Fréttablaðið - 07.03.2008, Blaðsíða 24

24 7. mars 2008 FÖSTUDAGUR
UMRÆÐAN
Efnahagsmál
Aðalfundur Kaupþings er haldinn í
dag. Það er mér ánægjuefni að
kynna hluthöfum afkomu bankans í
fyrra og framtíðarhorfur, enda er
bankinn í öfundsverður hvað varð-
ar fjárhagslegan styrk og lausa-
fjárstöðu. Ástand á alþjóðlegum
fjármálamörkuðum versnaði
umtalsvert á miðju síðasta ári
vegna undirmálslánakrísunnar svo-
kölluðu. Hér er um alþjóðlegan
vanda að ræða, og þar sem íslensku
bankarnir eru orðnir alþjóðlegir
hefur það óhjákvæmilega haft áhrif
á þá. Það veit enginn hversu lengi
þetta ástand mun vara en orsakir
vandans og lausn liggja utan vald-
sviðs íslenskra banka. Hins vegar
er það á okkar valdi hvernig við
bregðumst við vandanum og það
var á okkar valdi hvernig við bjugg-
um okkur undir hann.
Sterk lausafjárstaða
Eiginfjárstaða Kaupþings er með
því besta sem þekkist hjá evrópsk-
um bönkum. Engu að síður heyrast
úrtöluraddir um stöðu bankans og
ég tel því rétt að gera nokkra grein
fyrir stöðu og horfum.
Staða Kaupþings er sterk um
þessar mundir. Bankinn býr yfir
miklu lausafé og afborganir lang-
tímalána eru lágar á þessu ári.
Ástæða góðrar lausafjárstöðu er
sú, að eftir Íslands-krísuna svoköll-
uðu á fyrri hluta árs 2006, breytti
bankinn reglum sínum um lausafé.
Þá var lágmarks lausafjárviðmiðið
tvöfaldað og í kjölfarið var lausafé
bankans aukið verulega. Við
drógum lærdóm af ástandinu sem
skapaðist og njótum nú góðs af því.
Það veit enginn hversu lengi óró-
inn á fjármálamörkuðum mun vara
en við hjá Kaupþingi erum búin
undir að hann geti varað í töluvert
langan tíma. Við höfum
því lagað rekstur okkar
að breyttum aðstæðum.
Brugðist við breyttum
aðstæðum
Síðastliðið sumar sömd-
um við um kaup á hol-
lenska bankanum NIBC.
Í byrjun þessa árs var
ákveðið að falla frá kaup-
unum í ljósi breyttra
aðstæðna á fjármála-
mörkuðum. Við það
styrktist lausafjárstaða
okkar verulega en kaupin höfðu
verið fjármögnuð að fullu. Forsætis-
ráðherra, Geir H. Haarde, hefur
látið hafa eftir sér að bankarnir
þurfi að hægja á vexti sínum. Ég er
sammála þessu og það er all nokk-
uð síðan við tókum að hægja á vexti
Kaupþings og skýrasta dæmið um
það er þegar við hættum við kaupin
á NIBC.
Og fleira hefur verið gert. Við
höfum endurskipulagt rekstur
dóttur félags okkar í Bretlandi,
Kaupthing & Singer & Friedlander,
og ákveðið að selja eignaleigustarf-
semina og leggja af hrávörufjár-
mögnun. Slík starfsemi hefur ekki
verið hluti af kjarnastarfsemi
Kaupþings. Við þetta losnar um
fjármagn sem nemur 1,3 milljörð-
um evra.
Við höfum kynnt fyrstu alþjóð-
legu vöruna okkar fyrir almenn-
ingi, Kaupthing Edge, sem er inn-
lánabanki á netinu. Hér er um
langtíma stefnubreytingu að ræða
en ekki viðbrögð við núverandi
markaðsaðstæðum og undirbúning-
ur verkefnisins var hafinn löngu
áður en bandarísk undirmálslán
komust í hámæli. Við höfum þróað
netbanka, sem við getum opnað í
mörgum löndum með tiltölulega lít-
illi fyrirhöfn. Við opnuðum Kaup-
thing Edge í Finnlandi í október og
nú þegar stendur þessi afurð til
boða í fimm löndum og
nær til um 90 milljóna
manna, en sú tala mun
tvöfaldast á næstu
dögum.
Skuldatryggingarálag
ekki einhlítur mælikvarði
Nú fyrr í vikunni til-
kynntum við um 1,3 millj-
arða evra fjármögnun á
umtalsvert betri kjörum
en ætla mátti að væri
mögulegt að fá, miðað við
svo kallað skuldatrygg-
ingarálag. Ég tel að skuldatrygg-
ingarálag bankans sé ekki í nokkru
samræmi við sterka stöðu hans. Til
lengri tíma litið getur jafn breitt bil
og nú er á milli raunverulegrar
stöðu Kaupþings banka og skulda-
tryggingarálags ekki haldist. Það
er rekstrarárangur og fjárhags-
staða sem skiptir máli.
Var farið of geyst?
Það hafa nokkrir haft það á orði að
bankarnir hafi farið of geyst á liðn-
um árum og sumir jafnvel gengið
svo langt að tala um bankabólu.
Sören Kierkegaard sagði að lífið
væri skilið afturábak en því lifað
fram á við. Því er ekki að neita að
þegar litið er til baka er sitthvað
sem maður hefði viljað gera öðru-
vísi, en það er ekkert nýtt í því, það
er alltaf þannig. Menn verða hins
vegar að bera gæfu til þess að læra
af reynslunni.
Hins vegar ef ég lít til baka á
fjárfestingar Kaupþings á ég erfitt
með að sjá við höfum almennt farið
of geyst í fjárfestingum okkar. Í
Svíþjóð keyptum við JP Nordiska á
100 milljónir evra árið 2002. Í fyrra
skilaði félagið um 25 milljóna evra
hagnaði eftir skatta. Þessi kaup
hafa tvímælalaust styrkt Kaup-
þing. Í Danmörku keyptum við FIH
árið 2004 á einn milljarð evra. Síðan
þá höfum við eflt félagið á alla lund.
Hagnaður FIH eftir skatta á síðasta
ári nam um 150 milljónum evra
sem er tvöfalt meiri hagnaður en
2003. Þetta voru því einnig mjög
góð kaup. Í Englandi keyptum við
Singer & Friedlander árið 2005 á
um 800 milljónir evra. Síðan þá
höfum við endurskipulagt starf-
semina og stórbætt reksturinn.
Öllum er það nú ljóst að þetta voru
einnig sérlega góð kaup.
Hafa verður þessar staðreyndir í
huga þegar menn spyrja hvort of
geyst hafi verið farið. Ég leyfi mér
að efast um að staða Kaupþings
væri betri nú ef við hefðum ekki
keypt þessi fyrirtæki.
Bankabóla?
Bankarnir hafa vaxið hratt á liðnum
árum og það hefur skilað miklum
verðmætum inn í íslenskt sam-
félag, með góðri þjónustu, miklum
skatttekjum og vel launuðum
störfum. Ekkert bendir til þess að
sú þróun sé á enda, þótt það kunni
að hægja á henni um stundarsakir
og jafnvel þótt komi tímabundið
bakslag.
Ef rætt er um verðlagningu verð-
bréfa bankanna þá er enn of
snemmt að segja til um hvort bóla
hafi myndast eða ekki, þótt klár-
lega hafi einstök hlutabréf ekki
staðið undir væntingum. Hvort að
markaðurinn hafi almennt verið
ofmetinn sést að nokkrum árum
liðnum þegar meðaltals ávöxtun
yfir nokkurra ára tímabil er skoð-
uð. Það er líka vert að hafa í huga
að verðkennitölur flestra íslenskra
banka hafa verið svipaðar og hjá
sambærilegum bönkum erlendis og
jafnvel hóflegri.
Þegar rætt er um bólur á eigna-
mörkuðum er yfirleitt átt við að
afturkast myndist á milli væntinga
og verðbreytinga. Að almennar
væntingar um að verðbréf hækki
eða lækki leiði til þess að verð-
breyting verði í samræmi við vænt-
ingarnar og fjárfestar telji sig þar
með fá staðfestingu á að vænting-
arnar voru byggðar á traustum
grunni. Við það styrkjast vænting-
arnar enn frekar sem aftur verður
til þess að eftirspurn eða framboð
eignanna eykst enn frekar, þótt
undir venjulegum kringumstæðum
ætti hið gagnstæða að gerast. Í
almennu tali er þetta oft skýrt sem
svo að verð eigna sé talað upp eða
niður.
Það er mikilvægt að átta sig á að
þetta ferli getur virkað í báðar áttir
og ég tel að hátt skuldatryggingar-
álag á íslensku bankana sé neikvæð
bóla. Eitt af því sem knýr hana er
neikvætt tal sumra erlendra fjöl-
miðla og greiningaraðila. Hluti
þess er drifinn áfram af erlendum
keppinautum og sumt af aðilum
sem hafa beinlínis hag af því að illa
gangi. Vitanlega er líka að finna
þarna heiðarleg skoðanaskipti og
réttmætar ábendingar. Þeir eru þó
ekki allir vitringar sem tala
útlensku og umræðan um Ísland og
Kaupþing er æði misjöfn að gæðum.
Sumt tekur ekki mið af staðreynd-
um og ættu þeir sem þekkja stöðu
mála að forðast að éta slíkt gagn-
rýnislaust upp.
Aukið kynningarstarf
Það er ánægjulegt að forsætisráð-
herra skuli sýna frumkvæði í að
kynna stöðu efnahagsmála á Íslandi.
Íslenskar fjármálastofnanir hafa
allar stóraukið kynningarstarf sitt á
undanförnum árum. Forsvarsmenn
bankanna eiga þó enn mikið starf
fyrir höndum á þeim vettvangi en
ég ber fullt traust til starfsbræðra
minna í því verkefni. Það kemur þó
ekkert í stað góðrar afkomu, sem er
hinn endanlegi mælikvarði á getu
og gæði fyrirtækja, hvar í heimi
sem þau eru.
Höfundur er stjórnarformaður
Kaupþings.
Traust staða Kaupþings
SIGURÐUR EINARSSON