Fréttablaðið - 22.09.2005, Blaðsíða 40

6 ■■■ { útiverublaðið } ■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■
Niðurstaða hagfræðirannsóknar á
verðmæti veiða á sjóbirtingi í
Skaftárhreppi er sú að veiðin sé
575-1.150 milljóna virði fyrir
samfélagið. Samanlagður ábati
veiðimanna og landeiganda af
þeim á hverju ári er 46 milljónir.
Ragnheiður Jónsdóttir, nemandi
við hagfræðiskor Háskóla Íslands,
vann rannsóknina með Sigurði Jó-
hannessyni hagfræðingi.
Skaftársvæðið er einstakt hér á
landi vegna sjóbirtings sem geng-
ur upp árnar að vori og niður þær
að hausti. Um þrjátíu veiðisvæði
eru í sveitarfélaginu og í sumum
tilvikum selja landeigendur veiði-
leyfi á þau en á stærri svæðunum
eru aðrir aðilar með þau.
„Við ákváðum að reikna út frá
hugmyndinni um notagildi,“ segir
Ragnheiður. Hún ræddi við alla
veiðileyfasala í hreppnum og fékk
upplýsingar um fjölda seldra
stangardaga, fjölda veiðimanna á
stöng, verð á veiðileyfum og
kostnað. Hagnaður þeirra af veið-
unum reyndist vera um þrjátíu
milljónir á ári. Þá var spurninga-
listum dreift í veiðihús í hreppnum
þar sem veiðimenn voru spurðir
um fjölda í bíl, tilgang ferðarinnar
og heildarkostnaðinn við ferðina.
Til að meta ábata veiðimannanna
af veiðunum notaðist Ragnheiður
við það sem hún kallar ferðakostn-
aðaraðferð. „Við skiptum mark-
aðnum fyrir veiðarnar í svæði og
reiknum út ferðakostnað fyrir
hvert svæði fyrir sig.“ Svæðin
miðuðust við fjarlægðina frá
veiðisvæðinu. „Síðan teljum við
gesti frá hverju svæði fyrir sig og
fáum fjölda þeirra miðað við
hverja þúsund íbúa á því svæði. Þá
sjáum við ferðatíðnina miðað við
ferðakostnað og getum mælt eftir-
spurnina út frá því, og þannig
metið neytendaábatann.“ Hann
reyndist vera um sextán milljónir
á ári og samanlagður ábati neyt-
enda og landeigenda og veiði-
manna er því um 46 milljónir
króna á ári.
Verðmætið er síðan reiknað út frá
þeirri tölu. Á hádegisfundinum
sýndi Ragnheiður niðurstöðu sem
er miðuð við 4, 6, og 8 prósenta
reiknivexti og samkvæmt því er
verðmæti veiðanna 1.150, 767 eða
565 milljónir króna fyrir samfélag-
ið, þannig að fyrirtæki sem væri
1150 milljóna króna virði og eig-
endur þess gerðu 4 prósenta arð-
semiskröfu ætti þá að greiða 46
milljónir út í arð á ári.
„Mikill meirihluti unglinga reykir
ekki. Við eigum svo mikið af flott-
um krökkum,“ segir Hildur Björg
Hafstein, verkefnisstjóri skóla-
fræðslu hjá Lýðheilsustöð. Hún
segir marga unglinga í dag vita vel
hver skaðsemi reykinga geti verið,
en hópþrýstingurinn sé oft mjög
mikill. Hún telur fulla ástæðu til að
byrja fræðsluna snemma. „Nikótín-
ið er mjög ávanabindandi og hefur
enn sterkari áhrif á líkama sem enn
eru að stækka og þroskast. Það
getur því gerst mjög hratt hjá ung-
lingum að fikt breytist í ávana-
bindandi reykingar,“ segir Hildur.
„Hvert einasta ár sem þú frestar því
að byrja dregur það úr líkunum á
því að þú byrjir á einhverju öðru.
Um leið og þú ert kominn yfir einn
þröskuld verður svo miklu auð-
veldara að fara yfir þann næsta.“
Mikið hefur dregið úr reykingum
unglinga hér á landi. Til að mynda
reyktu tólf prósent unglinga í tí-
unda bekk daglega árið 2004 sam-
anborið við fjórtán prósent árið
2003. Einnig má nefna að íslenskir
unglingar voru í fjórða neðsta sæti
í samevrópskri könnun á reyking-
um unglinga árið 2003.
Lýðheilsustöð tók á síðasta ári við
tóbaksfræðslu í grunnskólum af
Krabbameinsfélagi Reykjavíkur.
Fræðslan er að mörgu leyti byggð
á sama áróðri og Krabbameins-
félagið hafði verið að flytja en það
var með námsefni að norskri fyrir-
mynd sem hét „Sköpum reyklausa
kynslóð“. Þar er stílað inn á ung-
linga í 6.-10. bekk í grunnskólum
landsins. Ýmsar breytingar hafa
verið gerðar á tóbaksfræðslu fyrir
unglinga og hinn svokallaði
hræðsluáróður hefur minnkað til
muna. Fræðsla um skaðsemi tóbaks
er þó enn mikil en einnig er lagt
upp með sjálfsstyrkingu og hvern-
ig standast megi hópþrýsting.
Samkeppnin Reyklaus bekkur, sem
haldin hefur verið í sjö ár í grunn-
skólum landsins, hefur hjálpað
mörgum unglingum að standast
hópþrýstinginn. Einnig er ungling-
um landsins kennt að taka afstöðu
fyrir fram og standa við hana.
Ýmsar umræður fara fram, til að
mynda um markaðssetningu á tó-
baki, hverjir reykja og fleira.
Að sögn Hildar eru foreldrar mjög
vakandi í þessum málum. Þeir vilji
hiklaust fá að vita hvort börn
þeirra séu byrjuð að reykja og vilji
gera allt sem þeir geti til að koma í
veg fyrir að svo fari.
Verðmæti veiða í Skaftárhreppi
kann að vera milljarður króna
Nýleg hagfræðirannsókn bendir til þess að verðmæti sjóbirtingsveiða í Skaftárhreppi sé
575-1.150 milljónir króna fyrir samfélagið. Upplýsingar voru fengnar frá bæði veiði-
mönnum og veiðileyfasölum.
Hildur Björg Hafstein segir stóran meiri-
hluta íslenskra unglinga ekki reykja.
Reykingar unglinga í grunnskólum
fara minnkandi hér á landi
Síðustu árin hefur dregið mikið úr reykingum unglinga í grunnskólum hér á landi. Að-
eins tólf prósent nemenda í tíunda bekk reyktu daglega á síðasta ári. Dregið hefur úr
hræðsluáróðri og meira er lagt upp úr sjálfsstyrkingu unglinga og þeim kennt að taka
afstöðu og standa við hana.
Nokkur ungmenni sjást hér reykja á kaffihúsi.
Ragnheiður Jónsdóttir hagfræðinemi útskýrði rannsóknina og kynnti niðurstöður hennar
á hádegisfundi í Odda í síðustu viku.
Það er fleira verðmætt í Skaftársveit en margur hyggur.
VERÐMÆTI VEIÐANNA Í MILLJÓNUM KRÓNA
Reiknivextir Ábati veiðimanna Ábati landeigenda Alls
4% 400 750 1150
6% 267 500 767
8% 200 375 575
Þessum sjóbirtingi var landað í Tungufljóti í
Vestur-Skaftafellssýslu.