Tíminn - 23.10.1977, Blaðsíða 23

Sunnudagur 23. október 1977
23
leseradur segja
Tófa
Min er ævi ár og sið
anzi blóðug saga.
Upp að augum alla tið
ær og lömb ég naga.
Þessilitla visa varð til, þegar
ég las fregnina um tófu--vina-
félagið á Akranesi. Ekki trúi ég
að þetta sé satt, að nokkur
maður gangi i þetta félag nema
upp á grin.
Eitt er það, sem þeir vilja
beita sér fyrir að skráð verði
saga tófunnar. Ekkert dýr á ís-
landi hefur verið eins mikið
skrafað um og tófuna. Eða eru
þessir menn, sem stofnuðu
þennan félagsskap, tófuvina-
félagið, það fáfróðir um tófur,
að þeir þurfi að fá sérstaka bók
um hana. Þótt menn séu að
spauga um að það þurfi að friða
tófuna, dytti engum manni slikt
i hug, sem eitthvað þekkir til
tófu. Bændur hafa alla tið mátt
eiga von á þvi, að missa meira
og minna af lömbum i tófuna.
Það er ófögur sjón að koma að
tófugreni, þar sem allt er þakið
af lambshausum, stóru lömbiri
bitin á snoppuna, snoppan étin
upp að augum, en minni lömbin
bitin á háls.
Oft sleppa lifandi kindur frá
tófunni. Það er ófögur sjón að
rekast á þær kindur. Ég hef
fundið kind á vordegi, það var
hryllilegt að sjá! Þetta var stór
og falleg tvævetla komin að þvi
að eignast lömB. Tófan hafði
flæmt hana niður i gil og út i á
i tanga, þar fann ég hana. Hún
stóð þar og gat sér enga björg
veitt, bitin eftir tófu. Snoppan
var nöguð upp að augum og
tungan var lika farin, blóð-
slettur um allt, svona geta
kindur lifað langan tima. Það
kemst spilling i sárið, svo deyja
þær mjög kvalafullum dauða.
Þaðer algengt að fá svona kind-
ur i smalamennskum snoppan
útbiuð i maðki og kindin grind-
horuð.
Eftir að ég sá tófubitna kind
fór ég fyrir alvöru að skjóta
tófur, og hef nú skotið mörg
hundruð stykki, og vona að ég
eigieftir aðbætavið þátölu.
Það er fleira en kindur, sem
tófan gerir mein. Allir fuglar,
sem hún ræður við eru i voða
fyrir henni. Varplönd er hún
fljót aðskemma, og tófa, sem
kemst i æðarvarp og hefur þar
næði, hún er ekki lengi að
sundra þvi. Grefur öll egg, sem
hún ekki fer með heim á greni.
Nei, saga tófunnar er ekki
falleg. Hún hefur alltaf legið
sem farg á fjárbændum.
Nú virðist hún vera farin að'
fara halloka fyrir manninum.
Þótt hún sé með fæsta móti núna
þá kemur alltaf fyrir að eitt og
eitt dýr fari aðbita fé. Þótt tófan
væri ekki friðuð nema i fimm
ár, þá er fjölgunin það mikil, að
allt fuglalif væri i voða. Og ekki
vildi ég þá vera fjárbóndi.
Tökum dæmi. I sjö hreppum
við Isafjarðardjúp eru unnin
þrjú tófugrenin til jafnaðar i
hverjum hreppi á hverju vori.
Sex dýr til jafnaðar i hverju
greni. Atján i hverjum hreppi.
Næsta ár frá friðun yrðu 9 greni
i hverjum hreppi, hundraðsex-
tiu og tvö dýr. Þar næsta ár yrðu
81 greni eða 486 dýr. Þar næsta
ár yrðu 243 greni i hverjum
hrepp eða 1438 dýr, þar næsta ár
yrðu 719 greni eða 4214 dýr.
Eftir fimm ár frá friðun tóf-
unnar þá yrðu aðeins 29498 tófur
i þessum 7 hreppum við Isa-
fjarðardjúp eftir sex ára friðun.
En reikna mætti með, að þær
leituðu mikið af svæðinu á aðra
staði, sem minna væri um tófu.
Svo eru hreppar á landinu, sem
meira er um tófu en við Isa-
fjarðardjúp. Svo yfir landið allt
yrði þetta dálaglegur hópur, og
þá væri nóg að gera fyrir veiði-
menn ef þá yrði leyfð veiði.
Gisli Kristinsson,
Þormóðsdal.

SUSANNA LENOX
sig, lét húf u sína og kjólinn niður í pokann, sléttaði káp-
una og fór í hana. í meira en eitt ár hafði hún sett flétt-
urnar í hnút aftan í hnakkanum, en henni fannst, að hún
hlyti að verða f ullorðinslegri útlits, ef hún brygði þeim
yfir höfuðið. Hún reyndi þetta og var harðánægð með
árangurinn. Síðan setti hún Ijósrauða sólskinshattinn
upp og f lýtti sér niður til þess að verða sér úti um mat.
Það var kaf reykur í f ordyrinu og loftið þrungið sterkju
af steiktu kjöti. Hún sá, að verið var að bera á borð há-
degismatinn. Stúlka í bláu pilsi og blárri treyju, sem öll
var brýlug og bliknuð af svita, vísaði henni til sætis við
eittaf borðunum í borðstof unni. „Það kemur hingað einn
karlmaður enn", sagði hún. „ Ég læt hann sitja hjá yður.
Hann bítur yður ekki, vona ég, þó að ég nenni ekki að
hola honum niður við sérstakt borð".
Það var ekki hægt að andmæla svona röksemd, svo að
innan skamms var kominn til hennar holduqur maður
með sítt og glansandi hár og andlit sem minnti á af
dankaðar og forfallinn prest.Hún þóttist undir eins vita
að hann væri einn úr hópi þessa fólks, sem f lakkar milli
smábæjanna og heldur sýningar og selur kynjalyf og
leikur alls konar töfralistir á götunum við glætuna frá
útiljóskerunum. Innan lítillar stundar var búið að þekja
borðið smádiskum, sem á voru ýmsar og misjafnlega
girnilegar krásir. En hvorugt þeirra var sérstaklega
matvant, svo að allt var etið af góðri lyst.
Þegar ábætirinn kom, vildi mötunautur hennar fara4að
gefa sig á tal við hana. „Það er heitt í dag ungfrú",
sagði hann.
„Já, það er nokkuð heitt", sagði Súsanna. Hún vogaði
sér að líta beint f raman í hann. Augu hans voru hýrleg og
vingjarnleg, og augnabrúnirnar voru svo fallega boga-
dregnar, að það vakti jaf nvel athygli hennar, eins ung og
óreynd og hún var. Hver sem skaphöf n og hver sem þjóð-
félagsstaða þessa manns var, þá var það engum vafa
undirorpið, að hann var gáfaður.
„Flugurnar eru áleitnar", hélt hann áfram. „En ekki
er þetta mikið móts við það, sem er í Ástralíu. Þar
verður maður að tína flugurnar af sér — þessi líka
heljarf lykki, sem skaðbíta. Þarlendir menn hlógu oft að
okkur, þegar við vorum að reyna að bursta þær af okkur
á leiksviðinu".
Súsanna svaraði ekki, en hún hafði hlustað kurteisleqa
á sessunaut sinn. Maðurinn hélt áfram að skemmta sér
viðfrásögusína. „Ég var þá í leikf lokki. Ég átti að leika
skrípi, en ég var rekinn með skömm — hreint og beint
með skömm. En ég hélt áf ram að vera í leikf lokki. Ég er
enn í leikflokki — þó að ég leiki ekki lengur skrípi. Ég
stend sjálfur fyrir sýningum. Þér getið kannski komið á
leiksýningu hjá okkur í kvöld, ef þér verðið hér í bænum?
Báturinn okkar liggur við festar þarna niðri við flot-
bryggjuna. Þér sjáið hann hérna úr glugganum. Komið
þér niðureftir og bjóðið einhverjum kunningja yðar með
yður".
„Þakka yður fyrir", sagði Súsanna — hún gleymdi
hver hún átti að vera og hvernig hún átti að tala. ,, En ég
er hrædd um, að ég geti ekki komið".
Það var eitthvað í svip ókunna mannsins — einhver
spyrjandi f orvitni, f remur lúmsk, en opinská — eitthvað,
sem kom illa við hana. Það gaf til kynna, að þessi maður
sæi of urvel, að hún var ekki sú, sem hún þóttist vera, og
henni fannst hann vera að reyna að hnýsast í leyndarmál
hennar. Brún augun hans voru vingjarnleg, en óþægilega
athugul. Hún varekki búin að borða nema helminginn af
ábætinum sínum, er hún stóð upp, bað afsökunar og
flýtti sér upp í herbergið sitt.
Um leiðog hún lokaði hurðinni, flaug henni í hug pen-
ingaveskið, sem Spenser hafði fengið henni. Hún hafði
skiliðþaðeftirá borðinu hjá veiðimalnum. Malurinn var
þar enn, en veskið ekki.,, Ég hlýt að haf a stungið því nið-
ur í malinn", sagði hún upphátt og hrökk við, er hún
heyrði málhreiminn. Hún gáði í malinn og leitaði siðan
um allt herbergið, sem ekki var enn búið að ræsta. Hún
hristi sængina, gáði niður í borðskúff una og undir rúmið
og leitaði síðan á ný í malnum. En veskið var horfið —
það var búið að stela því.
Hún settist á rúmstokkinn og lagði hendurnar í keltu
sína og starði á blettinn, þar sem hún hafði síðast séð
veskið liggja — veskið hans, sen hann hafði beðið hana
að varðveita. Gat hún látið hann sjá sig eftir þetta? Hvað
myndi hann hugsa? Þannig launaði hún honum hjálp-
semi hans. Hvað átti hún að gera? Það hlaut að vekja
mesta styr, ef hún talaði um þetta við veitingamanninn
og athygli fólks myndi beinast að henni — og myndi hún
verða nokkuð nær því að fá aftur veskið, sem veitinga-
maðurinn hafði kannski stolið? Hún mundi það núna, að
hann hafði verið skrýtinn á svipinn og boðið henni góðan
dag svo smeðjulega, er hún gekk gegnum skrifstofu
hans. Það stakk í stúf við f ramkomu hans kvöldið áður.
Vinnustúlkan kom inn. Súsanna bað hana að fara, settist
viðgluggann og starði út yf ir f Ijótið. Hann hlaut að koma
innan skamms. Hún óskaði þess, að hún gæti f lúið brott
og falið sig. Hann hafði lagt sig í líma til þess að hjálpa
henni. Og þannig fór hún að ráði sínu.
Hún var látin vita, að kominn væri kvöldverðartími.
En hún af þakkaði kvöldmat, sagðist vera lasin. Hún leit-
aði hvað eftir annað um allt herbergið og marg-gáði í
pokann. Þess á milli hvíldi hún sig fáeinar mínútur, en
spratt ævinlega upp aftur eftir litla stund. Loks settist
hún við gluggann og starði út yfir fljótið, sem rökkrið
var að byrja að færast yfir. Einu sinni varð henni
snöggvast litið niður að marglitum og skreyttum báti
leikflokksins. Maður — sessunautur hennar frá því um
morguninn — stóð í stafni og reykti vindil. Hún sá, að
hann veitti henni athygli, og henni datt í hug, hvort hann
myndi hafa séð hana æða fram og aftur um herbergið.
Kona kom út úr káetunni og gaf sig á tal við hann. Hún
lokaði gluggahlerunum undir eins og hann var hættur að
horfa á hana. Og þarna kúrði hún alein og beið þess, að
stundirnar siluðust áfram.
Það var ekki fyrr en undir morgun, að hún sofnaði
snöggvast. Hún hafði haft höfuðverk, sem loks skánaði,
en hugraunir hennar voru að gera hana brjálaða. Hún
var hrædd um, að hann myndi koma á hverri stundu, og
hún var hrædd um, að hann myndi ekki koma. Vinnu-
stúlkurnar reyndu að fá hana til þess að borða morgun-
verð. Hún hefði ekki getað kingt nokkrum munnbita.
Hún hefði ekki þorað að bragða þann mat, sem hún gat
ekki borgað. Hvað myndi nú verða gert við hana, ef hann
kæmi ekki? Hún leitaði enn einu sinni að veskinu, hélt
hvað eftir annað, að hún hefði komið við það undir þessu
eða hinu, en það reyndist ávallt eintóm ímyndun.
Um nónbilið var drepið á dyr hjá henni. „ Bréf til yðar,
ungfrú", sagði vinnukonan. Súsanna spratt á fætur,
þreif bréfið, reif það upp og las:
„Þegar ég kom aftur þangað, sem hesturinn var, og
ætlaði að fara á bak, sló hann mig og laskaði annan fót-
legginn. Þú ættir að reyna að komast til Cincinnati með
lestinni. Þegar þú hefir komið þér fyrir, sendir þú mér
heimilisfang þitt í skrifstof una. Ég verð kominn aftur til
starfa eftir fáar vikur. Ég vildi skrifa þér ýmislegt
„Ég ætti kannski að læra
ganga á höndunum”.
„Nýtt gólfteppi heima”.
DENNI ;
’ DÆMALAUSI