Fréttablaðið - 28.08.2005, Síða 13

ÚTLÁN HAFA AUKIST UM SEXTÍU
PRÓSENT FRÁ ÁRAMÓTUM Kristinn
Bjarnason, framkvæmdastjóri Frjálsa fjár-
festingarbankans.
Kostna›ur
Frjálsa hækkar
miki›
Hagnaður Frjálsa fjárfestingar-
bankans nam 230 milljónum
króna á fyrstu sex mánuðum árs-
ins samanborið við 221 milljón
króna á sama tíma árið áður.
Kostnaðarhlutfall bankans hækk-
aði milli ára og var 35,5 prósent í
stað 25 prósent árið áður. Í til-
kynningu frá bankanum segir að
bæði launakostnaður og annar
rekstrarkostnaður hækki umtals-
vert. Hreinar vaxtatekjur dragist
saman um rúmlega þrjátíu pró-
sent milli ára en útlán hafi aukist
um sextíu prósent frá áramótum.
- dh
TVÖFALDA HAGNAÐ Frá fiskverkun í
Síldarvinnslunni.
Hagna›ur
meira en
tvöfaldast
Síldarvinnslan hagnaðist um 728
milljónir króna á fyrstu sex mán-
uðum ársins samanborið við 302
milljónir árið áður. Má rekja auk-
inn hagnað til 245 milljóna króna
söluhagnaðs af hlutabréfum.
Hagnaður fyrir afskriftir og
fjármagnsliði nam 1.201 milljón
króna en 1.299 milljónum á sama
tíma í fyrra. Rekstrartekjur á
fyrstu sex mánuðum ársins námu
tæpum fimm milljörðum króna og
jukust lítillega frá fyrra ári.
Félagið telur miklar líkur á að
áætlanir félagsins gangi ekki eftir
á síðari hluta ársins. Ástæður
þess eru að engin loðnuveiði hefur
verið í sumar og að komunaveiður
hafi verið lagnt frá áætlunum í
júlí og ágúst. - dh
„Eignarrétturinn og framtí›in“
Á dögunum var haldin
ráðstefna á vegum Rann-
sóknarmiðstöðvar um
samfélags- og efnahags-
mál undir yfirskriftinni
„Eignarrétturinn og
framtíðin“. Jón Skaftason
sat ráðstefnuna, sem
fram fór á Hótel Nordica,
og hlýddi á það sem fyr-
irlesarar höfðu upp á að
bjóða.
Meðal fyrirlesara voru Banda-
ríkjamaðurinn Michael De Alessi
sem starfar hjá Reason-stofnun-
inni í San Francisco og Bretinn
Julian Morris, stofnandi
International Policy Network.
Eignarrétturinn og framtíðin
eru viðeigandi umfjöllunarefni
fyrir þá félaga en Morris og De
Alessi eiga það sameiginlegt að
vera leiðandi í umræðu um gildi
eignarréttar og frjálsra viðskipta.
„Náttúruauðlindir, einkaeign eða
ríkiseign?“
Erindi De Alessis bar titilinn
„Náttúruauðlindir, einkaeign eða
ríkiseign.” Fjallaði hann þar
meðal annars um aðferðir við
stjórnun fiskveiða og bar saman
Nýja-Sjáland og Galapagos-eyjar
í þeim efnum.
Á Galapagos-eyjum eru ekki
skilgreind eignarréttindi yfir
fiskimiðunum, og afleiðingarnar
ofveiði og úlfúð milli sjómanna,
sem reyna að hámarka eigin hag
með því að veiða sem mest, og
vísindamanna sem takmarka
vilja veiðarnar og vernda fiski-
stofna.
Þessu sé hins vegar ólíkt farið
á Nýja-Sjálandi þar sem eignar-
réttur á fisknum í sjónum er
skýrt skilgreindur. Þar sé hagur
allra sem að koma að vernda fisk-
inn, útgerðarfyrirtæki hafi jafn-
vel eigin vísindamenn á sínum
snærum og veiði oft minna en
sjávarútvegsráðuneytið leyfir á
hverri vertíð.
De Alessi sagði fræg ummæli
enska 18. aldar hagfræðingsins
Arturs Young lýsandi fyrir þau
áhrif sem skilgreining eignarétt-
ar hefði á nýtingu auðlinda: „Af-
hendið manni tryggt eignarhald á
berri klöpp og hann breytir henni
í garð; leyfið honum að leigja
garð í níu ár og hann mun breyta
honum í eyðimörk.“
Eignarréttur og frjáls viðskipti
„Baráttan við fátækt: eignarrétt-
ur og frjáls viðskipti“ var yfir-
skrift fyrirlestrar Julian Morris.
Morris sagði skýrt samband
milli heilbrigðis og ríkidæmis og
að frjálst viðskiptaumhverfi
væri lykill þess að fólk kæmist í
álnir.
Fjórar forsendur þyrfti að
uppfylla til að viðskiptaumhverfi
teldist frjálst; eignarréttur ætti
að vera skýrt skilgreindur, dóm-
stólar þyrftu að vera traustir og
mættu ekki gera upp á milli
manna vegna stöðu eða stéttar,
ríkisinngrip væru í lágmarki auk
þess sem pólitískur og efnahags-
legur stöðugleiki þyrfti að ríkja.
Morris segir viðskipti leiða til
aukins hagvaxtar, velmegunar
og betri nýtingar á náttúruauð-
lindum. Sem dæmi nefndi hann
nashyrninga í Afríku; í Suður
Afríku séu nashyrningar eign
þess sem fer með eignarrétt á
landinu, svo sé ekki í Suður-Afr-
íku þar sem enginn eignarréttur
sé skilgreindur. Afleiðingin sé sú
að í austurhluta Afríku séu að-
eins tvö þúsund nashyrningar og
bændur telji dýrin plágu sem
eyðileggi uppskeru. Í Suður-Afr-
íku séu hins vegar um tuttugu
þúsund nashyrningar og bændur
búi vel um þá enda mikil verð-
mæti fólgin í dýrunum.
Morris telur að sama eigi við
um hvali og að yrðu hvalveiðar
teknar upp að nýju myndi skil-
greining eignarréttar koma í veg
fyrir ofveiði og sjá til þess að vel
yrði gengið um takmarkaða auð-
lind. ■
13SUNNUDAGUR 28. ágúst 2005
FYRIRLESARAR OG FUNDARSTJÓRI Fundurinn var vel sóttur og góður rómur gerður
að máli fyrirlesara. Á myndinni má sjá þau Guðrúnu Gauksdóttur fundarstjóra, Julian
Morris, Michael De Alessi og Roger Bate. Sá síðastnefndi fjallaði um skrumskælingu vís-
inda í opinberri stefnumótun.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/G
VA