undir forystu Valgerð-
ar, fóru ekki fram á
undanþágu frá ESB-
reglum um raforku-
kerfi sem ekki eiga við
hérna en þýða að raf-
orkuverð hækkar.
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐAL-
SÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
LESTU GREININA Á VISIR.IS
OG SEGÐU SKOÐUN ÞÍNA
Norðurland vestra
þarf nauðsynlega á því að
halda að auka fjölbreytni í
atvinnulífinu. Landbúnaður
og sjávarútvegur skipa allt
of stóran sess og þetta eru
einmitt greinar sem ekki
munu taka við fleira fólki í
framtíðinni, þvert á móti.
Skólagengið fólk á að eiga
þess kost að sækja atvinnu
á landsbyggðinni jafnt og á
stærstu þéttbýlisstöðunum.
ANNA KRISTÍN GUNNARSDÓTTIR
ALÞINGISMAÐUR
UMRÆÐAN
FRAMTÍÐARSÝN
BYGGÐAMÁLARÁÐ-
HERRA
,,
brynjolfur@frettabladid.is