Fréttablaðið - 01.12.2005, Qupperneq 22

1. desember 2005 FIMMTUDAGUR22
fréttir og fróðleikur
Í síðustu viku kom í ljós
að mikil átök eru á milli
stjórnarflokkanna um hver
ætti að stjórna Íbúðalána-
sjóði. Sjóðurinn, sem heyrir
undir félagsmálaráðuneyt-
ið, er eina fjármálastofn-
unin sem framsóknarmenn
stjórna. Nú vilja sjálfstæð-
ismenn að sjóðurinn heyri
undir fjármálaráðuneytið.
Íbúðalánasjóður komst í fréttirn-
ar í liðinni viku þegar haft var
eftir Þórði Geir Jónassyni, for-
stjóra Lánasýslu ríkisins, að ekki
væri unnt að svara spurningum
um ríkisábyrgðir til sjóðsins
vegna þess að niðurstöður úttekt-
ar á fjárhagsstöðu sjóðsins væru
ekki fyrirliggjandi.
Þetta töldu æðstu stjórnendur
sjóðsins að túlka mætti sem svo
að fjárhagsstaða hans væri óljós.
Guðmundur Bjarnason, fram-
kvæmdastjóri Íbúðalánasjóðs,
boðaði í kjölfarið til blaðamanna-
fundar til þess að ítreka styrka
stöðu sjóðsins. Þetta taldi Guð-
mundur vera áríðandi enda gæti
vafi um stöðu sjóðsins haft slæm
áhrif á lánshæfismat hans, og
hugsanlega ríkissjóðs í kjölfarið,
enda er sjóðurinn í eigu ríkisins
og þau fyrirtæki sem leggja mat
á lánshæfi sjóðsins eru þau sömu
og meta lánshæfi ríkissjóðs.
Illskiljanleg skeyti
Þessar yfirlýsingar og efasemdir
um stöðu sjóðsins virtust illskilj-
anlegar í fyrstu þar sem engar
augljósar skýringar var að finna
á þessum skeytasendingum í
fjölmiðlum milli tveggja ríkis-
stofnana.
Við nánari athugun kom þó
í ljós að um einhvers konar
valdabrölt var að ræða. Í kjöl-
far blaðamannafundarins skaut
hver heimildarmaðurinn á fætur
öðrum upp kollinum og töluðu
þeir allir í þá veru að hér væri
um langtímamarkmið embætt-
ismanna í fjármálaráðuneytinu
að ræða. Hugmyndin væri að
ná starfsemi Íbúðalánasjóðs til
Lánasýslu ríkisins og þar með
undir stjórn fjármálaráðuneyt-
is í stað félagsmálaráðuneytis.
Lánasýslan væri kjörin til þessa,
einmitt vegna þess að umsvif
hennar hefði farið minnkandi í
kjölfar minni útgáfu á skulda-
bréfum ríkissjóðs.
Það var einnig haft á orði að
endanlegt markmið með þessum
hugmyndum væri að færa starf-
semi sjóðsins alfarið á hendur
banka og sparisjóða. Hugmynd
sem sjálfsagt er góðra gjalda
verð, en hefur ekki opinberlega
verið kynnt af stjórnvöldum.
Lykilorðið hér er einkavæðing.
Eftir hverju er að slægjast?
Íbúðalánasjóður hefur um ára-
bil fjármagnað fasteignakaup
þegna landsins með lánveiting-
um. Þessi starfsemi kallar á
umsýslu með stórar fjárhæðir
sem miklu máli skipta í hagkerfi
landsins. Svo dæmi sé nefnt hafa
landsmenn greitt upp 158 millj-
arða króna af lánum hjá Íbúða-
lánasjóði eftir að bankarnir hófu
að veita húsnæðislán á miðju ári
í fyrra. Þannig má ljóst vera að
allar ákvarðanir um starfsemi
og framtíð sjóðsins geta verið
afdrifaríkar.
Ágreiningur á milli hverra?
Íbúðalánasjóður heyrir undir
félagsmálaráðuneyti. Félags-
málaráðherra, Árni Magnússon,
er þingmaður Framsóknarflokks-
ins. Framkvæmdastjóri Íbúða-
lánasjóðs, Guðmundur Bjarna-
son, var á sínum tíma ráðherra
fyrir Framsóknarflokkinn.
Fjármálaráðherra, Árni Matt-
hiesen, er þingmaður Sjálfstæð-
isflokksins. Lánasýsla ríkisins
er stofnun sem heyrir undir fjár-
málaráðuneytið. Og þótt Árni
Matthiesen hafi ekki setið lengi
á stóli fjármálaráðherra, eru í
fjármálaráðuneytinu embætt-
ismenn sem hafa yfirsýn yfir
starfsemi þess og eru vel hand-
gengnir Sjálfstæðisflokknum.
Að þessu töldu mætti ætla að
hér sé um valdaágreining milli
stjórnarflokkanna að ræða.
Til er sá maður
Ráherrarnir tveir, Árni og Árni,
hafa kosið að tjá sig lítið um málið
á opinberum vettvangi enda ekki
líklegt að þeir vilji verða fyrst-
ir manna til að koma upp um
núning á stjórnarheimilinu.
Til er sá maður sem fram-
sóknarmenn hafa sín í millum
nefnt yfirráðherra Sjálfstæðis-
flokksins. Baldur Guðlaugsson,
ráðuneytisstjóri í fjármálaráðu-
neytinu, hefur í gegnum tíðina
verið lykilmaður í einkavæðingu
ríkisfyrirtækja, einu af helstu
stefnumálum Sjálfstæðisflokks-
ins. Árni Magnússon félags-
málaráðherra var í vikunni
spurður hvort það gæti staðist
að valdabrölt með Íbúðalánasjóð
ætti rætur sínar að rekja til emb-
ættismanna í fjármálaráðuneyt-
inu. Úr svari ráðherrans mátti
lesa að ekki aðeins ætti þetta
við rök að styðjast, heldur einn-
ig, að úr þessum áformum yrði
aldrei nokkuð með samþykki
framsóknarmanna.
Ekki þarf að orðlengja það að
embættismenn í fjármálaráðu-
neytinu hafa kosið að tjá sig ekki
um málið.
FRÉTTASKÝRING
SIGTRYGGUR ARI JÓHANNSSON
saj@frettabladid.is
Í vikunni hefur fyrirtækið Mjólka
sölu á mjólkurafurðum fyrir þá mjólk
sem keypt er utan kvóta. Fjölskyldan
á Eyjum II í Kjós stendur á bak við
fyrirtækið og er Ólafur Magnússon
framkvæmdastjóri þess.
Hefur gengið eins vel og þið væntuð
í upphafi? Já, það hefur gengið mjög
vel. Þrátt fyrir að við höfum mætt
ýmsum óvæntum hindrunum á vegin-
um erum við mjög bjartsýnir.
Hverjar eru þessar óvæntu hindran-
ir? Það eru tregðulögmál í kerfinu. Svo
eru menn hræddir við hið óþekkta.
Landssamtök kúabænda stóðu ekki
með ykkur. Eruð þið búnir að útkljá
ykkar mál gagnvart þeim? Já, við
teljum það. Við erum komnir með fullt
starfsleyfi og erum farnir að framleiða.
Eftirspurn eftir vörunni er mikil og við
vinnum hér allan sólaringinn í að anna
henni og ganga frá því sem þarf. Við
teljum nú að bæði Landssamband
kúabænda og forystusveit bænda
sjái að fyrirtækið er til hagsbóta fyrir
íslenska bændur.
Hvar verður hægt að kaupa vöruna
og verður hún á sambærilegu verði
og mjólkurvörur stóru samlaganna?
Já. Við erum með vöruna, sem aðal-
lega er fetaostur, á mjög sambærilegu
verði. Jafnvel heldur betra ef eitthvað
er. Osturinn verður til í öllum helstu
verslunum frá og með þessari viku.
SPURT & SVARAÐ
MJÓLKA
Ostur á leið
í búðir
ÓLAFUR MAGNÚSSON
Framkvæmdastjóri Mjólku.
Valdabrölt á stjórnarheimilinu
ÍBÚÐALÁNASJÓÐUR Hallur Magnússon, framkvæmdastjóri Íbúðalánasjóðs, ítrekar styrka stöðu sjóðsins á blaðamannafundi í síðustu viku.
> Velta greiðslukorta sumarið 2005
Heildargreiðslur heimila með
greiðslukortum. Úttektir úr hraðbönkum
og greiðslur í bönkum eru ekki meðtald-
ar.
Velta innanlands V e l t a
erlendis
Júní 13.592 2.692
Júlí 12.558 2.425
Ágúst 12.611 2.592
* í milljónum króna
Heimild: Hagstofa Íslands
Svona erum við
Þingkosningar hafa verið boðaðar í Kanada hinn 23. janúar næstkomandi
í kjölfar þess að minnihlutastjórn Paul Martin var felld í atkvæðagreiðslu
um vantraust á þinginu í Ottawa á mánudag.
Hver er stjórnskipun Kanada?
Kanada er sambandsríki með þingbundinni konungsstjórn. Þjóðhöfðingi
Kanada er Elísabet II Englandsdrottning, sem í
hlutverki sínu sem þjóðhöfðingi Kanadamanna er
kölluð drottning Kanada. Fulltrúi hennar, landstjór-
inn, annast daglegar embættisskyldur þjóðhöfð-
ingjans. Núverandi landstjóri er Michaëlle Jean.
Landið, sem er það annað stærsta í heimi að
flatarmáli, skiptist upp í tíu fylki og þrjú sjálfstjórn-
arhéröð.
Kanadamenn settu sér ritaða stjórnarskrá árið
1981 sem var liður í að slíta formleg þjóðaréttarleg
tengsl við Bretland. Kanada varð fyrst sjálfstæð
krúnulenda Breta árið 1867. Quebec-búar voru
þó ósáttir við nýju stjórnarskrána og krafan um
aðskilnað og sjálfstæði nýtur mikils hljómgrunns meðal þeirra.
Hvernig er kosningakerfi Kanada?
Stjórnmálaflokkar Kanada eru í megindráttum fjórir. Frjálslyndi flokkurinn,
sem er frjálslyndur miðjuflokkur sem hallast frekar til vinstri, hélt um
stjórnartaumana í landinu mestalla 20. öldina. Paul Martin, núverandi
forsætisráðherra, kemur úr Frjálslynda flokknum. Aðeins
einn annar flokkur hefur myndað ríkisstjórn í Kanada
á síðustu 100 árum. Það var Framfarasinnaði íhalds-
flokkurinn (PC). Lengst til vinstri af stóru flokkunum
er Nýi lýðræðisflokkurinn (NDP). Fjórði flokkurinn,
Bloc Quebecois, beitir sér fyrir sjálfstæði Quebec sem
frönskumælandi lands.
Kosningakerfi Kanada svipar til breska kosningakerfisins,
sem flokkast sem meirihlutakosningakerfi með ein-
menningskjördæmum, ólíkt hlutfallskosningakerfi eins
og í gildi er á Íslandi. Eins og í Bretlandi er ekki hefð
fyrir samsteypustjórnum í Kanada. Sérreglur tryggja
öllum fylkjum landsins lágmarksfjölda þingfulltrúa.
FBL GREINING: STJÓRNKERFI KANADA
Sambandsríki með breskar hefðir
HAGNAÐUR FYRIR AFSKRIFTIR
(Í MILLJÖRÐUM KRÓNA)
2002 2003 2004 2005
2,0
2,6
1,9
1,6
373,9
30.06.02 31.12.02 30.06.03 31.12.03 30.06.04 31.12.04 30.06.05
ÚTLÁN ÍBÚÐALÁNASJÓÐS (Í MILLJÖRÐUM KRÓNA)
392,4
415,8
444,8
482,2
430,7
389,1