Réttur - 01.04.1975, Page 7

fara þá sumir fjölmiðlar íslenskir að átta sig á því
að hafa vaðið i villu og reyk i 30 ár og legið hund-
flat r fyrir ameríska áróðrinum. Mjög virðist þó efins
að Morgunblaðið megni þar nokkuð að læra. Það
virðist enn syrgja hvern einasta fasista, er fellur
af valdastóli.
- VIÐ OG
DRAUMUR VOR
Vér Islendingar losnuðum endanlega undan leyf-
um af kúgunarvaldi danskra og enskra yfirstétta og
stofnuðum okkar lýðveldi i sömu mund og Viet-
namar lýstu yfir sínu. Þjóð vor átti sér þá draum
um sjálfstætt, heriaust land, ósk, sem tjáð var í
þessum visuorðum lýðveldiskantötunnar: ,,Svo
aldrei framar Islands byggð sé öðrum þjóðum háð."
Eestu menn þjóðarinnar og hugumstærstu skáldin
dreymdi stóra drauma um íslenska þjóð sem stór-
þjóð manndóms og manngildis.
Þeir höfðu eggjað alþýðuna þegar áþjánin var
mest og auðvald og kreppa hertu tökin, hvatt hana
til að rísa upp og varpa oki örbirgðarinnar af herð-
um sér, dregið upp fyrlr hana myndina af draumn-
um um frjálst land og frjálsa þjóð.
Eggjunarorðin frá bestu skáldunum, sem hún
hefur átt — skáldunum, sem voru sjálf samviska
þjóðarinnar, — hljómuðu til hennar án afláts.
„Hvort vakir þú? Hvað viltu, islensk þjóð?
Er von mín aðeins hylling, draumur, Ijóð,
að sjá þig stefna heila á sigurhæð,
er hvolfist yfir næsta syndaflóð?
. . . Að sjá þig rísa, opna þína æð
til æðstu fórnar, — breyta þinni smæð
í hjartans söng, í andans vökuóð,
uns óskin mikla verður hold og blóð?“
Svo orti Jóhannes úr Kötlum í ,,Frelsi“, kvæð-
inu, er hóf rismesta timabil islenskra bókmennta,
öld hinna rauðu penna. Og í hvert sinn er hann
óttaðist að þjóðin hans kynni að bogna undan ásókn
kreppu og örbyrgðar, hljómaði sama volduga hvatn-
ingin á ný til Islendingsins. (I „Þegar landið fær
mál“):
„Stundin kemur í dag og til drengskapar knýr,
þar til djörfungin sigrar þitt hik.
Þú ert maður of stór, þú ert maður of dýr,
til að minnka við afslátt og svik.“
Drauminn, sem Jóhannes úr Kötlum, mesti mað-
ur þecsarar skáldakynslóðar, ól i brjósti og barðist
fyrir fram til hinstu stundar, túlkaði mesta skáld
þeirrar rauðu kynslóðar, Halldór Laxness, svo, er
hann lýsti því stórvirki er ,,andi hins fátæka al-
þýðuskálds" hefði unnið:
— „þessi andi var kvikan í lifi þjóðarinnar gegn-
um alla söguna, og það er hann sem hefur gert
þetta fátæka eyland hér vestur í hafinu að stór-
þjóð og heimsveldi og ósigrandi jaðri heimsins."
Þegar alþýða íslands svo reis upp og útrýmdi,
með harðri stéttabaráttu"* sinni örbirgð þeirri,
er þjáð haföi hana allt frá upphafi Islands
byggðar, brast hana máttinn til að afnema það
arðránskerfi, sem skamtar vinnandi manni fátæktina
og yfirstéttinni auð, ef hún kemst upp með að beita
því. Alþýðan hnekkti æ siðan að lokum þeim end-
urteknu tilraunum amerísks auðvalds og íslensks
afturhalds3) til að leggja hana undir ok fátæktar-
innar að nýju.
En samtim's því sem þessi hjaðningavíg stétta-
baráttunnar hófust, er auðvaldið reyndi að ræna
verkalýð ávöxtum lífskjarabylt'ngarinnar, hóf aftur-
haldið aðra lymskulegri og hættulegri aðför að
íslenskri þjóð: að grafa undan manndómi alþýðu
og manngildismati þjóðarinnar, að breyta hinum
frjálsa manni í feitan þjón4), ef ekki tækist að gera
hann aftur að börðum þræl. Takmark'ð var Ijóst:
Fyrst ekki tókst að láta baslið smækka hinn vinn-
andi mann, þá skyldi þó velmeguninni takast að
minnka hann. Ef hann hefði dreymt um að verða
herra velmegunarinnar, þá skyldi hann þó aldrei
komast hærra en verða þræll hennar. Ef ekki tæk-
ist að leggja hann undir ok fátæktarinnar að nýju,
þá skyldi þó fyrir því séð að hin andlega fátækt
yrði hlutskipti alþýðu í nógu ríkum mæli til þess að
auðvald og afturhald þyrfti ekki að óttast um völd
sín.
Voldug blöð og fjölmiðlar, sem áður töldu ör-
birgðina oss af guði senda og óguðlegt gegn henni
að risa, hafa nú í þrjátíu ár hamast til að berja
boðskap hinnar andlegu fátæktar inn í þjóðina:
vanþekkinguna, ósannindin, hleypidómana. Og und-
ir hræsnisgrímu lýðræðishjalsins logar ofstæki fas-
ismans: hver fasistaieppur Bandaríkjanna er dáður
87