Tíminn - 23.10.1977, Blaðsíða 5

Sunnudagur 23. október 1977
5
JiWllU'W
LEYSIR HANN ORKUVANDAMÁLIÐ?
Bandaríkjamaðurinn Stanford
Ovshinsky, sjálfmenntaður upp-
finningamaður segir að hægt sé að
nýta sólarorku með nýju efni, sem
hann hefur fundið upp. Þetta efni
eigi einnig eftir að valda byltingu í
gerð tölvuminna og míkrofilma
Stanford Ovshinsky er aftur i
fréttum, sem þýöir aö hann er
umdeildur.
1 fyrra skiptiö komst hann i
fréttir 1968, þegar hann sagöi
frá efni sem valda myndi bylt-
ingu i rafeindaiönaöi. NUna
heldur hann þvi fram aö sólar-
orka geti leyst mikinn hluta
orkukreppunnar. I bæöi skiptin
bendir hann á aörar leiöir en
viöurkerindar aöferKr i raf-
eindafræði gera.
En ekki er ráölegt fyrir þá
sem bera mikla viröingu fyrir
visindastofnunum og viður-
kenndum akademískum aöferö-
um aö velta kenningum Ov-
shinskys mikiö fyrir sér. Og Ov-
shinsky er umræddari fyrir þá
sök, að hann hefur ekkert há-
skólapróf, er aö öllu leyti sjálf-
menntaður og rekur aö auki litiö
fyrirtæki.
En hvaö sem liöur öllum
vangaveltum um ágæti Ovshin-
skys eru margir visindamenn
sammála um, aö hann sé
framarlega i röð þeirra sem
starfa viö rafeindaiðnað um
þessar mundir.
„Þaö varö mikill hiti i umræö-
um, þegar Ovshinsky komst
fyrst ifréttir, segir David Adler
við tæknistofnunina í Massa-
chusetts, og þær fullyrðingar
sem Ovshinsky kom með þá
hafa reynzt réttar og nákvæm-
ar.
Þrátt fyrir allar deilur og um-
ræður, hefur Ovshinsky samt á
réttu að standa, segir Sygurd
Wagner, eðlisfræöingur við
Bells rannsóknarstofnunina.
Það á fjöldaframleiösla á þeim
hlutum, sem hann er að tala um
núna eftir að sanna siðar meir.
Ef þetta reynist rétt, þurfa
Ovshinsky-hjónin engu aö kviða
varðandi fyrirtæki sitt ECD,
sem þau komu á legg árið 1960,
en það er tengt mörgum
Stanford Ovshinsky. Leysir
hann orkuvandamáliö meö upp-
finningu sinni.'
stærstu nöfnum i rafeinda-
iönaðinum.
Sem dæmi um framkvæmdir
á uppfinningum Ovshinskys má
nefna, að fyrirtækiö Burroughs
er að vinna aö gerð nýs tölvu
minnis og notar aö sjáifsögöu
efni Ovshinskys, og er talið að
það taki öllum öðrum fram, sem
núeru á markaði. Fyrirtæki Ov-
shinskys, ECD, er einnig að
vinna að gerð nýrrar mikró-
filmu, sem annaö fyrirtæki mun
reyndar sjá um að koma á
markað og dreifa. A þessari
nýju filmu er hægt að setja inn
leiðréttingar og viðbætur að vild
og er það mikill kostur.
Þessar nýjungartværfölna þó
i samanburði við hugsanlega
nýtingu á sólarorku, sem Ovs-
hinsky gerirsér vonum að verði
að veruleika og sú nýting verði
jafnframt samkeppnishæf og
ódýrari en þeir orkugjafar sem
nú eru notaðir.
Efni það, sem Ovshinsky ger-
irtilraunirmeð ogá aðgéta nýtt
sólarorku, er nokkurs konar
atómkristallar, þ.e. séö i smá-
sjá sem venjulegir atómgeislar.
Það er mjög dýrt að gera full-
kominn kristal og það krefst
ýtrustu nákvæmni i meðferð
atóma til að fá hið æskilega
streymi rafeinda, sem gerir
uppfinningu Ovshinskys mögu-
lega. Ovshinsky segir að sami
árangur náist þó með efnum
sem ekki hafi æskilegustu atóm-
uppbyggingu, og þau sé auðvelt
að framleiða og séu glerkennd,
eða svipað þvi ef hægt væri að
búa til demanta úr hnetusmjöri.
Ovshinsky segirað heil kynslóð
eðlis- og rafeindafræðinga sem
hafa menntað sig sérstaklega I
krystalsefnum hafi ekkert hirt
um þau efni, sem hann hyggst
nú nýta til að beizla sólarorku.
Ovshinsky sem er 55 ára gam-
all, hefur ýmislegt brallað um
ævina. Hann hafði ekki áhuga á
að mennta sig og byrjaði ungur
að vinna við margvislegustu
störf. Um 1950 vann hann við
bilaverksmiðju og stofnaði sið-
an fyrirtæki sem fékkst við að
búa til sjálfvirka vélarhluti. Ar-
ið 1955 fylgdist hann með og tók
þátt i heilarannsóknum við
Læknaskólann i Wayne-fylki,
svo undarlgt sem það kann að
Arðast. Það kann að þykja mikiö
bil á milli heilarannsókna og
rannsókna á litilsvirtum
kristalsefnum, en Ovshinsky er
ekki á þvi, hann segir: Heiiinn
sem samanstendur að þvi er
virðist, af óskipulegum tauga-
frumum, vinnur fljótt og vel úr
skilaboðum sem honum berast
og hvers vegna geta kristallar
sem eru að þvi er virðist óskipu-
leg atóm, ekki unnið úr verkefn-
um sem þeim eru ætluð. Hann
stofnaði ECD til að gera hug-
myndina að veruleika.
Eins og áður sagði varð Ovs-
hinsky mjög umdeildur fyrir
þær kenningar sem hann birti
1968, en f ram að þeim tima hafði
hann og fyrirtæki hans átt iitilli
velgengni að fagna. Þá kom
hann fram með kenninguna um
atómkristallana, sem áöur er
sagt frá og benti á notagildi
þeirra, en visindamenn höfðu
ekki lagt sig fram um að rann-
saka þá til hlitar. Miklar deilur
og umræður urðu þá meðal
visindamanna um, hvort hag-
kvæmtværiað nota efni Ovshin-
skys. Þrátt fyrir deilur og um-
raálur urðu margir visindamenn
mjög hrifnir af hugmyndum
hans og eru trúaðir á að honum
takist að gera draum sinn aö
veruleika.
Visindamenn byrjuðu þá
einnig að athuga og sannreyna
kenningar Ovshinskys á eigin
rannsóknastofum, og þá aöal-
lega hegðun rafeinda i efnum
þeim sem hann tiltók, þ.e. efni
sem hafa óákveðna og óreglu-
lega atómuppbyggingu. Siðan
voru þessi efni búin til á rann-
sóknarstofum og starfhæfni
þeirra reynd þar.
Ovshinsky segir, að hann hafi
búið til fjöiskyldu efna, sem
gerirsólarafhlöðuna hagkvæma
og ódýra og hún geti breytt
sólarorkunni beint i rafmagn.
Kostnaðarhliðin er þó stærsti
þröskuldurinn sem eftir á að
yfirstiga og er stöðugt unniö að
þvi að endurbæta sólarrafhlöð-
una þannig að unnt verði aö
hefja fjöldaframleiðslu á henni.
Þá kemur væntanlega I ljós
hvort hún reyni-t vera sá orku-
gjaf i, sem hugsanlega gæti leyst
hluta orkukreppunnar i heimi
þverrandi auðlinda. Ovshinsky
sagði nýlega i blaðaviötali, aö
sólarrafhlaðan yrði tilbúin inn-
an árs og innan þriggja ára yrði
hægt að hefja fjöldaframleiöslu
á henni. Og nú er aö sjá hvort
þetta reynist rétt.
Stærri - Kraftmeiri - Betri
Undrabíllinn
SUBARU 1600
er væntanlegur
3. október
Allur
endurbættur
Breiðari,
stærri
vél
rýmra milli
sæta,
minni snún-
ingsradius/
gjörbreytt
mælaborð/
nýir litir
o. fl. o. fl.
Það er ekki
hægt að
lýsa Subaru
þú verður að
sjá hann
og reyna
Sýningarbíll á sfaðnum
INGVAR HELGASON
Vonarlandi v/Sogaveg — Simar 84510 og 8451 1