Fréttablaðið - 26.09.2006, Blaðsíða 20

20 26. september 2006 ÞRIÐJUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR:
Arndís Þorgeirsdóttir, Sigríður Björg Tómasdóttir og Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Björgvin Guðmundsson
Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á
suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Fyrir einhverjum vikum síðan sagði ég í pistli sem þessum
frá viðtali sem ég hafði heyrt við
Ómar Ragnarsson á gömlu
gufunni og mér fannst ákaflega
merkilegt. Það var áður en Ómar
kom út úr skápnum. Nú er hann
kominn út úr skápnum, treystir
sér ekki til að vera í hlutverki
íþróttafréttamannsins, vill blanda
sér í leikinn eftir því sem hann
segir sjálfur í blaðkálfi sem fylgdi
Morgunblaðinu nú um helgina.
Frásögn Ómars af samskiptum
sínum við valdastéttina í landinu,
eða öllu heldur afskipti valda-
stéttarinnar af honum er með
ólíkindum. Ég trúi því þó að í
frásögninni sé Ómar sá hófsami
fréttamaður sem hann hefur
verið alla sína starfsævi og dragi
frekar úr hótununum en hitt. Rétt
er að taka það fram að Ómar
notar aldrei orðið hótanir, það eru
mín orð, hann er kurteisari maður
en svo og talar um þrýsting og
mótbárur. Hann segir frá því að
hafa fengið skilaboð um að ef
hann hætti ekki fréttaflutningi
sínum þá skyldi hann hafa verra
af. – Hvers konar þjóðfélag er
það sem við búum í?
Hann var ekki eingöngu beittur
þrýstingi, heldur eiginkonan líka,
en það virðist vera trikk sem þeir
sem reyna að kúga fólk beita
þegar karlar láta ekki segjast,
sem sagt að hringja í frúna og
athuga hvort hún geti ekki haft
,,vit fyrir“ eiginmanninum.
Þessum þrýstingi, sem hann
kallar svo, hefur fréttamaðurinn
orðið fyrir í gegnum árin vegna
þess að hann hefur sagt satt og
rétt frá framkvæmdum við
risavirkjunina við Kárahnjúka.
Í blaðkálfinum rifjar Ómar
einnig upp atburðarásina þegar
ákveðið var að ráðast í þessa
virkjun. Það var gert svona smátt
og smátt þangað til þessi risa-
framkvæmd var allt í einu tilbúin
á teikniborðinu og búið að taka
fyrstu skóflustunguna. Vafalaust
hefur einhverjum spekingnum
við stjórnvölinn þótt það hrós um
skilvirkni íslenska kerfisins að
framgangur málsins gekk sjö
sinnum fljótar fyrir sig hér á
landi en í öðrum löndum að mati
Alcoa-manna. Ég man eftir því að
ég fór hjá mér heima í stofu
þegar ráðamenn þjóðarinnar
leiddust í kross með Alcoa
mönnum þegar samningurinn var
undirritaður.
Það er ótrúleg skammsýni
finnst mér að trúa því að hér á
landi getum við ekkert gert annað
en að veiða fisk og bræða ál.
Miklum peningum er kostað í
rannsóknir á orku. Fyrir hálfum
mánuði sagði ég á þessum stað
frá lista sem ég fann á netinu yfir
orkulindir sem rammaáætlun um
virkjanir á landinu mun ná til. Til
að endurtaka það sem þar kom
fram þá eru tuttugu og átta
virkjanir í fyrsta áfanga og búið
er að setja sautján gufuaflsvirkj-
anir á lista til að skoða nánar.
Nauðsyn er að þessar fyrirætl-
anir allar saman komi fram í
dagsljósið og við fáum að vita
hvað við borgum mikið á ári úr
sameiginlegum sjóðum til að
kanna hvar megi bora næst. Ég
trúi því að þeim peningum megi
ráðstafa betur og nota í rannsókn-
ir og leit að öðrum atvinnutæki-
færum sem við getum nýtt okkur
hér á landi.
Ómar lýsir því hvernig
risavirkjunin getur orðið til þess
að öll áhrif sem virkjanir
framtíðarinnar hafi á umhverfið
verði álitin smávægileg og valdi
því að þeirri varkárni sem vera
ber í umgengninni við landið
verði ekki gætt. Ég hef hitt þá
sem eru bjartsýnni en Ómar og
trúa því að meira að segja
virkjanafúsir sjái að stíga verður
afskaplega varlega til jarðar í
virkjanamálum til að ofbjóða ekki
þjóðinni. Óskandi væri að þeir
sem eru þannig þenkjandi hafi
rétt fyrir sér. Ég er ekki alveg
viss um að svo sé.
Svo eru hin áhrifin, þau
efnahagslegu. Í því tilliti er hér
líka um slíkt risaverkefni að ræða
að virkjunin og verksmiðjan fyrir
austan verða næstum því sérstök
hagstærð í litla íslenska hagkerf-
inu. Í áratugi miðaðist öll
hagstjórn á Íslandi við afkomu
sjávarútvegsins. Vonandi mun
hagstjórn næstu áratugina ekki
snúast um virkjun og verksmiðju
fyrir austan, þá verður illa komið
fyrir okkur. Þess vegna er líklega
betra frá efnahagslegu sjónar-
miði ekki síður en umhverfislegu
að setja virkjunina aldrei í gang,
með öðrum orðum hleypa aldrei
vatni í lónið.
Auk þess legg ég til að
eftirlaunaósóminn verði afnum-
inn með lögum.
Hugrekki Ómars
Framkvæmdirnar
fyrir austan
VALGERÐUR BJARNADÓTTIR
Í DAG |
Frásögn Ómars af samskiptum
sínum við valdastéttina í land-
inu, eða öllu heldur afskipti
valdastéttarinnar af honum er
með ólíkindum.
Smári formaður
Flest bendir til að Smári Geirsson, for-
seti bæjarstjórnar Fjarðabyggðar, verði
næsti formaður Sambands íslenskra
sveitarfélaga. Þing sambandsins hefst
á Akureyri á morgun og lýkur á föstu-
dag með formannskjöri. Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson, nú borgar-
stjóri í Reykjavík, hefur
gegnt formanns-
embættinu síðan
1990 og fer hann
fyrir uppstillingar-
nefnd. Er hermt
að samstaða sé að
nást um Smára
í formanns-
s t ó l i n n
og virð-
ist hann
hafa hrist
þá Halldór Halldórsson, bæjarstjóra
á Ísafirði, og Árna Þór Sigurðsson,
borgarfulltrúa í Reykjavík, af sér í sam-
keppni um embættið.
Úr nýrri átt
Fari svo að Smári verði kjörinn verð-
ur hann fyrsti formaður Sambands
íslenskra sveitarfélaga sem
kemur utan af landi. Formenn
sambandsins, í rúmlega 60
ára sögu þess, hafa allir verið
frá Reykjavík, nema hvað
Sigurgeir Sigurðsson var jú frá
Seltjarnarnesi. Lengi vel voru
formennirnir embættismenn
borgarinnar, líkt og for-
mennska Páls Líndal,
Jóns G. Tómassonar og
Björns Friðfinnssonar
ber með sér en seinni ár
hafa stjórnmálamenn valist til starf-
ans.
Að mörgu að hyggja
Það er annars allt annað en auðvelt
verk að stilla upp álitlegri stjórn sem
öllum líkar enda mikilvægt að líta til
margvíslegra sjónarmiða. Vissu-
lega þarf að horfa til þess að
stjórnmálaflokkarnir fái full-
trúa í stjórn í samræmi við
kjörstyrk. Þá þarf að líta til
jafnvægis milli landshlut-
anna og svo vitaskuld kynja.
Og eins og þetta sé ekki nóg
þá þarf að gæta þess að „inn-
skeifir og örvhentir,“ fái sína
fulltrúa í stjórnina, eins og
góður sveitarstjórnar-
maður orðaði það.
bjorn@frettabladid.is
Um nýliðna helgi kynntu þingmenn Samfylkingarinnar tillögur um lækkun matvælaverðs. Í þeim felst að fella niður vörugjöld, innflutningstolla og lækka virðisauka-skatt á matvæli um helming. Miða þessar breytingar að
því að lækka matarreikning íslenskra fjölskyldna verulega.
Nú kann það að vera, að Samfylkingin kjósi að kynna þess-
ar tillögur nú áður en ríkisstjórnin leggur fram sína áætlun um
lækkun matvælaverðs hér á landi. Það er samt aukaatriði. Aðal-
atriðið er að ná samstöðu á Alþingi um þetta mikilvæga hags-
munamál. Lágtekjufólk eyðir hærri hluta tekna sinna í kaup á
matvöru en efnafólk og því eiga þessar breytingar að koma sér
vel fyrir þann hóp.
Viðbrögð talsmanna samtaka bænda eru eðlileg. Hlutverk
þeirra er að verja hagsmuni bænda, sem búa við ríkisstyrki og
mikla innflutningsvernd. Stjórnmálamenn mega ekki láta undan
slíkum þrýstingi þótt kosningavetur sé framundan. Hagsmunir
hins dreifða almennings eru hér ríkari.
Það er jákvætt ef ríkisstjórnin er búin að komast að samkomu-
lagi um að lækka virðisaukaskatt á matvæli um tíu prósentustig.
Það er skref í rétta átt. Slíkt myndi einnig lækka vísitölu neyslu-
verðs um allt að eitt prósentustig. Þar sem skuldir Íslendinga eru
að mestu verðtryggðar myndi það einnig þýða lækkun á greiðslu-
byrði lána, sem er ekki síður mikið hagsmunamál launafólks.
Á síðasta landsfundi Sjálfstæðisflokksins, sem fer með æðsta
vald í málefnum flokksins, var samþykkt ályktun um að draga
enn frekar úr hömlum gagnvart innflutningi. „Til að ná þessu
markmiði þarf að lækka eða fella niður tolla og vörugjöld og
afnema innflutningskvóta. Rétt eins og útflutningur er mikilvæg-
ur skiptir frjáls og óhindraður innflutningur miklu máli við að
efla samkeppni og bæta hag neytenda og þar með efla hagsæld
hér á landi,“ segir þar jafnframt.
Tillögur Samfylkingarinnar fara því saman við áherslur Sjálf-
stæðisflokksins. Jafnframt hafa yngri þingmenn stjórnarflokks-
ins bæði talað og ritað um nauðsyn þess að breyta núverandi kerfi.
Það ætti því að vera ríkur vilji til þess á Alþingi að ganga lengra
en að lækka bara virðisaukaskattinn!
Samt má ekki gleyma bændum í þessu umbreytingarferli. Þeim
hefur verið gert að starfa í úreltu kerfi framleiðslustýringar og
ríkisstyrkja og hafa tekið ákvarðanir um fjárfestingar út frá því.
Samfylkingin vill að teknar verði upp tímabundnar greiðslur
til bænda og umhverfisstyrkir. Þegar slíkar tillögur eru kynntar
er nauðsynlegt að fram komi hvaða fyrirkomulag verði viðhaft og
hve mikið það muni kosta skattgreiðendur. Að því leyti eru tillög-
ur Samfylkingarinnar vanhugsaðar.
Skynsamleg leið gæti verið sú að afhenda öllum bændum sem
hafa notið ríkisstyrkja skuldabréf til ákveðins tíma, jafnvel tíu
ára. Það væri ávísun á reglulegar greiðslur í stað núverandi
styrkja, sem yrðu lagðir af. Bændur hefðu þá um tvennt að velja;
að selja skuldabréfið strax og fá dágóða upphæð í hendurnar eða
halda því. Þetta gæti ýtt undir nauðsynlega hagræðingu í land-
búnaði á Íslandi og aukna samkeppni.
Alþingismenn verða að hafa hugrekki til að leggja fram nýjar
lausnir í landbúnaðarmálum – og vinna þeim brautargengi. Þing-
menn Samfylkingarinnar hafa stigið mikilvægt skref í þá átt með
tillögum sínum um lækkun matvælaverðs.
Samfylking um breytingar á tollum og sköttum:
Lægra matarverð
BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON SKRIFAR
Umræðan
Opið bréf til iðnaðarráðherra
Kæri Jón, Þú ert að gera hrikaleg mistök.
Mig hefur lengi langað til að segja
þetta en ekki verið í aðstöðu til þess. Ég
skrifa þetta bréf til þín og þingmanna
þinna í Framsóknarflokknum sem og
ríkisstjórnarinnar allrar vegna fyrirhug-
aðrar virkjunar við Kárahnjúka og þar
með mestu umhverfiseyðileggingar
Íslandssögunnar. Með fyllingu Hálslóns
hverfur Hjalladalur og þar með gífurlegt
víðerni ósnortins lands. Ég bið þig um að leggja það til
við ríkisstjórnina að framkvæmdinni verði frestað.
Þú getur fengið þingmenn þína til að fylgja þér í því
máli. Þú getur komið í veg fyrir að Framsóknarflokk-
urinn reisi sér ævarandi minnisvarða um skammsýni,
um virðingarleysi við land, þjóð og komandi kynslóð-
ir, um brenglað verðmætamat. Þú veist jafn vel og ég
að þessi minnisvarði verður fyrst og fremst tileinkað-
ur Framsóknarflokknum, jafn ósanngjarnt og það er.
Samstarfsflokkur ykkar í ríkisstjórn hefur haft ein-
stakt lag á því að láta ykkur svara fyrir óvinsælar
ákvarðanir. Þeir þegja og glotta á meðan þið skýrið
málin. Ég veit að það er gott fólk og vel meinandi í
Framsóknarflokknum. Ég veit að það er ekki allt
sannfært um þessa framkvæmd. Hlustaðu
á það fólk; hlustaðu á þjóðina.
Menn hafa velt fyrir sér hvað orðið
þjóðhyggja þýðir. Þú kynntir það til
íslenskrar stjórnmálasögu. Getur það
verið þjóðhyggja að sundra þjóðinni?
Getur það verið þjóðhyggja að búa til sár
á landi og íslenskri þjóðarsál sem aldrei
grær? Ég held því fram að það sé til merk-
is um göfuglyndi og gott gáfnafar að
skoða alla möguleika á hverjum tíma; að
vega og meta hvort forsendur hafi breyst.
Velta fyrir sér hvaða leið sé best að fara.
Hvort ákvarðanir hafi verið grundvallað-
ar á réttum upplýsingum. Skipta um skoð-
un ef svo skyldi vera. Lágu allar upplýsingar fyrir
þegar þetta var ákveðið? Í ljós hefur komið að svo
var ekki. Það er ekki of seint að gera málamiðlun.
Það er ekki of seint að endurskoða málið. Er hægt
að ná í þessa raforku annars staðar eins og Ómar
Ragnarsson hefur lagt til? Er ekki hægt að minnka
lónið og þar með þann skaða sem það veldur? Þú
hefur það í hendi þér að sætta þjóðina. Þú hefur það
orð á þér að hafa verið mannasættir í Framsóknar-
flokknum. Gerðu slíkt hið sama fyrir þjóð þína.
Í kvöld klukkan 20.00 ætlar að fólk að ganga með
Ómari Ragnarssyni frá Hlemmi niður að Austur-
velli. Kæri Jón, gakktu með því fólki.
Höfundur stundar útivist.
Kæri Jón
RÓBERT MARSHALL