Fréttablaðið - 11.10.2007, Qupperneq 32

Í þessari grein verður fjallað um
hlutverk meinafræðinga við
greiningu brjóstakrabbameins en
með meinafræðilegri greiningu
eða vefjarannsókn er sjúkdóms-
greiningin staðfest auk þess sem
hægt er að aðgreina mismunandi
æxlisgerðir og athuga líffræðilega
eiginleika æxlanna og þar með
mismunandi horfur.
Langflest brjóstakrabbamein
eru fyrst greind með frumurann-
sókn eftir að gerð hefur verið fín
nálarástunga á æxlið en sérhæfður
frumumeinafræðingur skoðar
sýnið í smásjá og staðfestir að um
krabbamein sé að ræða. Mun meiri
upplýsingar fást með vefjarann-
sókn, þar sem allt æxlið kemur til
skoðunar eftir að hafa verið fjar-
lægt með skurðaðgerð, en einnig
er í sumum tilvikum sjúkdóms-
greining staðfest með vefjarann-
sókn. Eftir sérhæfða meðhöndlun
á vefnum eru skornar örþunnar
sneiðar af æxlinu, sem settar eru á
smásjárgler, litaðar og skoðaðar í
smásjá af læknum, sem eru sér-
fræðingar í vefjameinafræði.
Brjóstakrabbameinum má skipta
gróflega í tvo hópa eftir dreifingu.
Annars vegar eru það staðbundin
brjóstakrabbamein, sem enn eru
bundin við mjólkurganga og
mjólkurkirtla, og hins vegar
ífarandi brjóstakrabbamein. Þau
vaxa út í brjóstvefinn og geta jafn-
framt vaxið inn í æðar og myndað
meinvörp í svæðiseitlum eða
öðrum líffærum. Ífarandi krabba-
mein eru svo aftur flokkuð meina-
fræðilega eftir ýmsum þáttum,
sem hafa áhrif á horfur, s.s. stærð,
vefjagerð og æxlisgráðu.
Tvær helstu vefjagerðir ífarandi
krabbameins í brjóstum eru
krabbamein af gangatoga (útgengin
frá mjólkurgöngum) og bleðla-
krabbamein (útgengin frá mjólkur-
kirtlum). Gangakrabbameinin, sem
eru miklu algengari, eru langflest
ósérhæfð en til eru þó sérhæfðar
gerðir, sem flestar hafa heldur
betri horfur. Oftast er um eitt æxli
að ræða en bleðlakrabbamein hafa
meiri tilhneigingu til að koma upp í
báðum brjóstum eða á mörgum
stöðum í sama brjóstinu. Öllum
ífarandi brjóstakrabbameinum eru
síðan gefnar æxlisgráður óháð
vefjagerð þeirra. Æxlisgráða segir
til um hversu vel eða illa æxlin eru
þroskuð, þ.e. hversu vel þau líkjast
eðlilegum þekjuvef brjóstanna.
Æxlisgráður eru þrjár og hefur
gráða 3 verstu horfurnar. Aðrir
þættir, sem metnir eru við vefja-
greiningu, eru m.a. hvort æxlis-
vöxtur sést vaxa inn í æðar, sem
bendir til að æxlið geti verið farið
að dreifa sér til eitla eða annarra
líffæra. Einnig eru skoðaðar fjar-
lægðir æxlisins frá skurðbrúnum
sýnisins, sem gefur til kynna hvort
skurðlæknum hafi tekist að fjar-
lægja allt æxlið. Í þeim tilfellum,
sem holhandareitlar fylgja með
sýninu, eru þeir einnig skoðaðir til
að sjá hvort og hve margir þeirra
innihalda meinvörp frá æxlinu, en
það er þáttur, sem hvað sterkastar
vísbendingar gefur um horfur.
Auk hefðbundinnar vefjarann-
sóknar eru jafnframt gerðar sér-
rannsóknir sem gefa viðbótarupp-
lýsingar um horfur sjúklinganna
auk þess sem þær leiðbeina varð-
andi meðferð. Hér er um að ræða
flæðigreiningu (flow cytometry)
auk athugunar á því hvort æxlis-
frumur tjái hormónaviðtaka (estró-
gen og prógesterón viðtaka) og
hvort um mögnun á æxlisgeninu
HER-2 sé að ræða. Með flæði-
greiningu er annars vegar mælt
DNA innihald í kjörnum æxlis-
frumna og hins vegar er mældur
vaxtarhraði æxlisins (svokallaður
S-fasi, þ.e. hversu stórt hlutfall
frumna úr tilteknu æxli sé í skipt-
ingu). Að öllu jöfnu er afbrigðilegt
DNA innihald og hár S-fasi tengt
verri horfum, en ef um eðlilegt
DNA innihald eða lágan S-fasa er
að ræða. Hormónaviðtakar eru
metnir í smásjá með mótefnalitun-
um á vefjasneiðum, en tjáning
þeirra í æxlinu er forsenda þess að
unnt sé að beita hormónameðferð
hjá sjúklingi. Mat á mögnun HER-2
er einnig gert með mótefnalitun.
Ef um sterka svörun eða alveg nei-
kvæða er að ræða þarf ekki frekari
rannsóknir, en ef að svörun er óljós
þarf að beita viðbótarrannsókn á
sýninu. Ef um mögnun er að ræða
kemur til greina að meðhöndla
sjúklinginn með mótefnum sem
beint er gegn HER-2.
Um þessar mundir eru rannsak-
endur víða um heim að skoða
brjóstakrabbamein með tilliti til
þess hvaða gen eru tjáð í æxlunum
með svokallaðri örflögutækni.
Komið hefur í ljós að unnt er með
þessari tækni að skipta brjósta-
krabbameinum í nokkra hópa eftir
tjáningu og benda fyrstu niður-
stöður til þess að horfur sjúklinga
innan mismunandi hópa séu ólíkar.
Hér um mjög athyglisverðar rann-
sóknir að ræða sem hugsanlega
verða í framtíðinni notaðar auk
annarra rannsókna til að segja til
um horfur einstakra sjúklinga auk
þess að leiðbeina um meðferð með
meiri nákvæmni en hægt hefur
verið.
Augnháralitur og augnbrúnalitur
Tana® Cosmetics
SÖLUSTAÐIR: APÓTEK OG SNYRTIVÖRUVERSLANIR
NÝTT!!
Plokkari með ljósi
Fæst í apótekum um land allt
Ofnæmisprófuð og mild lína sem er sérstkalega þróuð fyrir
viðkvæma húð ungbarna
Ungbarna andlitskrem – Verndar húðina gegn óæskilegum áhrifum umhverfis og útfjólubláum geislum. Sólarvörn SPF 18, vítamín A&E.
Bossakrem – Mýkir og verndar bleyjusvæðið gegn ertingu, útbrotum og þurrki. Býr til verndandi lag á húðina. A&B5 vítamín. Mjög gott á bruna.
Bossablautklútar – Handhægir klútar í ferðapakkningu. Húðlæknisfræðilega prófaðir. Úr 100% trefjum. Alkóhól- og litefnalausir. Ph gildi 5,5.
Ungbarna baðsápa – Sérlega mild og rakagefandi kremsápa “sápulaus”. Innih. A&E vítamín.
Ungbarna sjampó – Milt sjampó (tearless). Hefur góðan ilm og gerir hárið silkimjúkt.
Ungbarna húðmjólk – Mild og rakagefandi húðmjólk. Inniheldur E&B5 vítamín. Ph gildi 5,5.
Ungbarna olía – Mild olía sem mýkir og hefur róandi áhrif á húðina. Inniheldur A&E vítamín.
Sensitive
ungbarnalína
Umbo›s- og sölua›ili
Birkiaska ehf.
sími: 551 9239
www.birkiaska.is
Vali› fæ›ubótarefni ársins 2002 í Finnlandi
Minnistöflur
ALCO-GEL
Sótthreinsandi handgel.
Engin flörf fyrir sápu og vatn.
Fæst í apótekum
um land allt.
Umbo›s- og sölua›ili
Birkiaska ehf.
sími: 551 9239
www.birkiaska.is
Birkiaska
NÝTT
Fáðu fæturna mjúka og fína
á 2 vikum með Flextiol
Útsölustaðir: Fótaaðgerðastofurnar og Snyrtistofurnar Eygló, Paradís, Líf, Jóna og Aníta Vestmannaeyjum,
Ásdísar í GB. Spar, Þín verslun Kópavogi, Fjarðarkaup HFJ og Lipurtá, Lyfja, Fótaaðgerðastofa Reykjavíkur.