Morgunblaðið - 24.01.2006, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. JANÚAR 2006 25
UMRÆÐAN
Í ÁR eru liðin 50 ár síðan fyrsta
konan keppti fyrst á skíðum á Vetr-
ar-Ólympíuleikum fyr-
ir hönd Íslands. Þessi
kona er Jakobína V.
Jakobsdóttir, sem
keppti í alpagreinum á
leikunum í Cortina á
Ítalíu 1956. Jakobína
keppti í Cortinu í
bruni, stórsvigi og
svigi, en hún hafði þá
orðið margfaldur Ís-
landsmeistari í sínum
greinum. Hún braut
þar með blað í íþrótta-
sögu okkar og tók þar
með upp merki þeirra
þriggja kvenna, sem
kepptu fyrir hönd Ís-
lands á Sumar-
Ólympíuleikunum í
London 1948, sundd-
rottninganna, Önnu
Ólafsdóttur, Kol-
brúnar Ólafsdóttur og
Þórdísar Ánadóttur.
Svo skemmtilega vill
til, að nú verða Vetrar-
Ólympíuleikarnir aftur
á Ítalíu, að þessu sinni
í Torino.
Oft hefur það leitað á hugann, að
gera þyrfti sérstakt átak til að örva
og hvetja konur til þátttöku í af-
reksíþróttum. Ég hefi áður lagt það
til við íþróttafréttaritara og íþrótta-
hreyfinguna, að íþróttamaður ársins
verði kosinn í sitt hvoru lagi, kona og
karl. Ég tel, að sú skipan sé á marg-
an hátt réttlátari og gefi jafnt tæki-
færi fyrir konur, sem karla. Nú er
einmitt tækifærið, þegar okkar
glæsilegi farandbikar er tekinn úr
umferð eftir 50 ár og settur á safn.
Þegar þátttökutölur á Ólympíu-
leikum eru skoðaðar
sést greinilega, að kon-
ur eru þar í miklum
minnihluta. Við sem
höfum starfað að
íþróttum, vitum að
meðal annars eru fjár-
munirnir og félagslegar
aðstæður, sem ráða.
Einnig er alveg ljóst, að
í mörgum greinum er
áhorf miklu minna á
kvennagreinar, en
karla. Þetta á þó ekki
við um skíðin, þar sem
þúsundir áhorfenda
flykkjast á milli landa
til að horfa á glæsilegar
skíðakonur í öllum
greinum í æsilegri
keppni Alþjóða-
Skíðasambandsins
(F.I.S.) um þessar
mundir. Það má segja,
að aldrei hafi skíða-
íþróttin á alþjóðavett-
vangi verðið jafn vel
stödd hvað konur varð-
ar. Á komandi leikum í
Torino, vona ég að við
eigum kvenkyns fulltrúa. Væri það
þá ekki vel viðeigandi, að okkar
fyrsta keppanda frá Cortinu, Jak-
obínu V. Jakobsdóttur, yrði boðið af
Ólympíunefndinni þangað?
50 ár frá því að fyrsta
konan keppti á Vetr-
ar-Ólympíuleikum
Hreggviður Jónsson fjallar
um Vetrar-Ólympíuleika
Hreggviður Jónsson
’Oft hefur þaðleitað á hugann,
að gera þyrfti
sérstakt átak til
að örva og
hvetja konur til
þátttöku í af-
reksíþróttum.‘
Höfundur er fyrrverandi þingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
MIKIL breyting hefur orðið á
starfi skólanna á síðasta áratug.
Rekstur grunnskólans var fluttur frá
ríki til sveitarfélaganna skömmu eft-
ir að R-listinn tók við völdum um leið
og kröfur til skóla-
starfsins voru stór-
auknar, sérstaklega
kröfur um einsetinn
skóla.
Miklar fram-
kvæmdir að baki
Vitaskuld gátu
sveitarfélögin, ekki
einu sinni Reykjavík,
farið í þær bygginga-
framkvæmdir sem til
þurfti án þess að taka
fyrir þeim lán. Til
þess nægðu tekju-
stofnar sveitarfélag-
anna ekki og eru þau
mörg hver afar skuld-
sett vegna þessa, mis-
mikið þó. Var vel að
þessum málum staðið
hjá borginni, enda
sýnir það sig end-
urtekið að með því að
taka af festu á málum
og ljúka þeim fljótt
eins og gert var undir
styrkri stjórn Sigrún-
ar Magnúsdóttur,
verður minnst rask á
starfinu um leið og af-
raksturinn af upp-
byggingunni og fjármunum fer fyrr
að skila sér.
Annað framfaramál sem hrint hef-
ur verið í framkvæmd er að gefa
nemendum kost á skólamáltíðum.
Nauðsynlegt er að ljúka því átaki hið
fyrsta svo að allir nemendur eigi kost
á heitri og hollri máltíð í skólanum og
þarf borgin að setja skýra stefnu í
þeim málum.
Innra starf skólanna
En það sem þó skiptir mestu máli
er skólastarfið sjálft. Þar hafa orðið
miklar breytingar og ýmsar stefnur
og sjónarmið tekist á við grunn-
mótun skólastarfsins.
Mörg sjónarmið eru vel samrým-
anleg eins og markmiðið um ein-
staklingsmiðað nám. Börn taka mis-
hratt út þroska og eiga einnig
misauðvelt með hinar ýmsu náms-
greinar. Er því eðlilegt að geta
þeirra til að tileinka sér efnið sé mis-
mikil og útheimti mismikinn tíma og
vinnu.
Réttindi nemenda
Tíminn getur nýtst mjög illa ef
hafa á nemendur með
mismiklinn námshraða
saman í kennslu og það
er brot á réttindum nem-
enda að fá ekki kennslu
og námsefni við hæfi.
Þau sem afkasta mestu í
viðkomandi grein þurfa
að bíða eftir hinum, sem
getur leitt af sér náms-
leiða og agavandamál. Ef
hin börnin fá ekki þann
tíma sem þau þurfa get-
ur það leitt til minnimátt-
arkenndar og haft slæm
áhrif á sjálfsmyndina
sem mótast mikið á þess-
um árum.
Tillit til getu
hvers og eins
Hægt er að koma til
móts við þennan vanda
með getuskiptingu. Þar
sem sum börn eiga mi-
sauðvelt með sumar
greinar en ekki aðrar.
Ekki er víst að hrein
getuskipting í fasta
bekki eigi við í öllum til-
fellum, frekar að skipta í
bekki eða námshópa eftir
færni hvers barns í því
fagi sem um ræðir hverju sinni.
Lög takmarka stefnumörkun
Væri eðlilegt að horft verði til þess
að skipuleggja skólastarfið í anda
fjölbrautaskólanna, sérstaklega í
unglingadeildum í þeim fögum sem
það á við, þannig að nemendur taki
ákveðna áfanga og þeir sem þurfa
lengstan tíma, nýti hann í að læra
kjarnafögin. Þau börn sem hafa tíma
aflögu geti nýtt hann í val, ann-
aðhvort með því að breikka námið
með fleiri greinum eða með því að
flýta fyrir sér í framhaldsskólanámi
eins og þegar er byrjað að gera.
Grunnskólalögin setja sveitar-
félögum reyndar takmörk í stefnu-
mörkun í þessa átt, en sveitarfélög
ættu að beita sér fyrir því að þeim
verði breytt svo borginni og öðrum
verði gert kleift að móta slíka stefnu.
Skóli án aðgreiningar?
Önnur sjónarmið eru illsamrým-
anleg og gildir þá að miðla málum
þannig að sem best fari fyrir heildina
og einstaklingana. Sem dæmi má
nefna stefnuna „skóli án aðgrein-
ingar“. Skóli án aðgreiningar eða
skóli fyrir alla er oftast skilgreindur
á Íslandi sem almennur skóli sem
tekur við öllum nemendum í sínu
skólahverfi og sinnir námsþörfum
þeirra í almennum bekkjardeildum á
áhrifaríkan hátt. Samkvæmt þeirri
stefnu skal nemendum blandað í
bekki óháð atgervi þeirra til líkama
og sálar, félagslegs og tilfinningalegs
ásigkomulags eða málþroska. Þetta á
við um fötluð börn og ófötluð, afburð-
argreind og greindarskert og allt þar
á milli.
Þetta reynir óneitanlega mikið á
kennsluna, kennarana og nemend-
urna sem þurfa að samræma mörg
sjónarmið, sem oft virðast ósamrým-
anleg. Samkvæmt könnun Gallup er
mikil andstaða meðal starfsfólks
grunnskóla við stefnu Reykjavík-
urborgar um skóla án aðgreiningar.
Tæplega 60% líst illa eða frekar illa á
hana, rúmum 22% vel eða frekar vel
og 18% taka ekki afstöðu.
Hlustum á fagmennina
Rétt er að hlusta á kennarana, fag-
mennina, í þessu máli. Í ákveðnum
námsgreinum á vel við að blanda full-
komlega, brjóta bekki upp og vinna í
öðrum hópum, enda nauðsynlegt til
að koma í veg fyrir hvers konar for-
dóma. En það er afar erfitt og ófram-
kvæmanlegt án mikillar útgjalda-
aukningar að vinna algerlega eftir
hugsuninni um skóla án aðgreiningar
um leið og tryggja jafnframt öllum
nemendum nám við hæfi, sem hlýtur
að vera frumtilgangur grunnskólans.
Er því alveg ljóst að margt þarf að
skoða og margt er hægt að bæta í
grunnskólum borgarinnar, sem er
afar spennandi og mikilvægt verk-
efni.
Öflugt grunnskólastarf
Eftir Gest Guðjónsson
’Samkvæmtkönnun Gallup
er mikil and-
staða meðal
starfsfólks
grunnskóla við
stefnu Reykja-
víkurborgar um
skóla án að-
greiningar.‘
Gestur Guðjónsson
Höfundur er umhverfisverkfræðingur
og býður sig fram í 3. sæti í prófkjöri
framsóknarmanna í Reykjavík.
TENGLAR
..............................................
www.gestur.is
Prófkjör Reykjavík
AÐ GEFNU tilefni viljum við und-
irritaðir benda á eftirfarandi:
Vegna þeirra skrifa sem und-
anfarna daga hafa farið fram milli
Þorsteins Schevings Thorsteinssonar
og séra Þórhalls Heimissonar vegna
útkomu bókar hins síðarnefnda, „Hin
mörgu andlit trúarbragðanna“, vilj-
um við undirritaðir taka fram, að ekki
er rétt eins og Þorsteinn heldur fram,
að séra Þórhallur hafi „farið á bak við
okkur“. Hið rétta er, að hann hafði
samband við okkur sl. vor vegna fyr-
irhugaðrar útgáfu áðurnefndrar bók-
ar og lagði fyrir okkur grein sína um
Guðspekifélagið til umsagnar. Við
áttum við hann gagnleg skoðana-
skipti þar sem við bentum á ýmis at-
riði sem betur mættu fara og kom-
umst að samkomulagi. Okkur þykir
miður að deila þessi virðist komin í
slæman farveg, sérstaklega þar sem
markmiðið átti að vera að auka skiln-
ing og virðingu milli hinna ýmsu
trúarhópa, en ekki hið gagnstæða.
Þar sem Guðspekifélagið er ekki trú-
félag sjáum við ekki ástæðu til að
taka frekar þátt í þessari umræðu.
F.h. Guðspekifélags Íslands,
GÍSLI V. JÓNSSON
HALLDÓR HARALDSSON.
félagar í Guðspekifélagi Íslands.
Yfirlýsing
Frá Gísla V. Jónssyni
og Halldóri Haraldssyni:
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
HÖFUNDUR Stak-
steina Morgunblaðsins
sl. laugardag velti fyrir
sér þeirri niðurstöðu
Helga Hjörvars, al-
þingismanns og stjórn-
armanns í Lands-
virkjun, að einungis sé
pláss fyrir eitt álver
enn samkvæmt skuld-
bindingum Íslands
gagnvart Kyoto-
bókuninni.
Morgunblaðið við-
urkennir rök Helga en
bendir á að ,,Ef fleiri
stóriðjufyrirtæki bætt-
ust við hér á landi
væru auðvitað ýmsir
kostir í stöðunni. Gera
verður ráð fyrir að það
væru fyrirtækin sjálf,
sem myndu kaupa sér
mengunarkvóta.
Kyoto-bókunin býður
upp á slík viðskipti.
Sömuleiðis má hugsa
sér að alþjóðleg stór-
fyrirtæki gætu flutt
kvóta til, með því að
loka verksmiðju í öðru
landi og byggja nýja
og hagkvæmari verksmiðju hér.
Vissulega er það rétt að álfyrirtæki
hér á landi gætu keypt kvóta á alþjóð-
legum markaði en helstu rök stjórn-
valda fyrir því að Ísland sótti um und-
anþágu frá ákvæðum
Kyoto-bókunarinnar voru þau að
bókunin takmarkaði nýtingu á ís-
lenskri orku og að alltof dýrt yrði að
kaupa losunarkvóta.
Ef byggt yrði nýtt álver sem keypti
losunarkvóta vegna þessa útstreymis
gróðurhúsalofttegunda yrði því erfitt
fyrir íslensk stjórnvöld að halda til
streitu kröfum um áframhaldandi
undanþágur fyrir áliðnað á Íslandi
eftir að fyrsta skuldbindingartímabili
Kyoto-bókunarinnar
lýkur árið 2012. Aðild-
arríkin myndu einfald-
lega benda á að álfyr-
irtæki hér á landi geti
hæglega keypt losunar-
kvóta á alþjóðamarkaði
og þannig bætt fyrir þá
mengun sem þau valda.
Hitt er rangt hjá höf-
undi Staksteina að
,,… alþjóðleg stórfyr-
irtæki gætu flutt kvóta
til, með því að loka verk-
smiðju í öðru landi og
byggja nýja og hag-
kvæmari verksmiðju
hér. Losunarheimildir
samkvæmt Kyoto-
bókuninni voru veittar
fullvalda ríkjum eða
ríkjasamböndum (Evr-
ópusambandinu). Ein-
stök fyrirtæki fengu ekki
slíka kvóta til eignar til
að flytja á milli landa líkt
og íslensk sjávarútvegs-
fyrirtæki flytja aflaheim-
ildir milli landsfjórð-
unga. Þannig gæti Alcan
ekki lokað álverksmiðju í
Sviss eða Kanada og
flutt kvótann til Íslands.
Stjórnvöld verða því að segja til um
hvaða álfyrirtæki fái heimild til að
byggja nýtt álver eða stækka í sam-
ræmi við heimildir Kyoto-bókunar-
innar. Þau álfyrirtæki sem á eftir
koma verða að greiða fullan kostnað
vegna mengunar andrúmsloftsins.
Kostnað sem íslensk stjórnvöld hafa
fram til þessa fullyrt að myndi hamla
nýtingu orku á Íslandi.
Fleiri álver en Ky-
oto-bókunin leyfir?
Árni Finnsson svarar Stak-
steinum um álver og skuldbind-
ingar Íslands gagnvart Kyoto-
bókuninni.
’Ekki er mögu-legt að byggja
nema eitt nýtt
lítið álver eða
stækka þau sem
fyrir eru um-
fram það sem
þegar hefur ver-
ið samið um
fram til 2012.‘
Árni Finnsson
Höfundur er formaður Nátt-
úruverndarsamtaka Íslands.
ÉG GET ekki orða bundist, eftir að
heyra og sjá þá frétt í sjónvarpi hinn
22. janúar síðastliðinn, að íslenskan
muni horfin úr þjóðlífinu eftir eina öld
(Páll Valsson).
Ég hef í ein 35 ár samið barna- og
unglingabækur sem allar hafa fengið
afar góða dóma gagnrýnenda. Má þar
nefna sr. Sigurð Hauk Guðjónsson,
Sigrúnu Klöru Hannesdóttur, Soffíu
Auði Birgisdóttur,
Rögnu Sigurð-
ardóttur o.fl. Allir
þessir dómar hafa
verið a.m.k. sam-
mála um eitt að
vera skrifaðar á
einstaklega góðu
og blæbrigðaríku
máli (líklega
sannri íslensku
skulum við segja). Þrátt fyrir það hef-
ur sala þeirra ekki verið samhljóma
gagnrýninni. Og maður spyr sig;
hvers vegna er verið að mennta bók-
mennta- og bókasafnsfræðinga ef
þeirra orð eru léttvæg fundin?
Það er einmitt það sem ég hefi ótt-
ast, eins og Páll Valsson, að íslensk-
unni sé hætta búin og störf Fjöln-
ismanna beðið alvarlegt skipbrot.
Þrátt fyrir þessa góðu gagnrýni sýn-
ist mér að kennarar í grunnskólum
landsins hafi ekki haldið þessum bók-
um að nemendum, ekki frekar en
bókum Stefáns heitins Jónssonar,
Gunnars J. Magnúss, o.fl. o.fl. Vita-
skuld eru þetta ekki þær einu ástæð-
ur er ógna íslenskri tungu, margir
góðir höfundar víðlesnir samanber
Guðrún Helgadóttir o.fl. En vafalaust
ber að skoða hverju er haldið að börn-
um í skólum og á heimilum landsins.
Með kveðju,
GUÐJÓN SVEINSSON,
rithöfundur, Breiðdalsvík.
Íslenskunni hætta búin
Frá Guðjóni Sveinssyni:
Guðjón Sveinsson
Fréttasíminn
904 1100