Réttur - 01.04.1975, Blaðsíða 48

Lokasigur rauða hersins. Sovéthermenn setja rauða
f'rtrnn ó rk'cb'nghús’ð í Eerlin.
legra þjóðernissinna. Og 1941 lögðu þýskir nas-
istar og japanskir hernaðarsinnar smiðshöggið á
samfylkinguna gegn sér með árásunum á Sovét-
ríkin og Bandaríkin. Bandalag hinna sameinuðu
þjóða gegn andkommúnistabandalagi fasismans
var myndað og lagði fasismann í Þýskalandi og
Ítalíu að velli í maí 1945. Það var fyrst og
fremst þrautseigja og hetjuskapur sovétþjóðanna
og óskaplegar fórnir þeirra, er fluttu mannkyn-
inu sigurinn.
Það er rétt á þessu 30 ára afmæli stríðslokanna
að rifja upp, þótt aðeins sé í þurrum tölum, hví-
líkar fórnir í mannslífum heimsstyrjöldin kostaði:
55 miljónir manna létu lífið af hennar völdum
— og í fyrsta skipti í langri styrjaldarsögu mann-
kynsins gerist það að mannfórnirnar verða meiri
hjá konum, börnum og körlum, sem óvopnuð
eru, en hjá hermönnunum sjálfum: 28 miljónir
móti 27.
Mestu fórnirnar færðu Sovétþjóðirnar, sem
bera sigurorðið af nasismanum. Það voru 20
miljónir karlmanna, kvenna og barna Sovétríkj-
anna, sem létu lífið í stríði, fangabúðum eða
voru kvalin til bana eða brennd í heimahúsum.
Mesta fórn allra Sovétþjóða færði þjóð Hvíta-
Rússlands: af rúmum 8 miljónum íbúa voru 2,2
miljónir drepnar eða meira en fjórða hvert
mannsbam. Heil þorp voru jöfnuð við jörðu,
sums staðar var íbúunum smalað saman í einu
húsi og allir brenndir lifandi, svo sem í Katyn
nærri Minsk, þar sem nú hafa verið reist minnis-
merki til þess að minna þá lifandi á ógnir fas-
ismans. En alls eyðilögðu nasistar í Sovétríkjun-
um 1700 borgir og verkamannabæi, yfir 70.000
sveitaþorp, 32.000 iðnaðarbyggingar og brenndu
98 þúsund samyrkjubú og 1876 ríkisbú. — Slíkar
fórnir urðu Sovétþjóðirnar að færa samtímis því
scm þær lögðu fram alla framleiðslugetu sína til
að sigrast á nasistaherjunum, því þótt hjálp
bandamanna þeirra væri góð, þá ber þess að geta
að það sem Sovétríkin fengu frá Bandaríkjunum
og Bretlandi hvað vopnasendingar snerti, nam
samt ekki nema 12% þess er Sovétríkin sjálf
framleiddu þcgar um flugvélar er að ræða (18753
flugvélar), 10% þegar um skriðdreka og skyld
vopn er að ræða (11567) og 2% þegar um stór-
skotabyssur (9600) er að ræða.
Pólverjar misstu meir en 6 miljónir manna í
þcssari morðherferð nasismans — eða fimmta
hvern íbúa Iandsins — og eyðingin var eftir því
eins og Varsjáborg var ægilegasta dæmið um.
Júgóslavar misstu í frelsisbaráttu sinni við fas-
istana 1.700.000 manns eða níundu hvcm ibúa
landsins — eða meira en Frakkar (600 þús.),
Bandarikin (400 þús.) og Bretar (325 þús.) til
samans.
Þannig mætti lengi telja, en vert er að minnast
þess að Þjóðverjar misstu sex miljónir manna af
völdum þessa stríðs, sem þýska auðmannastéttin
og fasismi hennar leiddi yfir mannkynið.
En dýrt varð það verkalýð heimsins og sovét-
þjóðunum sérstaklega, að ekki tókst að mynda
128