Réttur - 01.04.1988, Blaðsíða 37

endar meö tilvitnun í orð Bertolds
Brechts um kommúnismann:
„Hann er hið einfalda.
sem erfitt er að framkvæma“.
Kommúnistar og aðrir sósíalistar þurfa
eftir valdatöku að vera vel á verði gegn
því að annars ágætir hæfileikamenn, sem
alþýðan felur ábyrgðarmikil valdastörf
láti þau ekki spilla sér til misnotkunar.
Valdið er hið hættulega, sem menn verða
að ná og kunna að nota, en láta það ekki
stíga sér til höfuðs.
Bucharin hefði áreiðanlega verið einn
þeirra foringja, sem gætt hefði bæði sjálfs
sín og annarra, ef hann hefði fengið að-
stöðu til.
Valdamenn í ríkum sósíalismans og
víðar mega áreiðanlega læra margt af
þeim manni.
Sovétríkin eru síður en svo ein um að
verða að vera á verði í þessum efnum.
Kommúnistaflokkar og aðrir sósíalistar
þurfa að læra að standa vörð um þá
menn, sem láta ekki metnaðargirnd eða
völd spilla sér. Á því geta oltið örlög hins
sósíalíska þjóðfélags. Auk hættunnar
utan frá, þarf þannig og að varast hættuna
innan frá. Er vér minntumst á Kína, þá er
rétt að minnast þess að einmitt inaöur
eins og Chou-En-Lai var sá foringi, sem
gat staðið vörð um heilindi flokksins
rneðan hans naut við.
Viðvíkjandi honum og Bucharin er rétt
einu sinni enn að minna á þau orö, sem
Karl Marx lét falla 1865 í bréfi til forseta
Bandaríkjanna er hann samhryggðist
honum vegna morðsins á Abraham Lin-
coln, öðru mikilmenni sögunnar, — sem
var svipuðum eiginleikum gæddur og þeir
menn, sem ég hér hef rætt um. Marx segir
í bréfinu 13. maí til Andrew Jackson for-
seta, sem tók við eftir morðið á Lincoln:
„í stuttu máli, hann var einn þeirra sjald-
gæfu manna, sem tekst að verða miklir án
þess að hætta að vera góðir.“
En hið hættulega við valdið, má ekki
hræða sósíalista frá því að berjast fyrir að
ná því. Ríkisvaldið í höndum sósíalist-
ískrar alþýðu er skilyrðið fyrir sköpun
sósíalismans sem þjóðfélags. Og við skul-
um minnast þess hvernig Bucharin hugsar
sér framtíðartakmarkið, er beita skuli
ríkisvaldinu til: „Að gjöra enda á allan
þrældóm og alla kúgun, sem til er á jörð-
inni.“
Rétt er að athuga vel þær greinar, sem áður hafa
birst í Rétti um þetta vandamál ríkisvaldsins annars-
vegar og hugsjón sósíalismans hinsvegar. Jafnframt
skal minnt hér á grein eftir Bucharin, sem birst hef-
ur á íslensku og síðan minnt á örfá erlend rit um
hann:
1. í greininni „Hvert skal stefna“ í Rétti 1957, er
kafli, sem heitir „Frelsi og ríkisvald" (bls. 29-
48) um þetta vandamál. (Sú grein var sérprent-
uð.)
2. Grein Bucharins „Hið stéttlausa þjóðfélag
framtíðarinnar“ í Rétti 1965, bls. 91-96.
3. Ritstjórnargrein i Rétti 1979: „Harmleikur í
Kína“, bls. 238-246.
4. A.G. Liiwy: „Die Weltgeschichte ist das Welt-
gericht. Uucharin: Vision des Komniunisinus"
1969. (Veraldarsagan er dómstóll heimsins.
Bucharin: Framtíðarsýn kommúnismans), Eur-
opa Verlag. Wien.
5. Stephen E. Cohen: Bucharin and the Bolshe-
vik Revolution. New York. 1971. (Aftast, bls.
410-411, í þessari bók er listi yfir flestar bækur
Bucharins).
6. Isaac Deutscher: The Profet outcast. (111
bindi). í þessari ævisögu Trotskis er mikið um
endalok Buchatins.
7. Tilvitnun i síðustu orð „Kvltingarinnar i Kúss-
landi“ eftir Stefán Pétursson, Reykjavík 1921.
85