Fréttablaðið - 08.11.2007, Qupperneq 30

greinar@frettabladid.is
Fyrir bæjarstjórn Hafnarfjarðar liggur kauptilboð Orkuveitu Reykjavíkur á
15,45% hlut bæjarins í Hitaveitu Suðurnesja.
Tilboðið, sem rennur út um áramót, hljóðar
upp á um átta milljarða króna sem er gríðar-
leg upphæð inn í bæjarsjóð Hafnarfjarðar.
Ég mun greiða atkvæði með því að þessu til-
boði verði tekið.
Hafnarfjarðarbær hefur átt hlut sinn í Hitaveitu
Suðurnesja frá árinu 1999 en hann kom til þegar
Rafveita Hafnarfjarðar rann inn í HS í meirihlutatíð
sjálfstæðismanna í bæjarstjórn Hafnarfjarðar. Við
samrunann hafa því orðið til gríðarleg verðmæti.
Bæjarfélagi eins og Hafnarfirði ber engin skylda
til að vera í raforkuframleiðslu eða öflun heits vatns.
Hlutverk bæjarstjórnar er hins vegar að tryggja að
íbúar bæjarins hafi aðgang að rafmagni og hita á
sanngjörnu verði. Með sölu á hlutnum í Hitaveitu
Suðurnesja mun Hafnarfjarðarbær því verða í sömu
sporum og meðal annars Garðabær, Kópavogur, og
Mosfellsbær, sem hvorki eiga né reka raf- eða
hitaveitur.
Þess ber þó að geta að salan á hlut bæjarins í
Hitaveitu Suðurnesja hefur engin áhrif á
framtíðarnýtingu jarðhitaréttinda bæjarins
í landi Krísuvíkur. Hlutdeild í arði frá þeirri
auðlind getur skilað umtalsverðum tekjum.
Alls nema heildarskuldir og skuldbinding-
ar Hafnarfjarðarbæjar um nítján
milljörðum króna. Rekstur bæjarsjóðs
Hafnarfjarðar hefur gengið þokkalega
undanfarin ár og er það einkum að þakka
mikilli uppsveiflu í efnahagslífi landsins.
Hægt væri að nýta söluandvirði hlutarins í
HS til niðurgreiðslu skulda og lækka
vaxtagreiðslur bæjarfélagsins um hundruð milljóna
króna á ári. Þann ávinning mætti nota til að lækka
útsvar á bæjarbúa, sem er í hámarki.
Núverandi meirihluti Samfylkingarinnar í
bæjarstjórn hefur ekki sagt skoðun sína á þessu máli.
Þar virðist enginn geta tekið af skarið – af eða á.
Óttast ég að sami vandræðagangurinn og var í
tengslum við stækkun álversins í Straumsvík
endurtaki sig. Í því mikla hagsmunamáli þorði því
miður enginn af sjö bæjarfulltrúum Samfylkingarinn-
ar að taka afstöðu. Vonandi klúðrar núverandi
meirihluti Samfylkingarinnar ekki enn einu fram-
faramálinu fyrir Hafnfirðingum.
Höfundur er bæjarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins í
Hafnarfirði.
Tilboð sem ekki er hægt að hafna
Ísland er fákeppnisland. Það stafar þó ekki af smæð landsins.
Mörg önnur smálönd búa við mikla
samkeppni. Galdurinn er að greiða
fyrir viðskiptum við útlönd, og þá
stækkar heimamarkaðurinn eins og
Adam Smith rakti með skýrum
rökum í Auðlegð þjóðanna 1776. Til
dæmis búa Eistar nú við gallharða
samkeppni á fjármálamarkaði, þótt
þeir séu aðeins fjórum sinnum
fleiri en við og landsframleiðsla
Eistlands hafi verið minni en
landsframleiðslan hér heima, þegar
Eistum tókst loksins að brjótast
undan oki Sovétstjórnarinnar 1991.
Smæð er engin fyrirstaða.
Nei, Ísland er fákeppnisland
fyrst og fremst vegna þess, að
stjórnvöld hafa frá fyrstu tíð verið
á bandi framleiðenda og skeytingar-
laus um hag neytenda. Ég er að tala
um Framsóknarflokkinn og
bændur, Sjálfstæðisflokkinn og
heildsalana og útgerðina og allt
það. Enn eimir svo mjög eftir af
þessum faðmlögum stjórnmála-
flokkanna og framleiðenda, að ungt
fólk hlýtur sumt að halda, að
Samtök atvinnulífsins og Viðskipta-
ráð séu landsmálafélög í
Sjálfstæðisflokknum líkt og Vörður
og Hvöt. Landbúnaðarráðuneytið
og sjávarútvegsráðuneytið hegða
sér enn eins og þau séu fram-
lengdir armar bænda og útvegs-
manna. Og nú virðist Seðlabankinn
með líku lagi vera genginn í lið með
viðskiptabönkunum. Í þau skipti,
sem háa útlánsvexti og lága
innlánsvexti bankanna hér hefur
borið á góma, hefur Seðlabankinn
kveðið sér hljóðs með villandi
upplýsingum um málið og reynt að
gera sem allra minnst úr vaxta-
muninum. Þetta gerðist fyrir
kosningar í vor leið og aftur nú um
daginn. Seðlabankinn á að lögum að
gæta hagsmuna almennings, ekki
bankanna.
Ég lýsti því hér fyrir viku, að
Seðlabankinn lagði án skýringar
frá sér skætt vopn gegn verðbólgu,
bindiskylduna, og ákvað heldur að
styðjast einvörðungu við stýri-
vexti. Þessi ákvörðun bankans
2001 ásamt máttlausum fortölum
bar ekki betri árangur en svo, að
verðbólgan hefur lengst af verið
langt yfir verðbólgumarkmiði
bankans og oftar en ekki yfir efri
þolmörkum. Bankinn hlýtur að
hafa reist ákvörðun sína um afnám
bindiskyldunnar á rökstuddri,
dagsettri greinargerð. Þá greinar-
gerð ætti bankinn nú að leggja
fram opinberlega. Viðskiptabankar
kunna því auðvitað ekki vel að láta
binda hendur sínar, því að þeir
eiga yfirleitt ekki auðvelt með að
varpa bindiskyldunni yfir á
viðskiptavini sína með hærri
útlánsvöxtum og þurfa því að
hægja á útlánum beint frekar en
eingöngu óbeint með vaxta-
hækkun, sem bankarnir geta
auðveldlega kennt hærri stýri-
vöxtum Seðlabankans um.
Bindiskylda er hvergi nefnd á
nafn í tveim greinargerðum, sem
bankinn birti við kerfisbreyting-
una 2001. Greinargerð með rökum
Seðlabankans fyrir afnámi
bindiskyldunnar 2001 þarf að
birta, svo að hægt sé auk annars að
meta, hvort Seðlabankanum er
treystandi fyrir umsjón fjármála-
eftirlits, sem bankinn hefur sótzt
eftir að endurheimta inn fyrir sína
veggi.
Í Sovétríkjunum sálugu réð
framleiðslan lögum og lofum, og
ríkið var eini vinnuveitandinn.
Það var ekkert grín að lenda í
útistöðum við hann. Fólk var
rekið úr vinnunni fyrir minnsta
andóf, og atvinnuleysi var
fangelsissök. Ég er að lýsa
nýliðinni tíð. Fyrrum viðskipta-
ráðherra stóð með líku lagi upp á
opnum fundi um bankamál í
Reykjavík á dögunum og tvísagði
fyrir fullum sal, að það væri
alvarlegt mál, að annar frummæl-
andinn starfaði í Háskóla Íslands.
Þótt Ísland hafi frá fyrstu tíð
verið lýðræðis- og réttarríki ólíkt
Sovétríkjunum, sóttu leiðandi
stjórnmálaöfl hér heima ýmsar
fyrirmyndir í austurveg, til
dæmis þjónkunina við framleið-
endur og „andrúmsloft dauðans“,
sem Morgunblaðið hefur nýlega
gert að umtalsefni með eftir-
minnilegu móti. Ástæðan var hin
sama á báðum stöðum. Fylgispekt
við framleiðendur skaffar völd,
því að hagsmunir neytenda eru
dreifðir og mega sín því ekki
mikils gegn samþjöppuðum
hagsmunum framleiðenda.
Kommúnistar ákölluðu „Sovét-
Ísland, óskalandið“ laust og
bundið, og Sjálfstæðisflokkurinn
og Framsókn sköffuðu í ýmsum
hlutföllum og skiptu landinu á
milli sín, nú síðast Búnaðarbank-
anum og Landsbankanum, þegar
þeir voru fyrir fáeinum árum
einkavæddir með rússnesku sniði
upp á þau býti auk annars, að
varaformaður Framsóknarflokks-
ins 1998-2001 auðgaðist mjög með
atbeina áður greinds viðskipta-
ráðherra sama flokks.
Hvorki Sjálfstæðisflokkurinn
né Morgunblaðið sáu neitt athuga-
vert við þennan gjörning og
innsigluðu með þögninni aðild
sína að verknaðinum og velþókn-
un, eins og ritstjóri Morgunblaðs-
ins hefur lýst nákvæmlega í
prentaðri ritgerð um þáverandi
formann Sjálfstæðisflokksins.
Þaðan kemur orðtakið talsam-
band við flokkinn.
Framlengdir armar
G
reiðslur sem koma í hlut fatlaðra vegna vinnu sem
þeir inna af hendi á hæfingarstöðvum hafa verið til
umræðu undanfarna daga. Ástæðan er frétt Frétta-
blaðsins í fyrradag um fatlaðan mann sem fékk 4.200
krónur í mánaðarlaun fyrir vinnu sína á hæfingar-
stöðinni Bjarkarási.
Nú er hæfingarstöð ekki vinnustaður í sama skilningi og vernd-
aður vinnustaður. Hins vegar felst hluti af starfsemi hæfingar-
stöðva fatlaðra í því að þeir sem þar dvelja vinna að verkefnum
sem greitt er fyrir. Í því tilviki er ósanngjarnt annað en að þeir
sem skapa tekjur með vinnuframlagi sínu fái laun fyrir. Hlutverk
hæfingarstöðva er meðal annars að veita starfsþjálfun, og spyrja
má hvort hluti af starfsþjálfuninni felist ekki einmitt í að þiggja
laun fyrir störf sín, að fá greitt fyrir vinnu sem innt er af hendi og
skapar verðmæti.
Á vernduðum vinnustöðum fá starfsmenn laun samkvæmt
kjarasamningi. Það sama ætti að gilda á hæfingarstöð þegar unnin
eru verkefni sem skapa tekjur. Örorkubætur eru lágar og tekju-
öflun ofan á þær er hvetjandi og ýtir undir sjálfstæði og reisn.
Kristján Valdimarsson, formaður Hlutverks, samtaka um
vinnu- og verkþjálfun, bendir í frétt Fréttablaðsins á að best væri
að kjarasamningar yrðu gerðir milli verkalýðsfélaga og sveitar-
félaga um launamál fólks sem starfar á hæfingarstöðvum á sama
hátt og gert hefur verið á öðrum vinnustöðum fatlaðra.
Þetta er lykilatriði. Á hverjum þeim launaseðli sem atvinnu-
rekandi sendir frá sér verður að sjást hversu mikið hefur verið
unnið og á hvaða taxta. Þetta er réttur alls vinnandi fólks og á að
gilda um fatlaða jafnt sem ófatlaða.
Gerður Aagot Árnadóttir, læknir og formaður Þroskahjálpar,
bendir í frétt blaðsins á að Ísland sé langt á eftir öðrum löndum á
þessu sviði. Hún bendir einnig á að sagt sé að tryggingabætur eigi
að koma í stað launa hjá fólki sem tekur þátt í starfsemi hæfingar-
stöðva. „Það segir sig samt sjálft að auðvitað vill fólk fá laun fyrir
störf sín,“ segir Gerður.
Taka má undir þessi orð Gerðar og einnig það sjónarmið
Kristjáns Valdimarssonar að það sé prinsippmál að taki hæfingar-
stöð við verkefnum sem gefa af sér tekjur eigi starfsmennirnir að
fá þær að launum fyrir vinnu sína.
Ljóst er að hér er breytinga þörf. Sveitarfélögin og félagsmála-
ráðuneytið þurfa að taka höndum saman og leiðrétta það misrétti
sem hér er á ferðinni.
Í raun og veru er málið einfalt. Allir, fatlaðir sem ófatlaðir, sem
skapa verðmæti í störfum sínum eiga að fá greitt fyrir vinnu sína
með sýnilegum og samningsbundnum hætti. Það eru mannréttindi.
Brot á réttindum
fatlaðra
Allir, fatlaðir sem ófatlaðir, sem skapa verðmæti í
störfum sínum eiga að fá greitt fyrir vinnu sína með
sýnilegum og samningsbundnum hætti.