Fréttablaðið - 12.05.2007, Blaðsíða 22

greinar@frettabladid.is
Kosningabaráttan hefur verið um
margt skemmtileg. Og fróðleg.
Þú hittir mann og annan, kynnist
kjörum fólks, lífsháttum og skoð-
unum. Stundum nöldrinu en lang-
oftast hreinskilni og kurteisi. Ís-
lendingar eru dannað fólk.
Það er líka merkilegt hvað svona
annars lítil þjóð getur verið á önd-
verðum meiði um það sem við
erum sammála um. Ég held því
fram að sjö af hverjum tíu Ís-
lendingum séu jafnaðarmenn. Að
minnsta kosti inn við beinið. En
þrátt fyrir sviplíkt uppeldi, sams-
konar menntun og sambærilegt
umhverfi, þrátt fyrir að við horf-
um öll á sömu fréttirnar, lesum
sömu blöðin og lifum öll í sátt og
samlyndi, erum við samt ósam-
mála þegar við göngum að kjör-
borðinu.
Sumir kjósa flokka „af því
bara“, aðrir hafa það í genunum
að tilheyra sama flokknum mann
fram af manni og láta það lönd
og leið hvað flokkurinn gerir eða
segir. Ég kýs hann samt, segir
hinn íslenski kjósandi. Fastur í
sinni ævilöngu skotgröf. Stærsti
kjósendahópurinn er nefni-
lega löngu búinn að ákveða sig.
Einn segir: „ég er ópólitískur, ég
kýs Sjálfstæðisflokkinn“. Annar
verður grafalvarlegur á svipinn
og talar um „sinn flokk“ eins og
hann eigi hann prívat og persónu-
lega og um daginn var ein eldri
kona meira að segja svo hreinskil-
in við mig að benda upp til himins,
um leið og hún sagði: „ég kýs eins
og maðurinn minn gerði, ég get
ekki farið að svíkja hann þótt hann
sé látinn“. Og við það sat. Ég gat
þó í það minnsta glaðst yfir að fá
atkvæði samkvæmt fyrirmælum
að handan!
Já, það er tryggð í pólitíkinni
hér á landi. Allt niðurneglt löngu
áður en flokkarnir vígbúast og
það er eiginlega alveg sama hvað
flokkurinn okkar hefur gert eða
sagt á kjörtímabilinu, hann er
okkar flokkur og hananú. Jafnt
til hægri sem vinstri. Út yfir gröf
og dauða. Sjálfur var ég svona til
skamms tíma en losnaði sem betur
fer úr þeim álögum í tæka tíð. Það
er enn talið til drottinsvika.
Ef ég tek ofan flokksgleraugun
og horfist í augu við þessa land-
lægu dyggð, þá vaknar auðvitað
sú spurning, hvort það sé til ein-
hvers eða einskis að gera hosur
sínar grænar fyrir svo flokks-
hollri þjóð?
Jú, það er von. Kannanir segja
að fimmtán prósent kjósenda séu
óráðin fram á síðustu stundu. Ég
hef tekið þátt í því að leita að þeim
að undanförnu, þessum óákveðnu,
sem af einhverjum dularfullum
ástæðum hafa sloppið við að ger-
ast ævilangir taglhnýtingar. Þetta
eru kjósendurnir sem flokkarn-
ir eru að bítast um. Þetta er fólkið
sem ræður úrslitum, fólkið sem
hugsar sjálfstætt og lætur ekki
alltaf blóðið renna til skyldunnar.
Nema þá þeirrar skyldu og sann-
færingar, ætla ég að vona, að jöfn-
uður og almannahagsmunir séu
einhvers virði.
Allavega hefur verið gaman að
fara út á þennan akur, að því leyti
að þú hittir konuna sem sinnir um-
önnun gamla fólksins, póstmann-
inn og kennarann, þú hittir skóla-
piltinn sem stundar háskólanám
á daginn og vaskar upp á veit-
ingahúsinu á kvöldin, þú lend-
ir í samtali við gamlan togarasjó-
mann sem man eftir afa þínum
og virðulegan kaupsýslumanninn
sem hefur lokið sínu dagsverki og
spilar félagsvist á elliheimilinu.
Unga móðirin og strákurinn í bif-
vélavirkjuninni brosa þessu sama
heiðarlega fallega brosi og allt er
þetta fólk að reyna að bjarga sér
frá degi til dags og gefur kannski
skít í leiðinlega pólitík sem þeim
finnst að komi þeim ekkert við og
hvað er ég þá að vilja upp á dekk
og ráðleggja þeim hvað þau eigi
að kjósa? Veit ég það betur en þau
sjálf? Er ég ekki bara með flokks-
gleraugu fyrir báðum augum og
hef enga sýn, ekkert útsýni yfir
það líf sem þetta marglita mann-
eskjulega litróf samfélagsins lifir
og hrærist í? Ég hef jú mína skoð-
un, mína lífsreynslu, en hún kann
að vera allt öðru vísi en þeirra
hinna sem ég er að biðla til.
En svona er nú lífið og lýðræð-
ið og ég held að það væri lítið
gaman að þessu ef allir væru
eins. Eða í einum og sama flokkn-
um. Mannlífið er eitt stórt hring-
leikahús, stjórnmálamennirnir
meðtaldir. Og jafnvel þótt manns
eigin boðskapur falli ekki alltaf í
kramið hjá réttrúnaðarmönnum,
þá er tilgangurinn og tilraunin
ómaksins verð í samfélagi ólíkra
einstaklinga sem geta verið svo
dásamlega ósammála um flest
það sem þeir eru í rauninni allir
sammála um. Ef ekki væri fyrir
öll þessi flokksgleraugu sem
byrgja okkur sýn.
Ef ég tek ofan
flokksgleraugun
Kosningarnar á laugardaginn stefna í að verða æsispennandi um leið og
þær eru að mínu mati einhverjar hinar
afdrifaríkustu um áratuga skeið. Í allan
vetur og vor hafa breytingar legið í loft-
inu og megn óánægja með stjórnarstefn-
una leynir sér ekki. Lykillinn að breyt-
ingum er að ríkisstjórnin falli og að
Vinstrihreyfingin – grænt framboð hljóti góða kosn-
ingu. Við höfum fundið fyrir miklum meðbyr í skoð-
anakönnunum að undanförnu, sem endurspeglar
þann hljómgrunn sem málflutningur okkar hefur
meðal almennings.
Við Vinstri græn höfum lagt okkar málefna-
áherslur fram undir kjörorðunum „Allt annað líf!“
og með því undirstrikað að atkvæði greitt okkur er
skýrasta krafan um breytingar við stjórn landsins.
Tólf ára valdatíð Framsóknar- og Sjálfstæðisflokks er
langur tími, of langur, og nú mega þessi ár ekki verða
fleiri. Hér hefur verið algjör kyrrstaða í jafnréttis-
málum, velferðarkerfið hefur veikst og landsbyggð-
in stendur höllum fæti. Smánarblett eins og
þann að setja Ísland á lista yfir stuðningsaðila
Írakstríðsins verður að þvo af. Stóriðjustefna
ríkisstjórnarinnar hefur auk þess valdið nátt-
úruspjöllum sem aldrei verða tekin til baka og
reynst skuldsettum heimilum og fyrirtækjum
landsins þungur baggi. Þá reikninga og marga
fleiri verður hægt að gera upp í dag.
Fyrir hönd Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs þakka ég öllum sem lagt hafa hönd
á plóg í okkar baráttu. Ég er stoltur af því að
hún hefur verið málefnaleg og uppbyggileg af
okkar hálfu. Almenningur veit hvar við stöndum því
við höfum alla tíð talað skýrt um okkar áherslur og
biðjum nú um styrk til að gera það áfram. Af viðtök-
unum að dæma tekur stór hluti þjóðarinnar undir
sjónarmið okkar og gerir kröfu um annars konar
forgangsröðun í landsstjórninni. Forgangsröðun í
þágu umhverfis, kvenfrelsis, velferðar og friðar.
Kosningarnar í dag eru þær mikilvægustu og
mest spennandi um margra ára skeið. Ég hvet kjós-
endur til að nýta sér atkvæðisréttinn.
Höfundur er formaður Vinstri hreyfingarinnar -
græns framboðs.
Tækifæri til að breyta
Í
dag er kosið til Alþingis. Einu sinni á fjögurra ára fresti leggja
stjórnmálaflokkarnir verk sín og stefnumál í dóm kjósenda.
Einu sinni á fjögurra ára fresti gefst hinum almenna borgara
tækifæri til að greiða þeim flokki atkvæði sem hann telur
eiga að hafa völd og áhrif næstu fjögur árin.
Kjósendum gefst kostur á að velja einn flokk en niðurstöður
kosninganna leiða til myndunar ríkisstjórnar. Hér á landi er hefð
fyrir meirihlutastjórn en enginn einn flokkur nær meirihluta á
þingi. Að þessu sinni eru valkostir kjósenda sex.
Þegar atkvæðið er komið í kjörkassann lýkur valdi kjósand-
ans. Þegar úrslitin liggja fyrir taka forystumenn flokkanna við og
vinna úr niðurstöðum kosninganna. Kjósendur hafa ekkert bein-
línis um það að segja hvert flokkurinn sem hann greiddi atkvæði
snýr sér þegar kemur að stjórnarmyndunarviðræðum. Þannig eru
leikreglur lýðræðisins.
Í kosningum er allt afstaða. Það er afstaða að sitja heima og það
er afstaða að mæta á kjörstað og skila auðu. Vitanlega vegur þó
mun þyngra að greiða tilteknum flokki eða stjórnmálaafli atkvæði
sitt.
Þegar inn í kjörklefann er komið verður hver að eiga við sig
hvernig hann ver atkvæði sínu. Kjósendur eru eins misjafnir og
þeir eru margir. Meðan einn trúir á tiltekinn stjórnmálaflokk er
annar sem veit best hvað hann ætlar ekki að kjósa. Sá þriðji reynir
að spá í heildarmyndina og ver atkvæði sínu, að minnsta kosti að
einhverju leyti, eftir því hvernig hann telur að aðrir muni kjósa.
Erfitt er fyrir kjósandann að sjá fyrir á hvern hátt atkvæði hans
hefur áhrif á stjórnarmyndun. Skoðanakannanir síðustu daga hafa
sýnt að ríkisstjórnin vegur salt, hún hefur ýmist verið fallin eða
haldið velli eftir dögum og könnunum. Því má búast við spennandi
kosninganótt.
Ljóst er að vilji menn að ríkisstjórnin haldi velli eru skýrustu
skilaboðin að greiða öðrum hvorum stjórnarflokknum atkvæði
sitt. Vilji menn hins vegar fella ríkisstjórnina er atkvæðinu betur
varið hjá stjórnarandstöðuflokkunum, jafnvel þótt menn vilji sjá
annan hvorn stjórnarflokkinn í ríkisstjórn.
Þátttaka í kosningum á Íslandi er góð. Ástæða er til þess að fagna
því að langstærsti hluti þeirra sem kosningaréttinn hafa vilji nýta
hann til áhrifa. Með öflugri kosningaþátttöku er lýðræðið virkast.
Kjördagur er hátíðisdagur. Kjördagur er dagurinn sem almenn-
ingurinn í landinu heldur á veldissprotanum. Eftir kosningarnar
taka hinir kjörnu fulltrúar við. Í nótt eða fyrramálið verður búið
að telja upp úr kjörkössunum. Þá verður ljóst hvort stjórnin heldur
velli eða er fallin. Út frá því ráðast næstu skref.
Stóra tækifærið
Í nótt eða fyrramálið er búið að telja upp úr kjörköss-
unum. Þá verður ljóst hvort stjórnin heldur velli eða
er fallin.