Réttur - 01.04.1988, Blaðsíða 14

tugi. Skýrasta dæmið er Morgunblaðið en
heimsmynd þess í utanríkismálum er nú
hrunin og Morgunblaðið veit ekki enn
hvað á að koma í staðinn.
Stundum heyrðist það á hinu langa og
vissulega oft þreytandi skeiði stöðnunar
og/eða útþenslu vígbúnaðar að stefna
okkar um brottför hersins og úrsögn úr
NATO væri röng og að hún væri óraunsæ
og að gangslaust væri að halda henni
fram. NATO-sinnar sögðu: Heimurinn er
eins og við höfum alltaf sagt að hann hlyti
að verða, þar sem ógnarjafnvægi stór-
veldanna tryggir friðinn.
Sem betur fer hvikaði Alþýðubanda-
lagið aldrei frá sinni stefnu enda er nú að
koma á daginn að auðvitað var hún rétt,
því það er rökréttara að standa með líf-
inu, afvopnun, en dauðanum, vígbúnað-
inum.
í þessari samantekt ætla ég að nefna
tvennt sem skiptir máli í þessu sambandi
og getur varpað sterkri birtu á hina já-
kvæðu þróun. Það er annars vegar um-
ræðan um kjarnorkuvopnalaus svæöi á
Norðurlöndum og það er hins vegar alls-
herjarþing Sameinuðu þjóðanna um af-
vopnunarmál sem haldið var í júnímán-
uði sl.
Sundrung Norðurlandanna og
síðar samvinna þeirra
Noröurlönd klofnuðu í utanríkismálum
í upphafi kalda stríðsins. Hugmyndirnar
um norrænt öryggisbandalag voru eyöi-
lagðar, fyrst og fremst af stórveldunum.
Island, Noregur og Danmörk urðu aðilar
að NATO, cn Finnland og Svíþjóð stóðu
og standa utan hernaðarbandalaganna,
Finnland heíur þó sérstakan samning við
Sovétríkin. Norðurlandaþjóðirnar ciga
hins vegar svo margt sameiginlegt að þær
geta ekki starfað aðskildar og þess vegna
varð Norðurlandaráð til. Þar var fjallað
um öll mál sameiginleg — nema utanrík-
ismál. Það var í öndverðu bannað, en þó
hefur alltaf verið fjallað um utanríkismál
í almennu umræðunni á þingum Norður-
landaráðs. En Norðurlandaráð hefur ekki
tekið utanríkismál af neinu tagi til af-
greiðslu. Þess vegna var norræna þing-
mannaráðstefnan í árslok 1985 tímamóta-
viðburður. Hana sóttu þingmenn frá nær
öllum flokkum á Norðurlöndum (öllum
íslenskum flokkum) eða 47 þingflokkum
alls. A þessum fundi var fjallað um
Norðurlönd sem kjarnorkuvopnalaust
svæði. Þannig hefur þróunin orðið frá
sundrungu til sameiningar.
í framhaldi af þessum fundi varð til
þingmannanefnd með þingmönnum frá
öllum Norðurlöndunum sem fjallað hefur
um tillögu að grundvelli fyrir kjarnorku-
vopnalaus Norðurlönd. (Hér eftir
skammstafað KVLNL). Þessi þing-
mannanefnd hefur haldið marga fundi og
á fundum nefndarinnar var meðal annars
tekist á um það hvort Island ætti að vera
með sem hluti af KVLNL eða ekki. Aftur
og aftur hafa heyrst raddir um það í þing-
mannanefndinni að Island ætti ekki
samleið með hinum Norðurlöndunum
vegna herstöðvarinnar hér. Ég datt ofan á
þá formúlu á ráðstefnunni í Kaupmanna-
höfn að segja að ef ísland verður ekki
með þá veröur það að vera ákvörðun ís-
lendinga sjálfra. Það er ekki ykkar
hlutverk, sagði ég í ræðunni á ráðstefn-
unni í lok nóvember 1985, að kljúfa ís-
land frá Norðurlöndunum. Ef það veröur
að gerast þá verða Islendingar að gera
það. Og ég hef satt að segja oft þurft að
grípa til þessarar formúlu á fundum þing-
mannanefndarinnar um KVLNL og okk-
ur hefur tekist að tryggja að ísland og
hinar eyþjóðirnar í Norður-Atlantshafinu
62