Réttur - 01.10.1983, Blaðsíða 35

innar í atómstríði vofa yfir oss. En margt
getum vér af fyrri frelsisbaráttu lært bæði
til fyrirmyndar og varnaðar.
♦
Fyrsta skilyrði er að vér íslendingar
séum sjálfir menn, er horfa raunsætt og
djarft á aðstæður allar, þurrkum blinduna
af augum þess mikla hluta þjóðarinnar,
sem hefur látið blekkjast, og hagnýtum
síðan öll þau tækifæri, er gefast kunna til
að feta leiðina fram til frelsis, — svo sem
vér urðum að gera fyrrum. Skilyrðin til
þess að vér getum þetta er að vér íslend-
ingar séum sjálfir menn en ekki undir-
lægjur skríðandi fyrir þeim, er skoða sig
drottna vora, útvalda herraþjóð, er ráða
eigi örlögum vorum og annarra.
Vér skulum ekki láta hugfallast þó
valdhafar lands vors og yfirstétt gerist
spillt og verði undirlægjur innrásarhersins
og valds hans.
Svo var og fyrrum, á dögum danskrar
drottnunar, er Jón Sigurðsson forseti,
fyrirrennarar hans og arftakar, hófu að
vekja þjóðina og hvetja hana til baráttu.
Jón Sigurðsson reit í sjálfu Ávarpinu tii
íslendinga“ 1849:
„En máske menn bíði þess, að hinir
svonefndu fyrirliðar þjóðarinnar, yfir-
völdin, gangi á undan og leiði þá til frelsis
og farsældar? — Þá megið þér að vísu
lengi bíða, bræður góðir! Því svo er langt
frá, að þeir séu líklegir til að gerast
oddvitar, að þeir fara varla í flokk yðvarn,
nema neyðin þrýsti að þeim, það leiðir af
stöðu þeirra og hugsunarhætti, um það
mætti reynslan hafa sannfært oss nógsam-
lega“.
Og Jón Sigurðsson er ómyrkur í máli
um hversvegna eigi sé forustu að vænta
frá yfirvöldum og embættismönnunl. Hér
Jón Sigurðsson forseti
skal minnt á nokkrar glefsur úr bréfi hans
til Gísla Hjálmarssonar 6. sept. 1856 þar
um:
Eigi sé hægt að reiða sig á embættis-
mennina „síst þá, sem eru í æðri stöðum.
Þeir álíta sig selda og eru það.“
„Þeir eru góðir að vaka yfir ancienni-
teti sjálfra sin, en ekki yfír réttindum
þjóðarinnar.“
„Mér fínnst nú að allt bendi til þess að
alþýðan á Islandi sé það eina, sem megi
fá vit úr og kenna vit.“
Og svo mun það vera enn.
En á hinni löngu leið, er margt að
varast, — sem og forðum, — því tæpt var
— og verður — það oft að hinir hlýðnu og
þýlyndu herrar geti bundið þjóðina á
aldarok, ef alþýðan og hennar bestu
menn eru ekki á verði.
227