Réttur - 01.04.1975, Blaðsíða 60

byggðist á starfsmati, sem framkvæmt hafði
verið. Áður höfðu 15—20 verkalýðsfélög átt
samningsaðild gagnvart verksmiðjunum og
höfðu þau samið sitt í hverju lagi. Hér var
því í senn um það að ræða að einfalda hlut-
ina og samræma þá til hagsbóta fyrir verka-
lýðshreyfinguna og um öryggisatriði og hag-
kvæmnisatriði fyrir verksmiðjurnar að ræða.
Af hálfu verksmiðjanna tók þátt í þessum
samningum sérstök nefnd sem skipuð var í
ráðherratíð Magnúsar Kjartanssonar, iðnað-
arráðherra, sem beitti sér fyrir því að verk-
smiðjurnar færu út úr atvinnurekendasam-
tökunum og semdu sérstaklega við sitt starfs-
fólk. Var það samhljóða álit samningamanna
verkalýðsfélaganna þegar upp var staðið í
verksmiðjudeilunni að samninganefnd ríkis-
ins hefði staðið sig ákaflega vel við að vinna
úr hinum flóknu samningum og starfsmatinu.
Er verkfall hafði staðið í verksmiðjunum í
þrjár vikur tókst að finna samræmingar-
grundvöll milli verkalýðsfélagánna, en það
segir sig sjálft að slíkt getur verið afar flókið
og vandasamt. Þegar þessi samræmingar-
grundvöllur var fundinn voru samningarnir
loksins komnir í nokkuð eðlilegt form, og
þá unnt að hefja samningaviðræður fyrir al-
vöru. Töldu samningamenn ríkisins og verka-
lýðsfélaganna að nú yrði unnið sleitulaust
uns til samninga kæmi. Hófst fundur 28.
maí kl. hálf fimm síðdegis og stóð alla nótt-
ina. En upp úr klukkan átta um morguninn
tilkynnti sáttasemjari öllum að óvörum að
samningafundi væri lokið að sinni og nýr
fundur yrði ekki boðaður. Um klukkan hálf-
ellefu var hringt til Þjóðviljans og beðið um
að sótt yrði fréttatilkynning í félagsmálaráðu-
neytið. Fréttatilkynningin reyndist vera bráða-
birgðalög um gerðardóm í verksmiðjudeil-
unni og bann við verkföllum í verksmiðjun-
um! Með tilliti til þess gangs sem verið hafði
í samningunum um nóttina kom þessi til-
kynning mönnum gersamlega á óvart. Það
voru þrír ráðherrar heima á landinu þegar
lagásetningin átti sér stað. Forustumaðurinn
var Gunnar Thoroddsen félagsmálaráðherra
sem vildi njóta þess að hann gegndi embætti
forsætisráðherra um nokkra daga skeið. Hann
beitti sér því fyrir setningu bráðabirgðalag-
anna.
Er þessi ótíðindi spurðust var kallaður
saman skyndifundur miðstjórnar Alþýðusam-
bands Islands. Fundinn sátu einnig þeir samn-
ingamenn verkalýðsfélaganna, sem rætt höfðu
verksmiðjudeiluna, svo og samninganefnd
ASI. Fundurinn samþykkti með öllum at-
kvæðum, en einni hjásetu (Pétur Sigurðsson,
íhaldsþingmaður) eftirfarandi álykmn:
„Sameiginlegur fundur miðstjórnar ASI,
samninganefndar ASI og samninganefndar
starfsfólks í ríkisverksmiðjunum heldinn 29-
maí 1975, fordæmir það einstaka ofbeldi,
sem ríkisstjórnin reynir að beita verkalýðs-
hreyfinguna með útgáfu bráðabirðalaga nr.
17, 29. maí 1975, þar sem lögmætar verk-
fallsaðgerðir eru bannaðar og ákveðið, að
skipaður verði gerðardómur til að úrskurða
kaup og kjör verksmiðjufólksins í Áburðar-
verksmiðju ríkisins, Sementsverksmiðju ríkis-
ins og Kísiliðjunni h.f.
Fundurinn telur, að bráðabirgðalög þessi
eigi ekki stoð í réttarvitund fólks í verkalýðs-
hreyfingunni og sé svívirðileg árás gegn lög-
legum baráttuaðferðum alþýðusamtakanna
og beri því að mæta þeirri árás í samræmi
við það."
Síðdegis þennan dag voru haldnir fundir
með starfsfólki verksmiðjanna. Þar var sam-
þykkt einum rómi að virða bráðabirgðalögin
að vettugi og mæta ekki til vinnu. Lauk
þessum degi svo að ljóst var að einörð sam-
staða verksmiðjufólksins og stuðningur verka-
lýðssamtakanna braut lögin á bak aftur.
Þennan dag gerðu framkvæmdastjórn og
140