Réttur - 01.04.1988, Blaðsíða 39

ZDENEK HEJZLAR:
Vorið í Prag
og Perestrojka
Árið 1988 er sannkallað ár stórafniæla í Tékkóslóvakíu. Af tilviljun er því
nefnilega svo háttað, að helst til margir mikilvægir atburðir í sögu Tékka og Sló-
vaka hafa gerst, þegar ártalið endar á átta.
Fyrir 70 árum stofnuðu Tékkar og Sló-
vakar sjálfstætt lýðveldi. Fyrir 50 árum
var þetta lýðveldi leyst upp að loknum
Munchenar-samningi Vesturveldanna við
Hitler. Fyrir 40 árum var valdseinokun
kommúnistafiokksins komið á í landinu
og samfélaginu bylt um að stalínskri fyrir-
rnynd frá Sovétríkjunum. Og fyrir 20
árum lifðu Tékkar og Slóvakar vonglaða
tilraun til að endurbæta samfélagshætti og
gera þá nýtískulegri og lýðræðislegri.
Þessi tilraun var fljótlega stöðvuð með
hernaðaríhlutun fimm „bræðraþjóða“ að
skipun Leoníds Brésnefs.
Ef krafa Mikhaíls Grobatsjofs um út-
rýmingu allra „hvítra bletta“ í sögunni
ætti einnig að gilda um Tékkóslóvakíu,
ætti þetta almælisár að vera kærkomið
efni til að endurskoða rækilega allar
falskar lýsingar og túlkanir á fyrrnefndum
atburðum, sem verið hafa ráðandi fram
að þessu. En því miður hefur það ekki
gerst. Enda þótt Jakes hafi nýlcga tekið
við formennsku í kommúnistaflokknum,
ræður sú forystusveit enn ríki í Tékkó-
slóvakíu, sem styðst einmitt við þessar
sögufalsanir sem lögmæta undirstöðu
valda sinna og þráast af öllum mætti við
að láta sannleikann koma í ljós.
Tvítugsafmæli Vorsins í Prag er skiljan-
lega einkar óþægilegt fyrir núverandi for-
ystu, sem potaði sér til valda með því að
bæla niður endurbætur sjöunda áratugar-
Zdcnek Hcj/.lar.
87