Fréttablaðið - 06.10.2005, Blaðsíða 24

6. október 2005 FIMMTUDAGUR
New York Times er gott blað og
hefur meira að segja á að skipa
sérstökum umboðsmanni lesenda,
sem blaðið kallar public editor.
Til hans geta áskrifendur leitað
og aðrir lesendur, ef þeir telja
blaðið hafa brugðizt skyldu sinni.
Umboðsmanninum er ætlað að
fylgjast með því, að fréttir blaðs-
ins séu réttar, ritstjórar og aðrir
blaðamenn fari rétt og kurteislega
með staðreyndir og aðsent efni
standist sömu kröfur. Umboðs-
maðurinn gefur lesendum blaðs-
ins með reglulegu millibili skýrslu
um samskipti sín við lesendur.
Fyrir nokkru birti umboðsmað-
urinn opinbera afsökunarbeiðni
fyrir hönd blaðsins. Tilefnið var,
að vonsvikinn lesandi í Massa-
chusetts sakaði blaðið um að hafa
brugðizt skyldu sinni með því að
láta það hjá líða að fræða lesend-
ur um þróun mála í New Orleans,
vaxandi fátækt og vanrækta flóð-
garða. Lesendur New York Times
komu af fjöllum, þegar fréttir í
kjölfar fellibylsins Katrínar færðu
þeim heim sanninn um það, að
70% borgarbúa voru blökkumenn
og fjórðungur íbúanna bjó undir
fátæktarmörkum. Borgin hafði
breytzt frá fyrri tíð, og langflestir
lesendur blaðsins vissu það ekki.
New York Times hafði mörg und-
angengin ár birt margar glaðleg-
ar greinar um dynjandi djassinn
í Franska hverfinu og matargerð-
ina á veitingahúsum borgarinnar,
en lýsingu á lífi fólksins í fátækra-
hverfunum var hvergi að finna
nema aftarlega í örfáum línum,
sem auðvelt var að missa af.
Blaðið hafði einnig fjallað um
flóðgarðana við borgina og hætt-
una á því, að sjórinn myndi trú-
lega flæða yfir garðana í miklum
fellibyl. En blaðið sagði lítið eða
ekkert um þá vanrækslu á viðhaldi
garðanna, sem gerði það að verk-
um, að þeir rofnuðu, svo að hörm-
ungarnar af völdum fellibylsins
urðu miklu meiri en ella. Fátæk-
lingarnir í borginni gátu litla
björg sér veitt, þegar fellibylurinn
æddi yfir svæðið, enda þótt hann
gerði boð á undan sér með löngum
fyrirvara. Almannavarnir komu
af fjöllum, eins og Guðmundur
Andri Thorsson lýsti vel á þess-
um stað fyrir nokkru. New York
Times hafði ekki heldur varað
lesendur sína við hættunni, sem
hlaut að fylgja því, að Bush forseti
hafði trúað nokkrum einkavinum
sínum fyrir yfirstjórn Almanna-
varna, mönnum, sem höfðu enga
reynslu af almannavörnum eða
neyðarhjálp í náttúruhamför-
um (heldur arabískum hestum!).
Enda komu þeir af fjöllum, þegar
fellibylurinn kom á land í Louisi-
ana. Forstjórinn neyddist til að
segja af sér nokkru síðar eftir
þingnefndaryfirheyrslur.
Og blaðið baðst afsökunar.
Þetta kallar maður að kunna að
skammast sín. New York Times
ætlaði samt ekki að villa um fyrir
lesendum sínum. Blaðið hafði
engan hag af því að halda ástand-
inu leyndu. Þögn blaðsins var
óviljaverk.
Himinn og haf skilja New York
Times frá fjölmiðlum í einræð-
isríkjum og ýmsum öðrum lönd-
um, þar sem lýðræðið gengur við
staf. Höfuðhlutverk dagblaða og
annarra fjölmiðla í einræðisríkj-
um er beinlínis að villa um fyrir
fólki, ýmist með beinum lygum
eða óbeint með því þegja um ýmis
mál, sem geta komið sér illa fyrir
yfirvöld (eða fyrir eigendur blað-
anna, nema hvort tveggja sé). Þar
er þagað um flugslys, af því að
þau varpa rýrð á ríkisflugfélög-
in. Þar er þagað um spillingu og
græðgi stjórnmálastéttarinnar
og ýmsa sjálftöku forréttinda og
fríðinda, svo að yfirstéttin getur
þá farið sínu fram án aðhalds og
eftirlits. Þar er þagað um mútu-
mál og ýmis önnur lögbrot. Þar er
þagað um innlagnir á bankareikn-
inga í útlendum skálkaskjólum,
enda þótt um augljóst misferli
sé að ræða. Þar er aldrei krafizt
opinberrar rannsóknar á einu eða
neinu, sem gæti varpað skugga
á valdastéttina eða aðra þá, sem
fjölmiðlarnir hafa tekið að sér að
hlífa. Þar er þagað um harðræði
óeinkennisklæddra lögreglu-
manna gegn saklausum borg-
urum - ef ekki í fréttarými, þá í
forustugreinum. Þar er þagað um
lögreglustjóra, sem sæta kærum
fyrir líkamsárásir. ,,Þau eru verst
hin þöglu svik, að þegja við öllu
röngu“ segir í þýðingu Bjarna
Jónsonar frá Vogi á gömlu kvæði
eftir norska skáldið Arne Gar-
borg.
New York Times er ekki þannig
blað. New York Times baðst afsök-
unar á að hafa brugðizt skyldu
sinni með því að þegja - og það um
þjóðfélagsvandamál, sem blaðið
og eigendur þess höfðu engan hag
af að breiða yfir. Þannig eiga blöð
að vera.
Þannig eiga blöð að vera
New York Times ætlaði samt
ekki að villa um fyrir lesend-
um sínum. Blaðið hafði engan
hag af því að halda ástandinu
leyndu. Þögn blaðsins var
óviljaverk.
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI:
Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI:
550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Alþjóðleg ferðamarkaðsfræði
„Að geta sýnt fram á lokapróf í Alþjóðlegri ferða-
markaðsfræði frá jafn virtri stofnun sem IATA/UFTAA
er, hlýtur að teljast gulltrygging fyrir atvinnu innan
ferðaþjónustunnar hvar sem er í heiminum.“
Sigurlaug Valdís Jóhannsdóttir,
Allrahanda.
Námsefnið kemur frá IATA/UFTAA og tekin eru próf í mars nk. og veit-
ir því alþjóðlega viðurkenningu, en kennslan fer fram á íslensku.
Námið hentar öllum þeim, sem áhuga hafa
og vilja auka þekkingu sína á ferðaþjónustu.
www.menntun.is
Bíldshöfða 18 • Sími 567 1466 • Opið frá kl. 8—22
Eintóna ræður
Það voru fáar stjörnurnar sem stigu á
svið í ræðustól Alþingis á þriðjudags-
kvöldið í umræðum um stefnuræðu
forsætisráðherra. Halldór hóf lesturinn,
og það fer honum betur karlinum að
flytja ræður sem ekki eru skrifaðar.
Það var ekki fyrr en Steingrímur J. hóf
málflutning sinn að einhver hreyfing
komst á blóðið. Hvað svo sem fólki
finnst um innihald þess sem
Steingrímur segir kann
hann að flytja ræður þan-
nig að á hann er hlustað.
Stjarna kvöldsins er þó
líklega Halldór Blöndal.
Það var ekki fyrr en
Halldór fór að tala að
þingheimur hló.
Hvað með Halldór?
Það vakti eftirtekt í ræðum sjálfstæð-
ismanna hve lítið fór fyrir ríkisstjórn
Halldórs Ásgrímssonar. Geir H. Haarde
hóf sína tölu á að minna landsmenn
á hve mikið við eigum fráfarandi
formanni, Davíð Oddsyni, að þakka;
„Davíð Oddsson hefur ótvírætt verið
fremsti stjórnmálaforingi Íslendinga
á glæsilegasta framfaratímabili í sögu
þjóðarinnar.“ Það voru ríkisstjórnir
Davíðs sem talað var um. Svo var lengi
vel eins og Geir væri búinn að gleyma
því að hann er orðinn utanríkisráð-
herra, því lengst af talaði hann sem
fjármálaráðherra um hina efnahags-
legu undirstöðu þjóðfélagsins.
Aftur Davíð
Ásta Möller, næsti ræðumaður sjálf-
stæðismanna, fann líka hjá sér ríka
þörf til að rifja upp ríkisstjórnir Davíðs
Oddssonar, án þess að minnast á að
nú væri hennar flokkur í ríkisstjórn
undir forsæti Halldórs Ásgrímssonar.
Þriðji og síðasti ræðumaður sjálfstæð-
ismanna, Halldór Blöndal, lét vera að
minnast einungis á Davíð Oddsson
sem sinn leiðtoga. Hann lét þó ekki
vera að hnýta aðeins í framsóknar-
menn. Öðruvísi er varla hægt að skilja
þreytu hans á því að svo virtist sem
sumir í öðrum flokkum væru að einoka
þakkirnar fyrir að nú sé að rísa stóriðja
á Austurlandi. Halldór þurfti aðeins að
minna á að hann og hans flokkur hafi
einnig aðeins komið að málinu.
svanborg@frettabladid.is

Forsætisráðherra, Halldór Ásgrímsson, eyddi nokkru púðri í það í stefnuræðu sinni að lýsa furðu sinni á þeirri gagnrýni sem fram hefur komið að aðhaldsstig í fjármál-
um ríkisins sé ekki nægjanleg við núverandi kringumstæður í
efnahagslífi þjóðarinnar.
„Það liggur fyrir að frá árinu 2003 hefur aðhaldsstig ríkis-
fjármála aukist meira hér en í nokkru öðru OECD-ríki,“ sagði
Halldór í stefnuræðu sinni. Þetta er ekki veigamikill rökstuðn-
ingur fyrir gagnrýni á aðhaldið. Óhætt er að fullyrða að þörfin
fyrir aðhald í ríkisrekstri sé hvergi meiri í nokkru öðru OECD-
ríki en einmitt á Íslandi. Það ríki innan OECD sem kemst næst
Íslandi er Bandaríkin, en þangað væri vafasamt að sækja sér
fyrirmyndir í stjórn ríkisfjármála þessi misserin.
Gagnrýnin á ónógt aðhald ríkisins grundvallast einmitt á
þeirri staðreynd að við erum að nálgast hátind núverandi upp-
sveiflu með tilheyrandi þenslu og vexti verðbólgu. Halldór vís-
aði einnig til þess að verðbólgu síðustu mánaða mætti rekja til
hækkana á fasteignaverði og verði eldsneytis. Sú verðbólga sem
Seðlabankinn brást við nú með vaxtahækkun er af öðrum toga.
Þar birtast kunnuglegir draugar úr fortíðinni þar sem laun og
verðlag verða í aðalhlutverki. Ef vextir eiga ekki að hækka enn
meira verða stjórnvöld að ganga í takt með Seðlabankanum.
Forsætisráðherra getur heldur ekki firrt sig ábyrgð af þeirri
verðbólgu sem hækkandi fasteignaverð hefur skapað. Skatta-
lækkunaráform í upphafi þensluskeiðs og aukin útlán Íbúða-
lánasjóðs samhliða aukinni útlánagetu bankanna höfðu fyrir-
sjáanlegar afleiðingar á fasteignamarkaðinn. Niðurstaðan er
sú að verðbólga er umfram það sem gert var ráð fyrir í kjara-
samningum og slíkt eykur verulega hættu á óstöðugu efnahags-
lífi á næstunni. Staðreyndin er sú að hér hefur ríkt værukær
hagstjórn enda þótt þau vandamál í efnahagslífinu sem þjóðin
glímir við séu lúxusvandamál, enn sem komið er.
Opnara hagkerfi og aukið frjálsræði í efnahagslífinu hefur
skilað þjóðinni miklum ábata og greiðsla ríkissjóðs á skuldum
er jákvæð þróun. Hér gæti ástandið verið mun verra. Halldór
boðaði í gær í þinginu að vinnu við endurskoðun Íbúðalánasjóðs
yrði hraðað. Sú yfirlýsing er fagnaðarefni í ljósi þenslunnar og
mikilvægt að innkoma bankanna á fasteignalánamarkað verði
nýtt til þess að endurskilgreina hlutverk sjóðsins.
Enda þótt það sé mótsagnakennt að fagna útgjöldum samhliða
gagnrýni á ónógt aðhald verður ekki hjá því komist að fagna
auknum útgjöldum til menntamála. Þar til grundvallar liggur
sú bjargfasta sannfæring að samkeppnishæfni þjóðarinnar til
lengri tíma liggi í vel menntuðu vinnuafli. Það ásamt frelsi í
alþjóðaviðskiptum, lýðræðislegrar og mannúðlegrar samfélags-
gerðar er líklegast til að skapa innihaldsríkt og öflugt samfélag
til lengri tíma, jafnvel þótt stjórnvöld geri á hverjum tíma ein-
hver hagstjórnarmistök.
SJÓNARMIÐ
HAFLIÐI HELGASON
Önnur ríki OECD eru villandi samanburður um
aðhald í ríkisrekstri.
Hátindur upp-
sveiflu nálgast
Staðreyndin er sú að hér hefur ríkt værukær hagstjórn
enda þótt þau vandamál í efnahagslífinu sem þjóðin
glímir við séu lúxusvandamál, enn sem komið er.
AUGL†SINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA
Mest lesna
vi›skiptabla›i›
G
al
lu
p
k
ö
n
n
u
n
f
yr
ir
3
6
5
p
re
n
tm
i›
la
m
aí
2
0
0
5
.
Í DAG
FJÖLMIÐLAR
ÞORVALDUR
GYLFASON