Fréttablaðið - 03.03.2006, Blaðsíða 26

3. mars 2006 FÖSTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís
Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI: Trausti Hafliðason RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000
SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja
ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum
á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Eitt sinn var minn gamli, góði
lærimeistari Friedrich von Hayek
staddur á ráðstefnu, þar sem
margt var skrafað. Hann dottaði
um stund, reis síðan skyndilega
upp og sagði: „Nútímamenn hafa
gleymt muninum á samþykki og
umburðarlyndi.“ Þetta var vitur-
lega mælt. Við þurfum ekki að
samþykkja eitthvað, þótt við
hljótum að umbera það. Vestur-
landamenn lærðu umburðarlyndi
í blóðugum trúarstyrjöldum allt
frá miðöldum og fram á átjándu
öld. Reynslan kenndi þeim að
vera sammála um að vera ósam-
mála, þótt þeir áskildu sér síðan
hver og einn rétt til eigin skoðun-
ar.
Mér verður hugsað til orða von
Hayeks, þegar ég horfi á frétta-
myndir af mótmælaaðgerðum
múslima um víða veröld gegn
skopmyndum af Múhameð í
dönsku blaði. Svo virðist sem
þátttakendur í þessum aðgerðum
telji, að dönsk stjórnvöld verði að
bera ábyrgð á skopmyndunum.
En þeir gera sér ekki grein fyrir
muninum á samþykki og umburð-
arlyndi. Í Danmörku þurfa stjórn-
völd ekki fremur en á Íslandi að
samþykkja eitthvað, þótt þau
hljóti að umbera það. Eini aðilinn,
sem ber ábyrgð á skopmyndun-
um, er auðvitað danska blaðið,
sem birti þær.
Við getum verið samþykk eða
ósamþykk danska blaðinu, en það
er fráleitt að kenna allri dönsku
þjóðinni eða stjórnvöldum í land-
inu um birtingu þessara skop-
mynda. En þetta leiðir hugann að
því, að hugsunarháttur sumra
múslima virðist vera afar ólíkur
því, sem gerist á Vesturlöndum.
Getur verið, að óumburðarlyndi
sé snarari þáttur í íslam en
kristni? Samuel Huntington, sem
hefur skrifað merkilegt rit um ný
átakamál að kalda stríðinu loknu,
bendir á, að munurinn á Múham-
eð og Kristi er, að Múhameð var í
senn spámaður og herforingi, en
Kristur var langt frá því að vera
hernaðarsinni. Múhameð þeysti
um á fráum hesti og sveiflaði
sverði, en Kristur var krýndur
þyrnikórónu og krossfestur.
Þrátt fyrir margar sannar
sögur af óumburðarlyndi krist-
inna manna fyrr á öldum verður
að minna á, að í kristni er falinn
skýr greinarmunur á andlegu og
veraldlegu valdi. Menn eiga að
gjalda keisaranum það, sem keis-
arans er, og Guði það, sem Guðs
er, sagði Kristur. Þessi munur er
ekki nærri því eins skýr í íslam.
Þar hefur iðulega sami maður
ráðið andlegu og veraldlegu lífi,
og svo er raunar enn í löndum
eins og Íran. Óumburðarlyndi
sumra múslima kann að stafa af
þessu. Þeir hafa aldrei lært að
gera greinarmun á andlegu og
veraldlegu valdi. Þess vegna
halda þeir, þegar dönsk stjórn-
völd umbera eitthvað, að þau séu
um leið að samþykkja það.
Við Vesturlandamenn getum
ekki látið trúarofstækisfólk í
löndum múslima svipta okkur því
hugsunarfrelsi, sem er dýrkeypt-
ur ávöxtur frelsisbaráttu fyrri
alda. Við verðum að mega gagn-
rýna íslam, eins og múslimar
hljóta að mega gagnrýna kristna
trú. En munurinn á samþykki og
umburðarlyndi snýr raunar líka
að öðru nýlegu álitamáli íslensku.
Samkynhneigt fólk á Íslandi
hefur háð merkilega réttindabar-
áttu, sem á allan minn stuðning,
og er nú svo komið, að menn af
sama kyni geta lögum samkvæmt
hafið staðfesta samvist.
Séra Karl Sigurbjörnsson,
biskup Þjóðkirkjunnar, er hins
vegar tregur til að ganga lengra
og leyfa hjónabönd fólks af sama
kyni innan vébanda kirkjunnar.
Margir hafa hneykslast á honum.
Ég hef oft gagnrýnt séra Karl
fyrir vanhugsuð ummæli um
stjórnmál. En hér hafa gagnrýn-
endur biskups fæstir reynt að
skilja hann. Að skoðun hans er
hjónabandið sakramenti, sem er
sérstaks eðlis og ekki unnt að
breyta með einu pennastriki.
Kirkjan eigi ekki frekar en aðrir
að þurfa að samþykkja eitthvað,
sem hún telji í ósamræmi við
hlutverk sitt, þótt hún hljóti að
umbera það. Það er síðan annað
mál, að orð séra Karls væru eðli-
legri, hefðu ríki og kirkja verið
skilin að, eins og sjálfsagt er, ekki
síst kirkjunnar vegna.
Samþykki og umburðarlyndi
Í DAG
TRÚMÁL
HANNES
HÓLMSTEINN
GISSURARSON
Þrátt fyrir margar sannar
sögur af óumburðarlyndi
kristinna manna fyrr á öldum
verður að minna á, að í kristni
er falinn skýr greinarmunur á
andlegu og veraldlegu valdi.
Menn eiga að gjalda keisaran-
um það, sem keisarans er, og
Guði það, sem Guðs er, sagði
Kristur.
ÞAU VORU Í FRÉTTUM VIKUNNAR
Vestanvindar
Eftir mikla orrahríð sá Ólína
Þorvarðardóttir sér ekki stætt á
að sitja áfram sem skólameistari
Menntaskólans á Ísafirði og bað
um lausn frá embættinu þegar
ráðningartímabili
hennar lýkur í
sumar.
Best í heimi
Kristín Ingólfsdóttir, rektor
Háskóla Íslands, hefur blásið til
sóknar og vill að Háskóli Íslands
skipi sér í röð 100
bestu háskóla heims
á næstu árum.
Tap fyrir Trínidad og
Tóbagó
Eyjólfur Sverrisson stýrði
landsliði karla í knattspyrnu í
fyrsta sinn á þriðjudag þegar
Ísland beið lægri hlut
gegn Trínidad og
Tóbago. Það gengur
bara betur næst.
Mest lesna
viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
öl
m
ið
la
kö
nn
un
G
al
lu
p
ok
tó
be
r
20
05
.
Heimsviðburður
Hlutverk þingmanna er í í ákveðnum
skilningi að breyta þjóðfélaginu til batn-
aðar. Skilningur þeirra á þessu hlutverki
er misjafn og forgangsröðun mála eftir
því. Vopn þeirra er löggjafarvald og
vettvangur þeirra er Alþingi.
Segja má að íslenskar þingkonur hafi
farið afar óhefðbundna leið í þessu
hlutverki sínu í fyrrakvöld þegar þær
fluttu Píkusögur eftir Eve Ensler á sviði
Borgarleikhússins. Þetta gerðu þær í
þágu V-samtakanna sem vinna gegn
nauðgunum og ofbeldi á konum og
fengu samtökin allan ágóðann af
sýningunni. Það er áreiðanlega rétt
mat Sivjar Friðleifsdóttur, þingkonu
Framsóknarflokksins, þegar hún
segir á vefsíðu sinni að Píkusögu-
sýning þingkvennanna hafi verið
heimsviðburður og ætti að fara á
spjöld sögunnar. „Þetta er í fyrsta
sinn sem konur kjörnar á þjóð-
þingi taka verkið til sýningar.“
Ekki var annað að heyra en að karlar á
þingi væru stoltir yfir leiksigrum starfs-
systra sinna þegar mætt var til leiks á
Alþingi í gær.
Erfiður hlátur
Siv segir á heimasíðu sinni: „Strax í
upphafi sýningarinnar gátum við á
sviðinu fundið að áhorfendur voru mjög
móttækilegir fyrir verkinu. Gaf það okkur
kraft og þor til að leggja okkur allar í
túlkunina. Sýningin tókst framúrskarandi
vel. Bókstaflega allt gekk upp. Sorglegu
kaflarnir snertu við áhorfendum
og fyndnu hlutar verksins komu
salnum til að veina úr hlátri.
Líklega skemmtu allir, bæði
við og áhorfendur, sér mest
í stunukaflanum svokallaða.
Drífa Hjartardóttir tók trú-
ræknisstununa, hálftrúrækn-
isstununa og óperusöng-
konustununa. Ég tók áður-stununa,
næstum-stununa, akúrat-þarna-stununa
og vélbyssustununa. Síðan tókum við,
konurnar á Alþingi, þrjár óvæntar raðfull-
nægingarstunur salnum til skemmtunar.
Nokkrir þingkarlar voru á sýningu starfs-
systra sinna í fyrrakvöld, þeirra á meðal
Steingrímur J. Sigfússon. Siv segir svo
frá: „Mér skilst að Steingrímur J. Sigfús-
son hafi átt hvað erfiðast á sýningunni
þegar Drífa Hjartardóttir tók trúræknis-
stununa, sem var tjáning án hljóða, því
hann hló svo mikið að hann fékk tak
í nýgróin rifbeinin.“ Í lok sýningarinnar
var meðal annars kallað ofan af sviðinu:
Þegar búið verður að útrýma ofbeldi
gegn konum...“. Gall þá í Ögmundi Jón-
assyni sem stóð upp í salnum: „Þá geta
konur gengið óhræddar heim á kvöldin.“
Einn leikhúsgestanna muldraði þá með
sér: „Er hann nú farinn að grípa fram í
hér líka.“
johannh@frettabladid.is
Samfélagsverðlaun Fréttablaðsins voru veitt í fyrsta sinn í gær. Sex einstaklingar og samtök hlutu verðlaunin en auk þeirra voru átján tilnefndir af dómnefnd sem vann úr yfir
200 tilnefningum frá lesendum blaðsins.
Líklega var fyrst hreyft við þeirri hugmynd fyrir hátt í þrem-
ur árum að efna til Samfélagsverðlauna Fréttablaðsins. Hug-
myndin hefur s vo lifað með okkur og þróast þar til í vetur að
ákveðið var að taka af skarið og hrinda henni í framkvæmd. Við
sem hér á blaðinu störfum erum stolt af því að Samfélagsverð-
laun Fréttablaðsins séu nú orðin að veruleika. Í framtíðinni verð-
ur veiting Samfélagsverðlaunanna árlegur viðburður og ætlunin
er að gera þau að eftirsóknarverðum heiðri fyrir þá sem þau
hljóta.
Einhverjir kunna að spyrja sig hvers vegna við viljum veita
Samfélagsverðlaun og hver sé tilgangur þeirra. Svarið er ein-
falt. Alls staðar í samfélaginu eru samborgarar okkar að láta
gott af sér leiða með margvíslegum hætti, gera eilítið meira en
borgaraleg skylda segir til um, eða jafnvel miklu meira. Mark-
mið Samfélagsverðlauna Fréttablaðsins er að gera slík verk
sýnileg. Í fyrsta lagi vegna þess að þessir samborgarar okkar
vinna iðulega störf sín í hljóði, jafnvel þannig að fáir vita af þeim
aðrir en þeir sem góðverkanna njóta. Í öðru lagi langar okkur að
heiðra fólk sem með alls kyns góðgerða- og sjálfboðastarfi gerir
meira en hægt er að ætlast til af venjulegum borgurum. Síðast
en ekki síst eru þessi góðverk dregin fram í dagsljósið vegna
þess að þau kunna að verða öðrum til eftirbreytni og kynning
þeirra getur þannig breitt út það sem vel er gert.
Ýmislegt sem vel er gert er viðurkennt á margan hátt, til dæmis
á sviði menningar og lista, íþrótta og viðskipta svo eitthvað sé
nefnt. Fréttablaðið er hreykið af því að efna nú til verðlaunaveit-
inga til handa þeim sem með breytni sinni í stóru eða smáu hafa
tekið að sér hlutverk sem hafa gert mörgum eða fáum gott.
Viðbrögð frá lesendum létu ekki á sér standa þegar til þeirra
var leitað við að tilnefna til Samfélagsverðlaunanna. Liðlega 300
tilnefningar bárust og tóku til yfir 200 einstaklinga og samtaka í
þeim sex flokkum sem verðlaunin náðu til. Þegar tilnefninga-
fresturinn var runninn út tók dómnefnd við. Blaðið var svo hepp-
ið að fá til liðs við sig öndvegisfólk, þau Davíð Scheving Thor-
steinsson, Guðjón Friðriksson og Svanfríði Jónasdóttur, sem
lögðu af mörkum óeigingjarnt og gott starf. Verk dómnefndar
var umfangsmikið og iðulega stóð hún frammi fyrir því að valið
var erfitt milli þeirra fjölmörgu sem lesendur höfðu tilnefnt.
Verðlaunahöfum og öllum tilnefndum er hér óskað til hamingju
með að vera í hópi þeirra sem valdir voru til að hljóta Samfélags-
verðlaun Fréttablaðsins í fyrsta sinn. Allt þetta fólk er svo sann-
arlega verðugt þess að athygli sé vakin á verkum þess og á þakkir
skildar fyrir framlag sitt til að gera samfélagið okkar betra.
SJÓNARMIÐ
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR
Samfélagsverðlaun Fréttablaðsins voru veitt
í fyrsta sinn í gær.
Góðverk gerð
sýnileg
Alls staðar í samfélaginu eru samborgarar okkar að
láta gott af sér leiða með margvíslegum hætti, gera
eilítið meira en borgaraleg skylda segir til um, eða
jafnvel miklu meira.