Fréttablaðið - 15.03.2007, Qupperneq 72

Klökknaði yfir My Girl forðum daga
Hugh Grant
hefur aldrei
verið betri.
Gildir ekki í lúxus VIP og ekki á önnur tilboð
Gildir til og með 16. mars
sem fær þig til að grenja úr hlátri.
Rómantísk gamanmynd
Fjalakötturinn heldur áfram veg-
legri dagskrá sinni í Tjarnarbíói.
Kvikmyndaklúbburinn hyggst
sýna allar þrjár myndir banda-
ríska eðaltöffarans James Dean
en þetta eru Austur við Eden,
Syndir feðranna og Risinn. Sýn-
ingarnar í Tjarnarbíói verða 17.,
18. og 19. mars en áhorfendum
gefst einnig kostur á að sjá heim-
ildarmyndina Forever Young sem
gerð var fyrir tveimur árum. Dean
lést í hörmulegu bílslysi 30. sept-
ember árið 1955 en enn þann dag í
dag er ímynd leikarans stór hluti
af bandarískri dægurmenningu
Einnig verður rússneska meist-
arastykkið Trönurnar fljúga sýnd
á sunnudag, eftir Mikhail Kalatoz-
ov frá árinu 1957. Kvikmyndasér-
fræðingar telja þetta vera eitt
fyrsta meistarastykkið sem kom
frá gömlu Sovétríkjunum eftir að
Stalín féll. Hún er ekki síst fræg
fyrir stórkostlega myndatöku og
einstaka persónusköpun en Trön-
urnar fljúga segir ástarsögu Boris
og Veróniku þegar Þjóðverjar ráð-
ast inn í Rússland 1941. Mynd
Kalatozovs fékk Gullpálmann á
Cannes árið 1958 og ruddi braut-
ina fyrir nýtt tímabil í rússneskri
menningu eftir að persónudýrkun
á Stalín fór að leggjast af.
Dean og Rússarnir
Kvikmyndin 300 sló í gegn
um síðustu helgi í Banda-
ríkjunum og er þegar
farið að tala um metaðsókn.
Myndin verður frumsýnd í
Sambíóunum um helgina en
bardaginn við Laugarskörð
hefur sjaldan eða aldrei
birst jafn ljóslifandi á hvíta
tjaldinu og nú.
„Þessi bardagi milli Spartverja
og Persa hefur fylgt mér síðan ég
var strákur,“ segir sr. Þórhallur
Heimisson sóknarprestur sem gaf
út bókina Ragnarök fyrir tveimur
árum en þar er fjallað um marg-
ar af blóðugustu og mikilvægustu
orrustum sögunnar. „Þarna koma
fyrir sterkar persónur á borð við
Leónídus Spartverjakonung og
Xerxes I sem fór fyrir Persum,“
útskýrir Þórhallur og viðurkenn-
ir að orrustan sé í miklu uppáhaldi
hjá sér. Orrustan við Laugarskörð
480 fyrir Krist hafði mikil áhrif
á þróun lýðræðis og sögu Evrópu
allra. Ef Persar hefðu haft sigur
og Spartverjum mistekist að tefja
för heimsveldisins væri saga Evr-
ópu allt önnur.
Á þessum tíma voru Grikkir sund-
urleit þjóð. borgríkin áttu í sífelld-
um smáerjum sín á
milli og það
ríkti hálf-
gerð upp-
lausn á
Pelóps-
skag-
anum.
„Aþenu-
búar voru
hugsuðir og lýðræðissinnar á
meðan Spartverjar voru til dæmis
annálaðir fasistar,“ útskýrir Þór-
hallur. Persneska heimsveldið
leyfði hins vegar hverjum og
einum að ástunda sín trúarbrögð
og við fyrstu sýn virtust Persar
predika frjálsyndi. Persneska
heimsveldinu var skipt upp eftir
því hvaða guð eða guði þegnarnir
aðhylltust og menn borguðu skatta
eftir því. „En að þar hafi ríkt frelsi
er kannski fullmikil einföldun því
menn voru þvingaðir í herinn og
því kannski ekki mikil hollusta við
málstað herranna innan herbúða
Persa. Þrælar þeirra voru barð-
ir áfram af mikilli hörku í hvers
kyns stríðsrekstur,“ segir Þórhall-
ur.
Persneska heimsveldið var
sterkt á landi jafnt sem legi. Her
þeirra var talinn nema hundruð-
um þúsunda en mitt á milli voru
oft eiginkonur hermanna, þrælar
og börn. Aþenubúar voru hins
vegar mikil siglingaþjóð á meðan
Spartverjar töldust manna bestir
á landi. Þegar fréttist af sigrum
Persa og för þeirra yfir Bosporus-
sund sem liggur milli Evrópu og
Asíu greip um sig mikil skelfing
hjá Grikkjum. Þjóðin neyddist til
að sameinast ef hrinda átti þessari
árás en tíminn til þess var knapp-
ur. „Því var ákveðið að verja þetta
skarð þannig að þjóðinni gæfist
tími til að safna liði,“ segir Þór-
hallur. „Og hverjir voru betri til
þess en einmitt Spartverjar?“
Kaldhæðni örlaganna hagaði því
þá þannig til að ein mesta fasista-
þjóð fyrr og síðar lenti í því að
verja fyrstu anga lýðræðis.
Hertækni Spartverja og Persa var
mjög ólík. Persar töldu fjöldann
skipta öllu máli og þegar þeir
stóðu fyrir framan Laugarskarð
var sagt að fjöldi örva þeirra
myndi skyggja á sólina. Til marks
um sjálfstraust og hollustu Spart-
verja svaraði Leónídus að bragði:
„Gott, þá getum við varist í
myrkri.“ Spartverjar höfðu náð
fullkomnu valdi á tækni sem öllu
jafnan kallast falange eða skjald-
borg en þessu herbragði var síðast
beitt árið 732 þegar Frankar
reyndu að verjast innrás Mára.
„Hermennirnir standa skjöld við
skjöld og gæta mannanna til
hvorrar hliðar. Þegar einn fellur
er hann dreginn aftur fyrir og
annar kemur strax í staðinn. Þessi
tækni krefst mikillar þjálfunar og
járnaga,“ útskýrir Þórhallur. „Og
Spartverjar bjuggu yfir báðum
þessum eiginleikum því menn
voru jú settir í herinn strax við sjö
ára aldur,“ segir Þórhallur. „Ein-
kunnarorð hersins voru að annað-
hvort kemur Sparverji heim í
skildinum eða á skildinum,“ bætir
Þórhallur við. Spartversku her-
mennirnir voru svo sannfærðir
um að þetta væri þeirra síðasta að
kvöldið áður en orrustan hófst
framkvæmdu þeir sína eigin
útför.
Orrustan við Laugarskörð stóð
yfir í þrjár nætur og vörðust
Spartverjar árásum Persa af mik-
illi hörku. „Þegar yfir lauk höfðu
þessir þrjú hundruð hermenn frá
Spörtu tekið með sér tíu þúsund
Persa yfir móðuna miklu,“ segir
Þórhallur,“ Og orrustan gaf
Grikkjum nægjanlegan tíma og
kjark til fylkja liði. Innrás Persa í
Evrópu var í kjölfarið hrundið við
Salamis og Platea og þetta varð til
þess að sú lýðræðishugsun sem
kviknað hafði á þessum slóðum
fékk að þróast auk þess sem
Persar hættu að reyna að ráðast
inn í Evrópu.“