Fréttablaðið - 01.02.2006, Blaðsíða 18

1. febrúar 2006 MIÐVIKUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI:
Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI:
550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Það gerðist ýmislegt í heiminum í
fyrra. Fáar fréttastofur hafa lík-
lega nokkru sinni lent í veruleg-
um vandræðum á liðnu ári með
að finna nógu margar erlendar
fréttir til að fylla þann kvóta sem
þær skammta tíðindum af heims-
byggðinni. Samt er ekki líklegt að
ártalið 2005 verði mikið nefnt í
sögubókum framtíðarinnar. Verði
ártalið yfirleitt nefnt í almenn-
um bókum um sögu mannsins er
hugsanlegt að það verði í sam-
hengi við annað ártal frá 19. öld
og þá vegna máls sem vakti tak-
markaða athygli þegar sagt var
frá því í síðustu viku.
Málið var heldur ekki þannig
vaxið að auðvelt væri að búa til
úr því seljanlega frétt. Þetta var
ekki skyndilegur atburður, eng-
inn slasaðist, engir heimsfrægir
menn komu við sögu, George Bush
sagði ekkert um málið, engar
kröfur voru uppi um neyðarfundi
og engar hótanir um hryðjuverk.
Það vantaði því innihald venju-
legra frétta. Þess í stað var um að
ræða fréttatilkynningu um þjóð-
hagsreikninga í Kína. Fréttin var
ekki óvænt í ljósi þess að endur-
skoðun á reikningum þar eystra
leiddi fyrir nokkru í ljós kerfis-
bundið vanmat á efnahagslegum
umsvifum í landinu. Það endur-
mat kom engum á óvart sem hefur
verið eitthvað að ráði í Kína því
umsvifin þarna sýnast meiri en
tölur hafa gefið til kynna. Niður-
staða tilkynningarinnar var ein-
faldlega sú að kínveska hagkerfið
hafi farið fram úr því breska á
nýliðnu ári. Það er áhugavert en
svo sem ekki heimssöguleg frétt
að Kína skuli verða orðið fjórða
stærsta hagkerfi heimsins í stað
þess að vera í fimmta sæti eins og
í fyrra eða í sjötta sæti eins og í
hitteðfyrra.
Það sem er sögulegt við
tikynninguna og gæti komið
árinu í bækur er að síðast þegar
þessi tvö ríki, Bretland og Kína,
höfðu sætaskipti í þessum efnum
markaði það ekki einungis þátta-
skil í sögu þeirra beggja heldur
einnig kaflaskil í sögu heimsins. Í
tvö þúsund ár og allt þar til nokk-
uð var liðið á 19. öldina var Kína
til muna stærsta hagkerfi heims-
ins. Landið framleiddi sennilega
meira af iðnvarningi þegar menn
skrifuðu fyrstu orðin á skinn á
Íslandi en öll Evrópa gerði fram
undir 1800. Indland sem um
aldir og árþúsund var ríkara en
öll Evrópa fór að dragast aftur úr
Bretlandi og Evrópu á sama tíma
og Kína. Vesturlönd urðu ofan á í
heiminum og bjuggu ekki aðeins
til hnattrænt hagkerfi heldur
einnig pólitískt alþjóðakerfi og
ríkjandi heimsmenningu. Hlut-
deild Asíu í framleiðslu heimsins
lækkaði úr því að vera um það bil
60% í byrjun 19. aldar í að vera
15-20% þegar íbúar álfunnar
brutust undan oki nýlendutímans
um miðja síðustu öld. Síðan þá
hefur hlutur Asíu vaxið stórlega
og mun brátt tvöfaldast. Spár um
framtíðina eru auðvitað aldrei
nema misvitlausar og þeim ber
að taka með fyllstu fyrirvörum.
Enginn spáir þó öðru en áfram-
haldandi uppgangi í álfunni.
Nú er algengt að sjá menn
leiða líkur að því að eftir ríflega
fimmtán ár, þegar leikskóla-
börn samtímans fara í háskóla,
verði meirihluti allrar fram-
leiðslu heimsins í Asíu. Svipaðir
útreikningar gera ráð fyrir að
eftir innan við aldarfjórðung
verði allt að 60% af framleiðslu
heimsins í Asíu. Þá fyrst yrði
skerfur álfunnar af efnahagslífi
heimsins jafn hlutdeild hennar í
mannfjölda jarðarinnar, og jafn
því sem hann var áður en hnign-
un Asíu og uppgangur Vestur-
landa hafði endaskipti á skipan
heimsins fyrir ekki svo löngu
síðan.
Ef veruleikinn verður í ein-
hverri líkingu við þessar spár
mun þetta gersamlega breyta
öllum aðstæðum í efnahagslífi,
stjórnmálum og menningu heims-
ins. Menn geta litið á þessa þróun
sem ógn eða tækifæri. Forræði
Vesturlanda í efnahagslífi og
stjórnmálalífi heimsins er aug-
ljóslega ógnað af þessari þróun
og því má reikna með óskynsam-
legum viðbrögðum og alls kyns
átökum í kringum þá feiknarlegu
strauma sem af henni leiða. Fyrir
smáþjóð af okkar tagi skiptir hins
vegar öllu að menn finni tæki-
færi í þeim gífurlegu umskiptum
í atvinnulífi heimsins sem þegar
eru hafin. Menn hafa verið eink-
ar duglegir við að finna ný tæki-
færi að undanförnu en lykla að
frekari velgengni er líklega helst
að finna í bættu menntakerfi. ■
Sagan öll í fréttatilkynningu
Í DAG
ÖLD ASÍU
JÓN ORMUR HALL-
DÓRSSON
Nú er algengt að sjá menn
leiða líkur að því að eftir
ríflega fimmtán ár, þegar
leikskólabörn samtímans fara í
háskóla, verði meirihluti allrar
framleiðslu heimsins í Asíu.
Fallbeygir ekki
Vefþjóðviljinn fjallar um sigur Björns
Inga Hrafnssonar í prófkjöri framsókn-
armanna um helgina og virðist nokkuð
sáttur við úrslitin. En ekki er vefritið
ánægt með íslenskukunnáttu sigurvegar-
ans. Hann „kann ekki að fallbeygja nafn-
ið sitt og fór fram undir slagorðinu „Björn
Ingi í 1. sætið“. Hann er svo sem ekki
fyrsti frambjóðandinn sem ekki
kann að beygja eigin nafn, en
það væri óneitanlega ágætt ef
frambjóðendur til ábyrgðarstarfa
vissu hvað þeir heita í öllum
föllum, sérstaklega þegar þeir
segjast í kosningabaráttunni
hafa áhuga á menntun barna og
unglinga.“ Í gær mátti enn
sjá beygingarvilluna í
áberandi auglýsingu á
vefsíðu Björns Inga,
bjorningi.is.
Á ensku
Áhrif enskunnar eru mjög til umræðu.
Morgunblaðið gagnrýndi það á sínum
tíma að önnur blöð væru farin að birta
auglýsingar á ensku án þess að íslensk
þýðing fylgdi með. Í leiðara 17. maí 2000
sagði blaðið: „Á Morgunblaðinu ber það
oftar við en áður að auglýsendur senda
inn auglýsingar með enskum texta. Að
sjálfsögðu gerir blaðið þær kröfur
að slíkir textar séu þýddir áður en
þeir eru birtir. Hér er jafnvel um
að ræða auglýsingar frá öflugum
og virtum einkafyrirtækjum og
virðulegum ríkisstofnunum. Er
þetta til merkis um andvaraleysi,
sem er einmitt skæðasti óvinur
tungunnar.“ Frá þessari
stefnu hefur blaðið
greinilega horfið.
Var það kannski
þegar Matthías
hætti? Um helgina var til dæmis aug-
lýsing í Mogganum frá EFTA eingöngu á
ensku.
Veisluflokkur eða þögnin ein
Skoðanakannanir eru á allra vörum, ekki
síst eftir að Morgunblaðið birti könnun
Félagsvísindastofnunar. Sjálfstæðisflokk-
urinn mælist nú í hverri könnuninni á
fætur annarri með rúmlega 40 prósenta
fylgi og eins og Egill Helgason segir á
heimasíðu sinni; “Þetta gerist þrátt fyrir
að Geir Haarde sé nánast ósýnilegur;
í þau fáu skipti sem hann birtist virkar
hann ólundarlegur.” Það er kannski bara
betra að þegja í stað þess að vera á
útopnu án þess að eiga innistæðu fyrir
því sem sagt er. Eins og Morgunblaðið
sagði í gær; “Þegar jafnvel náttfatapartí
í sjónvarpinu duga ekki til að hífa upp
fylgið, hvað er þá til ráða?”
gm@frettabladid.is
Ýmsir hafa haft orð á því að undanförnu að svo virðist sem náttúruverndarsjónarmið eigi auknu fylgi að fagna í þjóð-félaginu. Kannski var ákvörðun stjórnar Landsvirkjunar
að leggja til hliðar áform um Norðlingaölduveitu birtingarmynd
þess að stjórnvöld telja sig skynja hvernig straumarnir liggja.
En það er ekki alltaf auðvelt að átta sig á því hvað almenningur
vill. Nýleg könnun Gallup sýnir að þorri landsmanna telur unnt að
sætta sjónarmið náttúruverndar og virkjana. Á ráðstefnu Samtaka
atvinnulífsins í síðustu viku var enn fremur upplýst að samkvæmt
könnunum er meirihluti landsmanna hlynntur auknum vatns-
aflsvirkjunum og mikið fylgi er við áframhaldandi uppbyggingu
áliðnaðar á Íslandi.
Kannanirnar munu gefa þeim byr í seglin sem telja nauðsynlegt
að halda áfram uppbyggingu stóriðju sem krefst vatnsaflsvirkjana.
Aftur á móti er líklegt að menn muni fara varlegar en áður í að
spilla svæðum sem eru viðkvæm frá sjónarmiði náttúruverndar.
Stjórnvöld standa nú frammi fyrir freistandi tilboðum frá
erlendum álfyrirtækjum. Allar líkur eru á því að þeim verði tekið
og góðærið sem hér hefur ríkt þannig framlengt um nokkur ár.
Við munum innan tíðar sjá stækkun álbræðslunnar í Straumsvík
og kannski nýtt álver á Norðurlandi.
Það verður örugglega hart tekist á um stóriðju- og virkjana-
málin á vettvangi stjórnmálanna. Sjálfstæðisflokkurinn og Fram-
sóknarfokkurinn munu hafa forystu um frekari álvæðingu. Ætla
verður að meirihluti kjósenda vilji fyrir alla muni halda hagvext-
inum áfram og veðji því á þessa flokka. Flestir munu flykkjast um
Sjálfstæðisflokkinn en kannski á Framsóknarflokkurinn mögu-
leika á viðreisn í þessari stöðu. Vinstrihreyfingin - grænt framboð
mun leiða andstöðuna. Þess eru þegar tekin að sjást merki í fylg-
iskönnunum. Flokkurinn er eini trúverðugi valkostur þeirra sem
hafna stóriðju og virkjunum.
Álmálið skapar Samfylkingunni á hinn bóginn mikinn vanda og
kann að gera að engu drauma hennar um að komast í ríkisstjórn.
Flokkurinn hefur ekki skýra stefnu í stóriðjumálum, reynir í senn
að vera „ábyrgur“ og ná til þeirra sem taka afstöðu á grundvelli
tilfinninga. Byggðasjónarmið spila einnig inn í. Á Akureyri gagn-
rýnir Samfylkingin til dæmis stækkun álversins í Straumsvík á
þeim forsendum að Norðlendingar eigi að vera á undan „í röðinni“.
Í yfirlýsingu þingflokksins á mánudaginn eru talin upp ýmis atriði
sem Samfylkingin telur að hafa verði að leiðarljósi áður en ákvörð-
un er tekin um nýtt álver. En séð frá bæjardyrum stóriðjuandstæð-
inga er þessi afstaða hálfvelgja sem engu máli skiptir. Þeir munu
veðja á vinstri græna í von um að þeir geti snúið taflinu við.
Samfylkingin á erfitt með að losna úr klemmunni. Snúist hún
á sveif með ríkisstjórninni tapar hún enn frekar tiltrú líklegra
kjósenda sinna á vinstri vængnum og meðal ungs fólks. Fylgi hún
hinni einföldu stefnu vinstri grænna er sennilegt að margir kjós-
endur á miðjunni treysti henni ekki lengur. Meðalvegurinn verður
vandrataður. Vinstri grænir munu áreiðanlega uppskera vel þegar
talið verður upp úr kjörkössunum og þess mun líklega gæta þegar
í sveitarstjórnarkosningunum í vor, einkum á landsbyggðinni. En
sá böggull fylgir skammrifi að þeir verða einangraðir og áhrifa-
lausir sem fyrr. Varnarmálin eyðilögðu fyrir Alþýðubandalaginu
um árabil og stóriðjumálin munu á sama hátt spilla samstarfi
vinstri grænna og annarra flokka.
SJÓNARMIÐ
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Tekist verður á um stóriðjustefnuna
í komandi kosningum.
Mikil áhrif á
stjórnmálin
Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.