Tíminn - 11.07.1976, Blaðsíða 19

Sunnudagur 11. júll 1976.
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steimgrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhús-
inu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrifstofur I
Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — aug-
lýsingasimi 19523. Verð I lausasöiu kr. 50.00. Áskriftar-
gjald kr. 1000.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
Átti að skerða
lífskjörin meira?
Þær ásakanir i garð rikisstjórnarinnar eru ekki
óalgengar, að hún hafi ekki brugðizt nógu fljótt og
nógu róttækt við efnahagsvandanum. Verðbólgan
og viðskiptahallinn hafi þvi orðið meiri en þurft
hefði að verða. Ef talað er tæpitungulaust, fela
þessar ásakanir i sér, að það hefði átt að halda
kaupgjaldinu meira niðri og skerða kaupmáttinn á
þann hátt. Það hefði m.ö.o. átt að fylgja fordæmi
viðreisnarstjórnarinnar frá 1967-’70.
Til þess að svara þessum ásökunum er nokkur
söguleg upprifjun nauðsynleg.
Vinstri stjórnin, sem kom til valda á miðju ári
1971, tók við batnandi viðskiptaárferði. Þetta hélzt
nokkurn veginn fram i ársbyrjun 1974. í árslok
1973 var gjaldeyrisstaðan mjög hagstæð. Atvinnu-
vegirnir hafa sjaldan búið við hagstæðari afkomu
en á árinu 1973. Þessi árangur náðist, þrátt fyrir
stórauknar framkvæmdir, sökum hinna batnandi
viðskiptakjara. Þetta breyttist svo skyndilega á
fyrra helmingi ársins 1974. Viðskiptakjörin fóru þá
að versna og við það bættust hinir óraunsæju
kaupsamningar i febrúar 1974. Vinstri stjórnin sá
strax að hverju stefndi. Að frumkvæði Ólafs Jó-
hannessonar lagði hún fram i mai 1974 frumvarp,
sem fól i sér að verulegu leyti ógildingu kaup-
samninganna frá þvi i febrúar. Hefði verið fallizt á
þær tillögur, væri efnahagsástandið nú allt annað.
Þvi miður brá þáv. stjórnarandstaða fæti fyrir
þetta frumvarp, ásamt meirihluta þingmanna
Samtakanna. Vinstri stjórnin reyndi samt að
hamla gegn fyrirsjáanlegum erfiðleikum at-
vinnuveganna, m.a. með bindingu kaupgjaldsvisi-
tölunnar. Þeirri stefnu hefur núv. stjórn fylgt. Þvi
hefur komið til sögunnar nokkur kjaraskerðíng,
einkum þó ef miðað er við árið 1974. Samkvæmt
kenningum sumra þeirra, sem mest deila nú á rik-
isstjórnina, hefði hún þurft að verða stórum meiri.
Þessu er þvi að svara, að stjórnin hefur lagt á-
herzlu á að tryggja næga atvinnu og vinnufrið, og
spádómar hagfræðinga hafa gengið i þá átt, að hér
væri aðeins um stundarkreppu að ræða og efna-
hagsástandið myndi brátt lagast aftur.
Vegna þeirra, sem halda þvi fram, að betra
hefði verið að gripa til róttæks samdráttar og
meiri kjaraskerðingar, er ekki ófróðlegt að rifja
upp reynsluna frá kjörtimabilinu 1967-1971, þegar
slikum aðgerðum var beitt. Þær leiddu til stór-
fellds atvinnuleysis og stórfelldra verkfalla. Is-
land setti þá heimsmet i verkföllum og Evrópumet
i atvinnuleysi. Þá töpuðust 700 þús. vinnudagar
vegna verkfalla og 1300 þús. vinnudagar vegna at-
vinnuleysis. í kjölfar þessa fylgdi stórfelldur land-
flótti. Jafnhliða þessu átti sér stað þrefalt til fjór-
falt meiri dýrtíðarvöxtur en i öðrum löndum Vest-
ur-Evrópu á sama tima. Ekkert var gert til að
byggja upp skipaflotann eða fiskiðnaðinn á þess-
um árum.
Framsóknarflokkurinn játar fús á sig þá á-
byrgð, að stefnan frá 1967-1971 var ekki tekin upp
aftur og að ekki var gripið til jafnstórfelldrar
kjaraskerðingar og þá. Jafnframt leggur hann
megináherzlu á, að batnandi viðskiptakjör verði
notuð til þess, að draga úr viðskiptahallanum og
verðbólgunni og þannig bætt úr afleiðingum þess,
að þjóðin lifði um efni fram meðan efnahags-
kreppan var mest.
Þ.Þ.
TÍMINN 19

ERLENT YFIRLIT ' .. -V
Leiðtogi Einingar
samtaka Afríku
Ramgoolam hefur tekið við af Amin
Seewoosagur Ramgoolam
HIÐ sögufræga áhlaup
lsraelsmanna á flugvöllinn i
Kampala og frelsun gislanna
þar, vakti sérstaka athygli á
eyriki 1 Indlandshafi,
Máritius, sem annars heyrist
sjaldan nefnt I heimsfréttum.
Astæöan var sú, aö um likt
leyti stóö yfir i Port Louis,
höfuöborg Máritius, fundur
Einingarsamtaka Afriku, þar
sem allir flestir þjóöhöfö-
ingjar þátttökurikjanna voru
staddir og var Amin einræöis-
herra Uganda, einn þeirra.
Astæöan til þess, aö fundurinn
var haldinn I Port Louis var
sú, aö samkvæmt reglum
samtakanna átti þjóöhöföingi
Máritius aö taka viö for-
mennskunni af Amin, sem
hefur gengt formannsstarfinu
undanfarin ár, en enginn má
gegna formannsstarf inu
lengur en eitt ár I senn. Amin
géröi þó tilraun til aö bæta
ööru ári viö formannstiö sina
og byggöi þaö á þeirri rök-
semd, aö Elisabet Breta-
drotting væri formlegur þjóö-
höföingi Máritius, sem lýtur
brezku krúnunni, og væri
ómögulegt aö láta formanns-
starfiö lenda hjá hvitri drottn-
ingu. Þvl væri rétt, aö hann
gegndi áfram formanns-
starfinu þetta ár, sem þaö ætti
aö vera I höndun drottningar.
Aörir þjóöhöföingjar Afriku
vildu ekki fallast á þessa laga-
skýrslu Amins, og töldu for-
sætisráöherra Máritius,
Seewoosagur Ramgoolam, i
reynd þjóöhöföingja landsins,
þvi aö drottningin væri þaö
aöeins aö nafni til. Og margir
þeirra hafa áreiöanlega andaö
léttar eftir aö Ramgoolam
haföi tekiö viö formennsku,
þvi aö flestir þeirra geröu þaö
meö nauöung, aö láta Amin
taka viö henni fyrir ári siöan,
en hjá þvf varö ekki komizt
nema meö þvi aö brjóta reglur
samtakanna.
HINN nýi formaöur
Einingarsamtaka Afriku er
um flest sagöur ólikur fyrir-
rennara sinum. Hann er
hægur i framgöngu og leggur
áherzlu á góöa sambúö og
friösamleg skipti milli þjóöa. 1
utanrlkismálum fylgir hann
hlutleysisstefnu, sem felst i
þvi, aö reyna aö hafa góöa
sambúö viöalla. Hann hefur aö
visu nánast samstarf viö
Breta og Frakka og er þaö
sökum fyrri tengsla þessara
þjóöa viö Máritius. Jafnframt
hefur hann svo veruleg skipti
viö Bandarikin. Bæöi Rússar
og Kinverjar hafa reynt aö
vingast viö hann og reynir
hann aö gera báöum jafnhátt
undir höföi. Þá reynir hann aö
treysta tengslin viö Indland,
en þaöan er meirihluti Márit-
iusbúa ættaöir. Lengst gengur
hann í hlutleysisstefnu sinni i
samskiptum sinum viö Israel
og Suöur-Afriku. Máritius
hefur veruleg viöskipti viö
bæöi þessi lönd og tekst þaö
furöuvel, þrátt fyrir mótmæli
Araba, sem deila á viöskiptin
viö Israel, og svörtu þjóöanna
á meginlandi Afriku, sem for-
dæma samskiptin viö
Suöur-Afriku. Ramgoolam
svarar þvi til, aö hann fari aö I
einu og öllu i samræmi viö
stefnu Sameinuöu þjóöanna.
Hann fylgi viöskiptabanninu
gagnvart Rhodesiu, og hann
myndi einnig hætta viö-
skiptum viö Suöur-Afriku, ef
Sameinuöu þjóöirnar gæfu
fyrirmæli um þaö.
Ramgoolam er mikill stuön-
ingsmaöur þess, aö Indlands-
haf veröi lýst friöarhaf og
þannig m.a. útilokaö, aö er-
lend riki geti haft flotastöövar
viö þaö. Þetta er skiljanleg
ástæöa, þvi aö lega Máritíus
er mjög mikilvæg hernaöar-
lega. Ramgoolam hafnar
öllum beiönum um herstöövar
eöa flotastöövar á Máritius, en
vafalitiö þykir, aö honum hafi
boriztþær úr fleiri en einni átt.
Varnarsamningur, sem var
milli Bretlands og Máritius,
féll úr gildi á siöastl. ári, og
Bretar lokuöu þar siöustu
flotastöö sinni 31. marz
siöastl. Vafalaust gæti Ram-
goolam fengiögóöa leigufyrir
flotastöö, likt og Mintoff á
Möltu, og mætti réttlæta þaö
meö þvi, aö atvinnulif Mári-
tius er mjög einhæft, eins og
siöar veröur vikiö aö.
Ramgoolam segir samt, aö
slikt komi ekki til greina.
Ramgoolam er fæddur og
uppalinn á Máritius, en dvaldi
um skeiö I London á árunum
milli heimsstyrjaldanna. Þar
geröist hann jafnaöarmaöur.
Eftir heimkomuna stundaöi
hann blaöamennsku og geröist
jafnframt leiötogi Verka-
mannaflokksins. Hann varö
forsætisráöherra heima-
stjórnarinnar á Máritius 1964,
og var stjórn hans samsteypu-
stjórn tveggja flokka. Ariö
1967 geröist þaö tvennt, aö
Máritius fékk fullt sjálfstæöi
og Verkamannaflokkurinn
fékk hreinan meirihluta á
þingi. Ramgoolam myndaöi
þá hreina flokksstjórn, sem
hefiir fariö meö völd siöan.
Nokkru eftir aö hann myndaöi
stjórnina 1967, lýsti hann yfir
neyöarástandi sökum verk-
falla, en aflétti þvi I janúar
1971. Þá hófust óeiröir og
verkföll og lýsti Ramgoolam
þá yfir neyöarástandi aö nýju
og gildir þaö enn i dag. Kosn-
ingar hafa ekki fariö fram á
þessum tima, en Ramgoolam
hefur lýst yfir þvi, aö þær
muni fara fram innan fárra
mánaöa og spá flestir Verka-
mannaflokknum sigri, m.a.
sökum þess, aö andstæö-
ingarnir eru klofnir milli rót-
tæks vinstri flokks og ihalds-
sams hægri flokks, sem
baröist á sinum tima fyrir aö
Máritius yröi áfram undir
brezkri yfirstjórn. Þrátt fyrir
neyöarástandiö, er stjórnar-
far fremur frjálslegt. And-
stööuflokkarnir fá aö gefa út
blöö og halda fundi. Hins
vegar eru verkföll ekki leyfö.
FLOKKASKIPUNIN á
Máritius einkennist verulega
af kynþáttaskiptingunni þar.
Rúmur meirihluti ibúanna er
af indverskum uppruna, og
eru þrir fjóröu hlutar þeirra
Hindúar, en fjóröi hlutinn mú-
hameöstrúar-menn. Næst Ind-
verjum koma Kreólar, sem
eru afkomendur Frakka og
svertingja frá meginlandi
Afriku. Þá eru um 25. þús.
Kinverjar og um 14 þúsund
Evrópumenn, sem flestir tala
frönsku. Alls eru Ibúar á Mári-
tius rúmlega 800 þús. Verka-
mannaflokkurinn á megin-
fylgi sitt meöal Hindúa, en
Ihaldsflokkurinn hjá Kreól-
um. Af hálfu Ramgoolam hef-
ur verib reynt aö bæta sam-
búöina milli kynflokkanna og
hann ma. skipaö stjórn sina
meö tilliti til þess.
Máritius er aö stærö um 2000
ferkm. Hún hefur myndazt viö
eldsumbrot fyrir 100 þús. ára,
aö þvi er taliö er. Eyjan er vel
fallin til ræktunar, enda er
landbúnaöur aöalatvinnuveg-
urinn. 95% af útflutningnum
er sykur. Portúgalar komu
fyrstir evrópskra þjóöa til
Máritfus fyrir 450 árum og var
eyjan þá óbyggö. Hollending-
ar stofnuöu þar nokkru siöan
nýlendu, sem gekk illa, m.a.
vegna drepsótta. Þeir fluttu
þvi þaöan fyrir fullt og allt
1710 og er fátt eftir til minja
um þá, nema nafn eyjarinnar
sem er dregiö af nafni
hollenzks prins.
Frakkar stofnuöu svo ný-
lendu þar 1715, sem gekk vel.
Þeir fluttu blökkumenn til
landsins. Bretar hertóku svo
eyna 1810 og fengu yfirráö sin
viöurkennd þar viö friöar-
samningana 1814. Þeir fluttu
mikiö ab indversku verkafólki
til , landsins. Frönsk áhrif
hafa alltaf haldizt veruleg á
Máritius, en næst er sagt
kenna irskra áhrifa þvi að Irar
hafa va'lizt til að vera i ný-
lendustjórn Breta þar.
Máritius er sögö geta átt
góöa framtið sem eftirsótt
feröamannaland. Aöur en
flugiö kom til sögunnar, var
Máritius mjög einangruö, þótt
i nálægö hennar væri fjölfarin
skipaleiö. þ.Þ.