Fréttablaðið - 28.08.2005, Blaðsíða 54

22 28. ágúst 2005 SUNNUDAGUR
Níu líf í Kattholti
Sóley Kaldal fræddist um stö›u kattarins í hinum íslenska hversdagsleika.
Kettir eru dásamleg gælu-dýr enda bæði ljúfar, gáf-aðar og flóknar verur.
Kattareign er þó ekki fyrirhafnar-
laus og eins og með aðrar lifandi
skepnur þarf að sinna þeim af ást-
úð og natni. „Kettir gefa mikið af
sér og eru góður félagsskapur,“
segir Sigríður Heiðberg, formað-
ur Kattavinafélags Íslands. „Að
eignast gæludýr er líka eitt það
besta sem getur hent lítið barn og
með dýrunum geta foreldrarnir
innrætt börnum sínum mildi.
Þannig læra þau að bera meiri
virðingu fyrir öðrum verum.“
En fólk þarf að gera sér grein
fyrir því að kettir eru ekki gælu-
dýr „lata mannsins“ og Sigríður
segir að fólk verði að geta axlað
ábyrgðina sem kattahald felur í
sér. „Að taka að sér kött er bind-
ing sem getur varað allt að tólf til
fjórtán árum,“ segir hún. „Svo
fara þeir úr hárum og geta klórað
og skemmt hluti sem fólk heldur
upp á.“
Illa farið með dýrin
Sigríður segir að vanræksla katta
sé gífurleg enda tekur starfsfólk
Kattholts manna best eftir því. „Ég
trúi ekki að fólk vilji fara svona
með dýrin og held að oft þegar það
er að skilja kettlinga eftir í kössum
fyrir utan Kattholt sé það vegna
þess að það hrylli við að taka
ábyrgð og láta svæfa þá,“ segir
hún. „Ég reyni að sýna þessu fólki
skilning en það er afar erfitt og ég
ber blendnar tilfinningar í brjósti.“
Hverfa oftast vegna vanrækslu
Nokkuð hefur borið á kattahvörf-
um undanfarnar vikur og margir
kattaeigendur í öngum sínum yfir
horfnum fjölskyldumeðlimum.
„Það er algengast að kettir hverfi
að heiman á sumarmánuðunum,“
segir Sigríður. „Það má oftast
rekja til þess að eigendurnir eru á
ferðalögum og sýna ekki nóga
ábyrgð gagnvart dýrunum sínum
á meðan. Kettirnir fara alltaf að
leita að eigendum sínum og villast
þá lengra í burtu en venjulega.
Það verður að koma köttunum í
öruggt skjól á meðan eigendur
eru í burtu, til dæmis á Hótel
Kattholti eða í umsjón hæfra að-
ila. Það er ekki nóg að skilja bara
eftir mat í skál og opinn glugga.“
Magir kettir eru í Kattholti
þessa dagana en á meðan þeir eru
þar væsir ekki um þá. „Það eru
miklir dýravinir sem starfa hérna
en í júlílok voru um 120 kettir hjá
okkur. Það er aðeins lítil prósenta
fólks sem sækir kettina sína svo
við reynum að finna þeim ný
heimili. Við bíðum þó alltaf í ein-
hvern tíma en ef kettirnir eru
mjög ungir þá bíðum við aðeins í
sjö daga eins og kveður á um í
dýraverndunarlögum.“
Allir kettir fara eyrnamerktir
og geldir frá Kattholti og starfs-
fólkið fylgist með þeim fyrst um
sinn þegar þeir fara á ný heimili.
„Það er okkar allra síðasta úrræði
að svæfa kettina og við forðumst
það í lengstu löð, sérstaklega ef
um góð dýr er að ræða.“
Sjarmera sig inn
Hvað er hægt að gera til þess að
lágmarka hættuna á kattarhvarfi?
„Það á alls ekki að leyfa kettinum
að valsa inn og út þegar honum
dettur í hug. Líkt og börn þurfa
kettir aga og það er eigandinn
sem á að stjórna því hvenær hann
fer út. Eins ættu kettir aldrei að
vera úti á nóttunni og af tillits-
semi við nágranna myndi ég ekki
hafa kettina úti mjög lengi í senn.
Það er vel hægt að ala ketti
þannig að þeir komi inn þegar
kallað er á þá,“ segir Sigríður.
Ef kötturinn týnist þá eru
nokkur ráð sem hægt er að grípa
til. „Það fyrsta sem fólk á að gera
er að hringja upp í Kattholt og til-
kynna hvarfið. Svo er mjög mikil-
vægt að hafa dýrin vel merkt því
það eru dýravinir um allan bæ
sem vilja hjálpa til við að koma
dýrunum heim.“
Sigríður segir kettina fljóta að
ná tengslum við sitt villta eðli séu
þeir fjarri heimili um tíma. „Þeir
eru samt eiginlega fljótari að sjar-
mera sig inn á heimili einhvers
staðar annars staðar,” segir hún
kímin.
Kötturinn ræður
Sigríður segir að það sé alls ekki
erfiðara að taka að sér fullorðinn
kött en kettling. „Það fer bara allt
eftir kisunni. Ef fólk er hins vegar
með annan kött fyrir á heimilinu
þá mæli ég með því að nýja dýrið
sé yngra því þá ógnar það síður
yfirráðasvæði kattarins sem fyrir
er,“ segir Sigríður. „Í dag finnst
fólki gjarnan þægilegra að vera
með tvo ketti því flestir vinna svo
mikið að einn köttur verður ein-
mana og vantar félagsskap allan
daginn.“
Þeir sem eiga hund ættu ekki
að setja það fyrir sig ef þá langar
í kött því samkvæmt Sigríði er
goðsögnin um ósætti hunda og
katta röng. „Sambúð hunds og
kattar gengur langoftast ljómandi
vel og oft á tíðum mun betur en
tveggja katta. Það er þó alveg á
hreinu að í sambúð hunds og katt-
ar ræður kötturinn,” segir hún að
lokum og hlær.
Kettir yfirgefnir úti í vegkanti
Sigrún Jónasdóttir, starfsmaður
Landsvirkjunar, var á ferð upp
við Rauðavatn þegar hún sá
óhugnanlega sjón. „Ég var að
keyra heim og sá allt í einu grind-
horaða læðu við vegkantinn. Ég
snarstöðvaði bílinn, stökk út og sá
að hún var með kettlinga hjá sér,“
segir Sigrún. „Mér fannst eins og
það væri nýbúið að henda þeim
þangað og dýrin voru öll mjög illa
farin. Það er svo ógeðslegt að
gera dýrunum þetta að maður er
bara miður sín.“
Sigrún, sem sjálf á þrjá ketti,
tók vesalings dýrin upp í bílinn til
sín og leyfði þeim að dvelja hjá
sér í nokkra daga. „Kettirnir voru
allir með augnsýkingu en ég fékk
lyf við því uppi á dýraspítala. Ég
gaf þeim gott að borða og klappaði
þeim blíðlega svo þeir kynntust
því að mannfólkið væri ekki allt
vont,“ segir hún. „Þetta eru gull-
falleg dýr og ég vona að fólkið í
Kattholti geti fundið þeim góð
heimili hjá hjartahlýjum eigend-
um.“
Sigríður Heiðberg segir að kis-
unum sé farið að líða ágætlega og
séu fjörugar og sprækar.
Fékk dásamlegan stuðbolta í
Kattholti
Leisha Churchill fékk læðuna
Kettir hafa löngum verið óleyst ráð-
gáta atferlisfræðinga sem hyggjast
rannsaka hegðunarmynstur dýra.
Margir hafa sagt kattarhugann þann
minnst mennska en jafnframt þann
gáfaðasta.
Árið 1979 birtu tveir vísindamenn, B.
R. Moore og S. Stuttart, ritgerð í
tímaritinu Science
sem hét „Dr. Guthrie
og Felis domesticus:
fallið í gryfju kattar-
ins“, þar sem þeir
gerðu grein fyrir því
hvernig kötturinn
hafði eina ferðina
enn leikið á vísinda-
menn.
Tíu árum áður höfðu
nefnilega tveir vís-
indamenn E. R. Gut-
hrie og G. P. Horton
lýst rannsókn þar
sem kettir voru settir í þrautabraut úr
gleri. Þar áttu þeir að læra að kom-
ast út úr brautinni með því að stjaka
við rá og opna litlar dyr. Það sem
vakti áhuga rannsóknarmannanna
var ekki að kettirnir gætu lært að ýta
á rána heldur að áður en nokkur
köttur gerði það varð hann að fram-
kvæma afar flókið ritúal, með því að
til dæmis nudda höfði og búk við
ýmsa parta og snúa sér í hringi.
Þessi rannsókn varð sígild í rann-
sóknarsálfræði og þótti sumum hún
jafnvel benda til einhvers konar hjá-
trúar katta.
Moore og Stuttart endurtóku þessa
rannsókn Guthries
og sáu sams konar
flókin hegðunar-
mynstur en upp-
götvuðu svo að
kettirnir fram-
kvæmdu þau að-
eins ef manneskja
var þeim sýnileg á
meðan. Ef enginn
maður var í sama
herbergi og köttur-
inn þegar hann
leysti þrautina
sleppti hann öllu
umstanginu og í mesta lagi fékk sér
blund. Maður í augsýn var það eina
sem þurfti til þess að kötturinn hæfi
þessar margbrotnu athafnir. Hegðun-
in var því ekki gerð í yfirnáttúruleg-
um tilgangi hjátrúar heldur var kött-
urinn bara á einhvern hátt að heiðra
návist mannsins.
UNDARLEGAR SAMSKIPTAREGLUR
Til a› ba›a kött flarf grimmi-
legan kraft, flolinmæ›i, hug-
rekki, sannfæringu og kött.
fia› er yfirleitt erfi›ast a› ná
tökum á flví sí›astnefnda.
Stephen Baker
Eins og allir vita sem ein-
hvern tíma hafa umgengist
kött, flá hafa fleir grí›arlega
flolinmæ›i gagnvart takmörk-
unum mannshugans.
Cleveland Amory
Köttur getur haldi› stö›u sinni í notalegri svefnstellingu á
hnjám flér flanga› til flú ert nánast sta›inn á fætur. Alveg fram
á sí›ustu sekúndu vonar hann a› samviska flín nái yfirhönd-
inni og a› flú setjist aftur.
Pam Brown
Ef d‡rin gætu tala›, flá
myndi hundurinn vera sí-
kjaftandi og opinmynntur
gaur, en kötturinn myndi
hafa hina sjaldgæfu fágun
fless sem segir aldrei or›i of
miki›.
Mark Twain
Á lífslei›inni hef ég kynnst mörgum heimspekingum og mörgum
köttum. fia› er mun meira vari› í speki kattanna.
Hippolyte Taine
Hverjum fleim sem finnst sam-
skiptareglur óflarfar hefur
aldrei flurft a› eiga vi› kött.
Robert A. Heinlein
Ma›ur sem heldur á ketti á rófunni einni saman lærir nokku›
sem ekki er hægt a› læra á nokkurn annan hátt.
Mark Twain
LEISHA CHURCHILL Leisha og eiginmaður hennar
James Churchill með fjörugu læðuna sína Miso þegar
þau fengu hana í Kattholti.
SIGRÍÐUR HEIÐBERG er for-
maður Kattavinafélags Íslands.
„Við sýnum ketti í Kattholti alla
daga milli tvö og fjögur. Fólk get-
ur þá valið sér kisu og fengið
hana afhenta einum til tveimur
dögum seinna,“ segir Sigríður.