Fréttablaðið - 08.06.2005, Blaðsíða 14

14 8. júní 2005 MIÐVIKUDAGUR
Aldrei nein uppskeruhátí›
Sjávarútvegurinn bíður
enn eftir að spá um auknar
þorskveiðar rætist. Ýmsir
eru að vísu orðnir
vondaufir eftir 20 ára bið
en gleðjast þó yfir góðu
ástandi ýsustofnsins og
góðum fyrirheitum um
aukna veiði á öðrum teg-
undum.
„Þrátt fyrir að hrygningarstofn
þorsks hafi verið nokkuð að
styrkjast undanfarið er ástand
þorskstofnsins enn áhyggjuefni,“
segir í formála viðamikillar
skýrslu Hafrannsóknastofnunar-
innar um nytjastofna sjávar og
aflahorfur næsta fiskveiðiár. Og
því vilja fiskifræðingar stofnun-
arinnar lækka það hlutfall sem
veiða má úr stofninum. Þetta
verði gert með því að lækka 25
prósenta meðalveiði úr stofninum
og auka þannig líkur á að stofninn
stækki. Ef 25 prósenta reglunni er
beitt yrði leyfilegt að veiða 198
þúsund tonn en ekki 205 þúsund
eins og á síðasta fiskveiðiári. Ef
hámarkið yrði lækkað í 20 prósent
væri Hafrannsóknastofnun í raun
að mæla með 180 þúsund tonna
þorskafla.
Björn Ævar Steinarsson sviðs-
stjóri veiðiráðgjafar hjá Hafrann-
sóknastofnun segir að það sé al-
gert úrslitaatriði að stækka
hrygningarstofninn til þess að
tryggja viðunandi nýliðun. Hann
fer nú stækkandi og hefur sam-
kvæmt mælingum ekki verið
stærri síðan um 1980.
Sjö kíló af ýsu á móti 10 kílóum
af þorski
Ef vondu fréttirnar í skýrslu
Hafrannsóknastofnunarinnar
tengjast ástandi þorskstofnsins
og tillögum um nokkurn samdrátt
eru góðu fréttirnar þær að ýsu-
stofninn er í mikilli uppsveiflu.
Meira að segja svo að ástæða gat
verið til þess að heimila allt að 140
þúsund tonna afla úr stofninum í
stað 90 þúsund tonna eins og ráð-
lagt var í fyrra. Hafró leggur til
105 þúsund tonna ýsuafla á næsta
fiskveiðiári en ýmsar ástæður
urðu til þess að sérfræðingarnir
treystu sér ekki til að mæla með
140 þúsund tonna hámarksafla,
sem er um 70 prósent af tillögu
um hámark þorskaflans.
Í gögnum Hafrannsóknastofn-
unarinnar kemur fram að 30 þús-
und tonn af þeirri ýsu sem veiða
mætti miðað við 140 þúsund tonna
heildarafla er hægvaxta tveggja
til þriggja ára undirmálsfiskur.
Búast má við að flotinn forðaðist
að veiða slíkan fisk en auk þess
koma til skyndilokanir. Þannig
bendir Hafrannsóknastofnunin
flotanum á að veiða ekki yngri ýsu
en fjögurra ára og takmarkar sig
við 105 þúsund tonna hámarks-
afla.
Engar uppskeruhátíðir
Arthúr Bogason formaður
Landssambands smábátaeigenda
segir stöðuna ekki þægilega. „Mig
minnir að þegar núverandi fisk-
veiðistjórnunarkerfi var tekið
upp 1984 hafi menn nánast lögfest
að í framtíðinni yrðu haldnar upp-
skeruhátíðir þegar gefnir yrðu út
stærri og stærri þorskkvótar. En
nú eru orðnar árvissar einskonar
niðurskurðarhátíðir þegar kemur
að nýrri ráðgjöf. Björn Ævar
Steinarsson bendir á að veitt sé
meira en Hafrannsóknastofnunin
mælir með. Ég tel að togararallið,
mælitækið sem notað er til að
komast að því hversu stór stofn-
inn er, sé ekki brúklegt og gefi
ekki rétta mynd af ástandi stofns-
ins.
Smáfiskaverndin hefur heldur
ekki skilað árangri. Ég lít á stofn-
inn sem einskonar lagköku og við
ættum að veiða úr öllum lögum
hans, stórt og smátt. En vera má
að við séum búin að veiða vitlaust
svo lengi að ekki sé auðvelt að
snúa við,“segir Arthúr.
Togararall sem mælitæki
Björn Ævar Steinarsson segir
það rétt að Hafrannsóknastofnun-
in hafi ekki náð þeim árangri sem
stefnt var að og sumir hafi komist
að því að vísindin hafi brugðist.
„Við hjá Hafrannsóknastofnun
teljum svo ekki vera. Það var far-
ið verulega fram úr ráðgjöf stofn-
unarinnar áður en aflareglan var
tekin upp. Þegar aflahámarkið tók
gildi var stofninn í slæmu ástandi,
hrygningarstofn lítill og nýliðun
léleg. Okkur hefur samt tekist að
ná því marki að stofninn er nú 50
prósentum stærri en þá. Það sem
hefur að okkar viti brugðist er að
veitt hefur verið meira en við ráð-
leggjum.“
Björn Ævar segir að þegar
metinn sé fjöldi eins árs fiska í sjó
viti menn nokkuð vel hvernig ár-
gangurinn muni skila sér í veiðina
þremur til fjórum árum síðar.
„Við mælum til dæmis fjölda
þriggja ára fiska og svo ári síðar
fjölda fjögurra ára fiska. Þarna
hefur verið gott samræmi sem
hefur getað skýrt 80 til 90 prósent
af breytileika og það bendir til
þess að mælingarnar séu býsna
nákvæmar.
Togararallið er gott mælitæki
og flest bendir til þess að þetta sé
ein besta stofnstærðarmæling
þessarar tegundar sem þekkist.“
Meira veitt umfram af ýsu og
ufsa
„Það eina sem virðist skipta
máli hjá Hafrannsóknastofnun er
hversu mikið sé veitt,“ segir
Arthúr Bogason. Togararallið
tekur til dæmis ekkert tillit til
þess að umhverfið breytist og
skilyrðin í hafinu. Einnig breytist
útbreiðsla tegunda og jafnvel
fiskgöngur. Það eina sem er
óbreytanlegt í þessu er togar-
arallið. Merkilegt er að skoða ýs-
una og ufsann. Frá árinu 1997 til
2005, eða átta undanfarin fisk-
veiðiár, hefur þorskveiðin verið
4,5 prósent umfram ráðgjöf Haf-
rannsóknastofnunarinnar. Þetta
er langt innan skekkjumarka sem
þeir gefa sér í þessum vísindum.
Í ýsuveiðunum er samsvarandi
umframkeyrsla 11prósent og 15
prósent í ufsanum. Samt sem
áður er bætt við í ýsunni og ufs-
anum en skornar niður þorsk-
veiðarnar,“ segir Arthúr Boga-
son. ■
Hið háa gengi á íslensku krón-
unni hefur mikið verið til um-
fjöllunar á síðustu dögum,
enda hefur það valdið veru-
legum vandræðum á lands-
byggðinni og víðar. Allir þeir
sem eru háðir útflutningi fá
minna fyrir afurðir sínar; þ.e. í
íslenskum krónum. Aðilar í
ferðaþjónustu verða einnig illa
úti, enda búnir að auglýsa
verð erlendis í erlendum
gjaldmiðlum.
Á sama tíma eru aðrir að hagnast. Það
hefur sjaldan ef nokkurn tímann verið
jafnódýrt fyrir Íslendinga að ferðast til
útlanda og öll vara sem flutt er inn til
landsins er ódýrari – þótt vissulega sé
misjafnt hversu vel það skilar sér til
neytandans.
Oft heyrist talað um „sterka“ stöðu
krónunnar, en það er í rauninni villandi
hugtakanotkun: Það er ekki betra að
gengið sé hátt eða verra að það sé lágt.
Innflytjendur græða, útflytjendur tapa,
og í heildina jafnast þetta út. Það skiptir
meira máli að gengið sé stöðugt og
þróunin á því fyrirsjáanleg, heldur en
hvort það er hátt eða lágt.
Vandinn sem útflytjendur
standa frammi fyrir í dag var
ófyrirséður, gengið varð miklu
hærra en menn bjuggust við,
rekstraráætlanir standast ekki
og útflutningsviðskipti, sem
búið var að gera samninga
um, eru ekki lengur arðbær,
meðan meiri gróði er af sam-
bærilegum innflutningsvið-
skiptum.
Stóra spurningin er síðan hvert
framhaldið verður. Helst gengið svipað,
eða lækkar það niður aftur, og verður
þá sú lækkun fyrirsjáanleg. Þótt bank-
arnir keppist við að spá sem best fyrir
um framhaldið er engin leið að vita það
víst – tíminn einn verður að leiða það í
ljós.
Hva› er máli› me› gengi›?
FBL – GREINING: EFNAHAGSÁSTANDIÐ
Jóhann Páll Valdimarsson stendur að
útgáfu bókarinnar Mynd á þili eftir
Þóru Kristjánsdóttur. Þetta er fræðibók
um listsköpun Íslendinga frá siðaskipt-
um og fram á öndverða 18. öld.
Hvað kemur til að þið gefið út svona
veglega fræðibók á miðju sumri?
„Ætli þetta lýsi ekki bara kæruleysinu í
okkur útgefendum að vera farnir að
gefa út svona fræðileg stórvirki á þess-
um tíma. En að öllu gríni slepptu; bók-
in átti reyndar að koma út um hvíta-
sunnu en við það var ekki ráðið eins
og gengur og gerist þegar um svona
umfangsmikið verk er að ræða.“
En er ekki vont að vera búnir að missa
af bókaflóðinu sem fylgir útskriftunum
því enn er langt í jólabókaflóðið?
„Við erum nú að vonast til þess að
bókaútgáfan geti dreifst meira yfir allt
árið, ég tala nú ekki um þegar í hlut
eiga svona vandaðar bækur sem þessi.
Vonir okkar standa líka til þess að þó
að við höfum misst af tímabili útskrift-
argjafanna í ár og enn sé langt til jóla
að þá verði þessi bók í góðu gildi á
bókamarkaðnum um ókomin jól og
ókomnar útskriftarannir.“
JÓHANN PÁLL VALDIMARSSON
Bókaútgáfa all-
an ársins hring
BÓKAÚTGÁFA AÐ SUMRI
SPURT & SVARAÐ
Aðeins 599 kr.
5 690691 2000
08
Lífsreynslusaga • Heils
a • • Matur
• Krossgáturg•á~t
22. tbl. 67. árg., 8. júní
2005.
Aðeins
599 kr.
Aðþrengd eiginkon
a
Erfitt
að vera
mamma
Það sem þú
vissir ekki ...
Tinna Gunn-
laugsdóttir
Flottir
sumar-
kjólar
Í heimsókn hjá
Hildi
Völu
Ragnheiður Arngr
ímsdóttir
er tveggja barna m
óðir og
flottasti flugmaður l
andsins
Flýgur
breiðþotum
um loftin blá
29 ára
með eigin
ferðaskrifstofu!
Hjólatúrar
í útlöndum
Þannig áttu
að farða þig!
Vikan gefur góð ráð
!
Á slóðum
Sex and the City
nauðsynlegir
hlutir fyrir sumarið10
00 Vikan22.
tbl.'05-1
27.5.2005
10:26 Pag
e 1ný og fersk í hv
erri viku
Náðu í eintak á næsta sölustað
ÞÚ DÝRA LIST Gestir í Guggenheim-safn-
inu í Bilbao á Spáni virða fyrir sér
stálskúlptúr bandaríska listamannsins Ric-
hard Serra.
JÓHANN HAUKSSON
BLAÐAMAÐUR
FRÉTTAVIÐTAL
FISKIFRÆÐIN OG
RÁÐGJÖFIN
SÍLDIN KEMUR Góðar fréttir eru að norsk-íslenska síldin og kolmunninn veiðast innan íslensku lögsögunnar í æ meiri mæli.
BJÖRN ÆVAR
STEINARSSON
ARTHÚR
BOGASON