Fréttablaðið - 03.03.2006, Blaðsíða 52

3. mars 2006 FÖSTUDAGUR36
menning@frettabladid.is
!
Heiða og Geita-Pétur,
Hans og Gréta og meira
að segja Mjallhvít stíga
fram á stóra sviði Þjóðleik-
hússins í kvöld. Frumsýnt
verður leikritið Virkjunin
eftir austurríska Nóbels-
verðlaunahafann Elfriede
Jelinek.
„Verkið snýst um skíðaparadísina
Kaprun í Austurríki,“ segir María
Kristjánsdóttir, sem fékk það hlut-
verk að búa til leikgerð að einni
sýningu upp úr texta skáldsins,
sem María segir að gæti hæglega
dugað sem efni í fimm til sex leik-
sýningar. Leikgerðin er byggð á
þýðingu Hafliða Arngrímssonar
en leikstjóri er Þórhildur Þorleifs-
dóttir.
„Kaprun er eins konar mynd-
líking fyrir framfara- og hagvaxt-
artrú okkar og græðgina sem fylg-
ir í kjölfarið,“ bætir María við, „og
hvað þessi trúarbrögð kosta bæði
okkur og náttúruna. Elfriede setur
þetta allt saman í vítt samhengi og
mættum við gjarnan læra af henni
í umræðunni um Kárahnjúka-
virkjun og áliðnaðinn hér á landi.“
Rétt hjá litla austurríska
bænum Kaprun er gríðarstór
vatnsaflsvirkjun, sem lengi vel
var stærsta virkjun Evrópu. Virkj-
unin var lengi í smíðum og er talið
að um 160 manns hafi látist, sam-
kvæmt opinberum tölum þar um.
Fyrir nokkrum árum varð síðan
alvarlegt slys í Kaprun þegar 158
skíðamenn brunnu inni í lest á
leiðinni upp á jökul.
„Lestin var smíðuð úr efnum
sem fuðruðu upp og búningarnir
þeirra voru líka úr efnum sem
fuðruðu upp. Þau fórust þarna út
af gróðasjónarmiðum iðnaðarins,
má segja.“
Elfriede Jelinek er ekki þekkt
fyrir að fara hefðbundnar leiðir í
skrifum sínum. Hún er óhrædd við
að tala um viðkvæma hluti og ekki
síður óhrædd við að brjóta niður
allt hefðbundið form í skáldsagna-
gerð sinni jafnt sem leikritum.
„Hún notar mikið tilvitnanir
frá skáldum, heimspekingum og
tónskáldum og skeytir þeim
saman. Svo vitnar hún líka mjög
mikið í klisjur og yfirborðssnakk
sem fjölmiðlar demba yfir
okkur.“
María segir enga eiginlega
atburðarás og enga persónur vera
í verkinu, í það minnsta ekki í
þeim skilningi sem venjulega er
lagður í persónur og atburðarás í
leikhúsum.
Þær persónur sem koma við
sögu eru fengnar upp úr ævintýr-
um og sögum. Þarna stíga meðal
annars fram þau Hans og Gréta og
Mjallhvít, og að sjálfsögðu Heiða
og Geita-Pétur beint úr Ölpunum.
Hver persóna skiptist síðan upp í
margar persónur, þannig eru til
dæmis margar Heiður og margir
Pétrar.
„Þessar persónur birtast á svið-
inu og tala og tala og tala,“ segir
María. „En það gerist margt engu
að síður,“ bætir hún við enda er
verið að fjalla um stóra atburði og
stór siðferðileg mál.
Virkjað í lítilli paradís
LÍF Í SKUGGA VIRKJUNAR Þrjú eintök af Geita-Pétri og þrjú eintök af Heiðu í alpahéruðum Austurríkis.
GroupG er hönnunarhópur sem
samanstendur af nemendum á
þriðja hári í vöruhönnun við Lista-
háskóla Íslands. Hópurinn hefur
sett upp sýningu í húsi Listahá-
skólans í Laugarnesinu og verður
hún opin um helgina.
„Upphafið var hvalur og við
ákváðum að vinna út frá þeirri
hugmynd að nýta allan hvalinn
eins og sauðkindin var nýtt í gamla
daga,“ segir Björg Ólafsdóttir en á
sýningunni reyna hönnuðirnir að
virkja öll skynfæri sýningargests-
ins; sjón, bragð, heyrn og snert-
ingu. „Við bjuggum saman til eitt
verk og í hluta þess notuðum við
innri eyru hvala en þau eru mjög
falleg. Inn í hvert eyra settum við
hátalara svo úr varð hljóðverk en
verkið samanstendur meðal ann-
ars af þrjátíu innri eyrum. Við
notuðum hvalahljóð, ekki þennan
hefðbundna hvalasöng heldur
önnur hljóð sem hvalirnir gefa frá
sér.“
Hópurinn hafði samband við
annan hönnunarhóp að nafni
Designers Block og sóttist eftir
að fá að sýna með honum. Það
gekk eftir og GroupG sýndi verk-
ið bæði í Tókýó og Seúl í fyrra og
fékk mjög góðar viðtökur. „Það
gekk heldur brösuglega að koma
beinunum alla leið á þessum
skamma tíma sem við höfðum en
sendiráðið í Japan hjálpaði okkur
mjög mikið. Auk þess viljum við
þakka styrktaraðilum okkar,“
segir Björg að lokum. Sýningin í
Laugarnesinu verður opin frá eitt
til fimm á laugardag og sunnudag
og í dag verður þar fyrirlestur
klukkan fjögur um ferli og ferða-
lag hvalaverkefnisins. Fyrir frek-
ari upplýsingar um verkið og hóp-
inn er bent á heimasíðuna
www.groupg.lhi.is. - bg
HVALUR Hönnunarhópurinn GroupG sýnir
verk sitt í húsnæði Listaháskólans í Laugar-
nesinu um helgina.
Hvalur í Laugarnesinu
Kl. 13.10
Þóra Ellen Þórhallsdóttir fjallar
um áhrif orkuvinnslu á náttúru-
verðmæti og menningarminjar
á Raunvísindaþingi í Reykjavík,
sem haldið er í Öskju, Náttúru-
fræðahúsi Háskóla Íslands, í
dag og á morgun.
Sinfóníuhljómsveit Íslands hefur haft í nógu að
snúast þessa vikuna, því hún hefur boðið rúmlega
3.500 leikskólabörnum af höfuðborgarsvæðinu á
tónleika í Háskólabíói. Þar hefur hljómsveitin flutt
ævintýrið um Dimmalimm í búningi Atla Heimis
Sveinssonar. Garðar Thór Cortes og Halla Vilhjálms-
dóttir leika og syngja en einnig koma fram á þess-
um tónleikum nemendur úr Listdansskólanum og
Kór Kársnesskóla undir stjórn Þórunnar Björnsdótt-
ur. Edda Heiðrún Backman leikstýrir en hljómsveit-
arstjóri er Bernharður Wilkinson.
Heimsóknir leikskólanna á tónleika Sinfóníu-
hljómsveitarinnar hafa verið árlegur viðburður
í tæp 15 ár. Síðustu leikskólatónleikarnir að þessu
sinni voru á miðvikudaginn, en á morgun verður
hljómsveitin áfram á fjölskylduvænum nótum því
þá verða haldnir tónleikar klukkan 16 þar sem Kór
Kársnesskóla kemur aftur fram með hljómsveitinni.
Stjórnandi verður sömuleiðis Bernharður Wilkinson.
Efnisskráin er fjölskrúðug og spennandi, fjöldi verka
eftir þekkta höfunda, svo sem forleikur og söngur
götustráka úr óperunni Carmen, karlakóralagið
Hraustir menn og syrpa úr söngleiknum Sound of
Music.
Fjölskylduvæn Sinfónía
> Ekki missa af ...
... sýningunni Stillansar í Nýlistasafninu
sem lýkur um helgina. Þar sýna þrjár
Önnur, þær Anna Guðjónsdóttir,
Anna Hallin og Anna Líndal, textílverk,
teikningar, ljósmyndir, málverk, postulín,
myndbandsverk og trésmíði.
... sýningunni Dagar mannsins í Gerðu-
bergi, þar sem sýnd eru myndverk
Thors Vilhjálmssonar og sýnd upptaka
frá ritþingi Gerðubergs þann 21. janúar
síðastliðinn þar sem Thor sat fyrir svör-
um um líf sitt og listamannsferil.
Myndlistarkonan Hulda Hákon
opnar tvær sýningar í dag. Hulda
er ekki einhöm í list sinni og sýn-
ingarnar eru býsna ólíkar. Önnur
heitir EBITA en á henni kemur
Hulda með sína sýn á þetta tísku-
fyrirbæri sem hefur bergmálað í
nánast öllum viðskiptafréttum síð-
ustu misseri. Á hinni sýningunni
vinnur Hulda svo úr munaskrá
Jóhannesar Kjarval en slíkar
skrár geta vitaskuld sagt margt
um persónu þess sem skráin hefur
verið haldin yfir.
„Á EBITA-sýningunni er ég
með texta úr bronsi á veggjunum
og frekar drusluleg gifsverk á
gólfinu. Elegansinn er því á veggj-
unum en andstæðan á gólfinu,“
segir Hulda sem fylgist vel með
fréttum úr viðskiptalífinu þótt
hún hafi að eigin sögn ekki „hunds-
vit á viðskiptum“.
„Ég hef tekið eftir því að for-
svarsmenn fyrirtækja tala mikið
og fjálglega um EBITUNA sína og
fór því að grafast fyrir um hvað
þetta er.“
EBITA er í stuttu máli rekstr-
arhagnaður fyrir afskriftir en
Hulda telur vel hægt að yfirfæra
hugtakið yfir á annað en viðskipta-
lífið. „Getur ekki verið að við
eigum öll okkar EBITU, til dæmis
þegar við horfum til lífsham-
ingju?“ spyr listakonan og bætir
því við að mikið tal um EBITU
virðist fela í sér einhvers konar
feigð.
„Ég er svo heppin að ganga að
alls konar sérfræðingum á Gráa
kettinum. Þar ræddi ég EBITUNA
við einn viðskiptavin sem hafði
lent í því í tvígang að fyrirtæki
sem hann vann hjá fóru á hausinn.
Skömmu áður en sjoppunum var
lokað hafði hann heyrt stjórnend-
ur tala mikið um EBITUNA þannig
að nú veit hann af biturri reynslu
að ef stjórnendur tala of mikið um
EBITU er tími til kominn að taka
pokann sinn.“
Hulda opnar svo einnig sýn-
ingu unna upp úr munaskrá Kjar-
vals í Bananananas á horni Bar-
ónstígs og Laugavegar í dag. „Ég
las þessa skrá fyrst fyrir nokkrum
árum en þetta eru 350 spjöld og á
þau eru letruð innihaldslýsingar á
kössum sem starfsmenn Reykja-
víkurborgar notuðu þegar þeir
tæmdu vinnustofu Kjarvals í lok
sjöunda áratugarins. Þetta er fal-
leg lesning og dálítið eins og að
lesa ljóðabálk.“
Hulda segir að slík upptalning
á persónulegum munum og því
sem fólk heldur til haga segi mikið
um persónu hvers og eins. „Ég
hugsaði út í það þegar ég vann
verkið að ég myndi varla kæra
mig um að það yrði gengið svona
nærri mér og allt sem ég ætti yrði
tekið og skráð niður. Það er samt
gaman að þessi skrá skuli vera til
en þarna ægir öllu saman; úrklipp-
um úr blöðum þessa tíma, eftir-
prentunum, fálkaorðu, penslum,
grjóti, hreindýri úr plasti, meitli,
kjálkabeini úr kind og öskubakka
úr gleri,“ segir Hulda sem hefur
dregið upp all sérstæða mynd af
Kjarval með munaskránni.
thorarinn@frettabladid.is
Lífshamingja
eftir afskriftir
HULDA HÁKON Sýnir EBITUNA sína í 101 Gallery en í verkinu kemur hún einnig inn á frelsi
listamannsins. „Við erum eina stéttin í landinu sem hefur leyfi frá almenningi til að segja
það sem okkur sýnist. Mér þykir mjög vænt um það frelsi og nýti mér það í textum verk-
ana á gólfinu sem eru meðal annars sögur af daðri og spéhræðslu.“ FRETTABLADID/VALLI