Morgunblaðið - 31.05.2006, Blaðsíða 28

28 MIÐVIKUDAGUR 31. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið, Kringlunni 1, 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
SÆL mamma.
Þú áttir eflaust síst af öllu von á að
fá skilaboð frá mér í gegnum Morgun-
blaðið, þegar ég gæti allt eins hringt í
þig. Sum skilaboð eru hins vegar svo
mikilvæg að aðrir hafa gott af því að
heyra þau líka. Í dag er alþjóðadagur
án tóbaks og mig langar til þess að
ræða við þig enn einu sinni um það að
hætta að reykja. Ég hef gert það oft
áður og ég veit að þú hefur líka reynt
ítrekað að hætta, en því miður hefur
það ekki tekist nema skamman tíma í
senn. Ég þarf ekkert að ræða um
skaðsemi reyk-
inga, þú veist allt
um það sjálf,
hvaða áhrif það
getur haft á blóð-
rás og blóðþrýst-
ing, svo ekki sé
minnst á lungun.
Þannig að ég ætla
ekki að predika
um það. Mig lang-
ar að biðja þig um að reyna enn og aft-
ur að hætta og ekki gefast upp fyrr en
það tekst. Nú ert þú orðin amma og
þarft á öllu að halda til að halda góðri
heilsu. Ég vil því biðja þig enn einu
sinni að hætta. Ekki fyrir mig, heldur
fyrir þig sjálfa og barnabörnin. Það
eru ýmsar leiðir til að leita aðstoðar við
að hætta að reykja, t.d. eru upplýs-
ingar á heimasíðu Lýðheilsustöðvar
www.lydheilsustod.is og það er einnig
hægt að hringja í reykingasímann
800-6030, sem er opinn í dag kl. 10–22
og alla virka daga kl. 17–19. Þar eru
ráðgjafar sem geta hjálpað þér af stað.
Svo getur þú auðvitað líka hringt í mig
og ég mun hvetja þig áfram. Þú verður
bara að taka af skarið!
Með bestu kveðju,
EINAR SKÚLASON,
Mávahlíð 33, 105 Reykjavík.
Opið bréf til mömmu
Frá Einari Skúlasyni, sem situr í
tóbaksvarnarráði
Einar Skúlason
Á NÆSTU árum mun jarð-
gangagerð aukast í landinu miðað við
þá tækniþekkingu sem fyrir hendi er.
Virkjunarframkvæmdir á Kára-
hnjúkasvæðinu vekja spurningar um
hvort nú skuli ákveða heilborun veg-
ganga til að afskrifa snjóþunga
þröskulda í 500 til 600 m y.s. Hálkan
á þessum fjallvegum í 15% til 20%
halla þrefaldar slysahættuna. Nógu
mikil er hún af sjóflutningunum sem
ekkert erindi eiga inn á þjóðvegina. Á
hverju ári komast vegirnir í Hvalnes,
Þvottár og Kambanesskriðum í frétt-
irnar eins og heimamenn í fjórð-
ungnum hafa kynnst. Fullvíst þykir
nú að svo verði áfram. Ákvörðun um
að ráðast í jarðgöng milli Hnífsdals
og Bolungarvíkur á undan Héðins-
fjarðargöngum vekur spurningar um
hvort ríkisstjórnin skuli ákveða strax
tvenn jarðgöng á Suðurfjörðum Aust-
urlands til að afskrifa þessar dauða-
gildrur fyrir fullt og allt. Samhliða
framkvæmdum í Vestfjarðagöng-
unum áttu fyrrverandi þingmenn
Austfirðinga að láta kanna möguleika
á jarðgangagerð undir Lónsheiði og
sömuleiðis milli Breiðdalsvíkur og
Stöðvarfjarðar vegna aukinnar slysa-
hættu í Kambanesskriðum. Eftir það
sem skeð hefur í Hvalnes- og Þvott-
árskriðum skulu sveitarstjórnirnar í
fjórðungnum og allir þingmenn Aust-
firðinga að svara því strax hvort nú
eigi að ákveða tvenn jarðgöng til að
afskrifa þessar tvær slysagildrur eins
og heimamenn á Suðurfjörðunum
krefjast. Samhliða Almannaskarðs-
göngunum myndu jarðgöng undir
Lónsheiði auk neðansjávarganga
undir Berufjörð tryggja enn betur
heilsárssamgöngur Hornafjarðar við
Suðurfirði Austurlands. Árangurs-
laust hafa heimamenn á Djúpavogi, í
Berufirði og víðar á Suðurfjörðunum
varað við slysahættunni í Hvalnes,
Þvottár og Kambanesskriðum. Án
þess að gerð verði tvenn jarðgöng inn
í Stöðvarfjörð samhliða Berufjarð-
argöngum er óþarfi að heimamenn á
Djúpavogi, í Berufirði og víðar á Suð-
urfjörðunum sem treysta á stóra
Fjórðungssjúkrahúsið í Neskaupstað
keyri 400 km báðar leiðir. Fyrir
Hornfirðinga eru þetta 600 km. Þetta
gengur aldrei upp. Unnin hefur verið
skýrsla af Rannsóknarstofnun Há-
skólans á Akureyri fyrir SSA um
neðansjávargöng undir Berufjörð
sem stytta vegalengdina um 30 km. Í
18% halla tryggir uppbyggður vegur
um Öxi aldrei sambærilegt öryggi í
530 m y.s. Hann kemur aldrei í stað
jarðganga inn í Breiðdal. Skýrsluhöf-
undar sem tengjast þessu máli telja
að þeir jarðgangakostir sem skoðaðir
eru verði tilbúnir innan 10 ára. Til-
gangurinn er að meta þá jarð-
gangakosti eftir aðferðum sem RHA
hefur þróað. Þarna er gerð ákveðin
tilraun til forgangsröðunar. Þetta
snýst um að tengja þéttbýlisstaðina á
Mið-Austurlandi og Austur-Héraði
við Suðurfirðina. Stærstu þéttbýlis-
staðirnir verða líka tengdir inn í for-
sendur matsins. Miðað við reynsluna
frá Hvalfjarðar- og Vestfjarðagöng-
unum yrðu samfélagsleg áhrif mikil
verði gerð tvenn jarðgöng inn í
Stöðvarfjörð. Til eru mörg dæmi um
að heimamenn á Breiðdalsvík og
Stöðvarfirði sæki vinnu til Djúpavogs
og keyri daglega 170 km báðar leiðir.
Reglur um úthlutun fjármuna til
jarðgangagerðar eru úreltar. Þeim
verður að breyta þótt samgöngu-
ráðherra segi nei. Úthlutunin skal
vera þannig að hún gagnist öllum. Þá
yrði skipting fjármuna sanngjarnari.
Eitt dæmi um ranga útdeilingu fjár-
muna eru fyrirhuguð Héðinsfjarð-
argöng sem örfáir landsbyggðar-
þingmenn blekktu Alþingi til að
ákveða á röngum forsendum. Kostn-
aðurinn við þessi göng fyrir norðan
getur numið 1⁄5 hluta af heildar-
upphæðinni sem fékkst fyrir rík-
iseignirnar ef varnargarður verður
byggður til að tryggja öryggi veg-
arins milli gangamunnanna í Héðins-
firði gegn snjóflóðahættum. Þeim
landsbyggðarþingmönnum sem þess
iðrast að hafa samþykkt Héðinsfjarð-
argöng í stað Vaðlaheiðarganga fer
fjölgandi. Ég tala gegn því að stóra
Fjórðungssjúkrahúsið eigi heima í
Neskaupstað án jarðganga sem
tengja alla Fjarðabyggð og Seyð-
isfjörð við Egilsstaðaflugvöll vegna
sjúkraflugsins. Öll rök mæla með því
að Mjóafjarðargöng skuli ákveða
strax vegna stóriðjuframkvæmda á
Reyðarfirði. Spurningin er ekki hvort
þau komi, heldur hvenær þó að tví-
breið veggöng í stað gömlu Odd-
skarðsganganna hafi forgang.
Ákveðum tvíbreið jarðgöng undir
Hellisheiði, Lónsheiði Breiðdalsheiði
og Berufjarðargöng.
GUÐMUNDUR KARL
JÓNSSON,
Stangarholti 7, Reykjavík.
Berufjarðargöng
Frá Guðmundi Karli Jónssyni SUNNUDAG eftir kjördag í sveitar-
stjórnarkosningunum birtist sér-
kennilegt opnuviðtal við vega-
málastjóra í Morgunblaðinu þar sem
hann úttalar sig m.a. um mál Sunda-
brautar, sem mikið hafa verið rædd
undanfarna mánuði, eða allt frá því að
ríkisstjórn Íslands ákvað sérstaklega
að verja 8 milljörðum af söluandvirði
Símans til þessarar framkvæmdar.
Hafa stjórnmálamenn allra flokka og
þar með talinn yfirmaður vega-
málastjóra, samgönguráðherra, talið
brýnt að verkinu yrði komið í fram-
kvæmd og það sem allra fyrst. Í úr-
skurðum Skipulagsstofnunar og um-
hverfisráðherra og bókun borgar-
stjórnar um málið var skýrt kveðið á
um samráð við íbúa í þeim hverfum
sem að liggja, enda hefur það gríð-
arleg áhrif á umhverfi og lífsgæði íbúa
hvernig hraðbraut, sem anna á 30–50
þúsund bílum á sólarhring, er lögð
beint inn í gróin hverfi.
Þetta samráð stendur nú yfir og
virðist vera í góðum farvegi þar sem
verið er að leita lausna sem koma til
móts við sem flesta hagsmuni og þar á
meðal tugþúsunda íbúa í Grafarvogi
og Laugardalshverfum sem hljóta að
eiga rétt á því að skattfé þeirra sé
ekki notað til þess að eyðileggja
hverfin með vanhugsuðum fram-
kvæmdum.
Tvennt kemur sérstaklega á óvart í
umræddu viðtali. Í fyrsta lagi sú full-
yrðing vegamálastjóra að Sundabraut
sé ekki brýnasta verkefnið í sam-
göngumálum og virðist það stangast á
við vilja ríkisstjórnar sem hefur lagt
lykkju á leið sína til að fjármagna
þetta verkefni sérstaklega. Má skilja
þetta þannig að vegamálastjóri hygg-
ist fresta framkvæmdinni um ótil-
greindan tíma? Hefur hann vald til
þess? Margir íbúar hefðu svo sem
ekkert á móti því, en skilningur þeirra
var sá að hér væri um afar brýna
framkvæmd að ræða og vildu þeir því
frekar koma að verkefninu með upp-
byggilegum hætti en að berjast gegn
því með kjafti og klóm.
Í öðru lagi fullyrðir vegamálastjóri
að Vegagerðin mæli með innri leið af
því ávinningur af öðrum leiðum sé
enginn. Íbúar hafa farið vel og mjög
vandlega yfir þau mál með fagmönn-
um og fleirum og það er morgunljóst í
þeirra huga að ávinningur af jarð-
göngum er margfaldur á við hina innri
leið eða eyjalausn á landfyllingum yfir
þveran Elliðavog. Umhverfisáhrif eru
miklu minni, sjónmengun er engin,
ekki verður þörf fyrir þau hrikalegu
mislægu gatnamót sem leggja þarf
við Skeiðarvog, Holtaveg og sennilega
víðar ef Sæbrautin á að anna þeim
tugþúsundum bíla sem berast með
Sundabraut. Loft- og svifryksmengun
verður einnig miklu viðráðanlegri í
göngum með þurru malbiki. Sama á
við Grafarvogsmegin, loft-, hljóð- og
sjónmengun í túnfæti íbúa yrði marg-
falt meiri á innri leið en ef valin eru
jarðgöng með uppkomu í Gufunesi.
Við teljum því að það sé fullkomlega
rangt að halda því fram að innri leiðin,
með landfyllingum við ósa Elliðaár og
svifryksskýi í stíl við gamla gula skýið
frá Áburðarverksmiðjunni, sé „um-
hverfislega og fyrir íbúa í nágrenninu
[…] auðveldust“. Íbúar í Grafarvogs-
og Laugardalshverfum telja að verði
sú leið valin sé verið að fremja var-
anleg skemmdarverk á hverfum
þeirra og þeir munu svo sannarlega
berjast gegn þeirri lausn með kjafti
og klóm.
ELÍSABET GÍSLADÓTTIR,
GAUTI KRISTMANNSSON,
GUÐMUNDUR J. ARASON,
MAGNÚS JÓNASSON,
fulltrúar Íbúasamtaka
Grafarvogs og Laugardals
í samráði um Sundabraut.
Vegavillur
vegamálastjóra
Frá Elísabetu Gísladóttur, Gauta
Kristmannssyni, Guðmundi J. Ara-
syni og Magnúsi Jónassyni
Kristinn Pétursson: „Endur-
vinna gagnagrunn ICES og
Hafró“
Þorsteinn Gestsson fjallar um
vímuefni.
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar
ÞAÐ er mikið af góðu fólki um
þessar mundir að reyna að höfða til
skynsemi stjórnvalda
og heilbrigðrar skyn-
semi okkar varðandi
umhverfisvernd á Ís-
landi. Mér datt í hug
að reyna að höfða til
hins íslenska hégóma.
Það er á allt reyn-
andi. Margar raddir
hverra eigendur vita
mikið meira en ég um
þessi mál hafa stigið
fram og sagt mikið.
Það er vel og senni-
lega hef ég ekki miklu
við það að bæta. Þetta
hlýtur að vera mest
umrædda mál áratugarins, ekki
satt? En ég get sagt ykkur eitt,
verandi búsett erlendis síðastliðin
fjögur ár. Þegar ég hef verið spurð
hvaðan ég kem og svarað því að ég
væri frá Íslandi hef ég undantekn-
ingarlaust fengið eftirfarandi við-
brögð: „Vá, ertu frá Íslandi, er ekki
ótrúlega falleg ósnortin náttúra
þar? Mig langar svo að fara þangað
og skoða.“ Og oft fæ
ég: „Ég hef heyrt að
það sé ekkert nema
skapandi fólk á Ís-
landi.“ Svo bætist alls
kyns við, um tungu-
málið, fólksfjöldann og
ýmislegt en það er hér
um bil undantekning-
arlaust talað um nátt-
úrufegurð og ósnortna
náttúru. Það er myndin
sem fólk hefur af Ís-
landi hér á meginland-
inu. Að það sé ósnortin
exótísk eyja full af
skapandi fólki. Ókei,
þetta vita margir, en nú kemur það
sem ég vildi segja ykkur. Ég fæ
undanfarna mánuði oftar og oftar
nokkurs konar samúðarviðbrögð.
Það gerðist í fyrsta sinn um daginn
þegar ég var að fá mér kaffi á
kaffistofunni á vinnustofunni minni
og það voru þarna komnir nýir
strákar í bygginguna og við kynnt-
um okkur:
– Gunnhildur, en skrítið nafn.
Ertu sænsk?
– Nei, ég er íslensk, sagði ég
tilbúin að demba mér í landkynn-
ingarpakkann; jú, það er yndislega
fagurt, já, við erum voða fá, jú, það
er líflegt listalíf, jú, einmitt, ís-
lenska er mjög gamalt og upp-
runalegt tungumál… o.s.frv. En því
var ekki að heilsa í þetta sinn.
– Guð minn góður! Ertu frá Ís-
landi? Er það satt að þið séuð að
fara að eyðileggja stórt landsvæði
af ósnortinni náttúru? Guð minn
góður, ég samhryggist þér innilega.
Ertu ekki reið?
– Ha? Vá, hvernig veist þú þetta!
Sagði ég nokkuð ráðvillt, – jú, ég er
reið og miður mín. Ég bara skil
ekki að stjórnvöld í landinu mínu
gangi fram í nafni eyðileggingar og
stóriðju í stað þess að nota skap-
andi afl ósnortinnar náttúru og
skapandi afl fólksins. Er það ekki
alveg gjörsamlega óskiljanlegt!
– Jú, það er einsog þið séuð að
fara afturábak og breytast í þriðja
heims ríki,
– Jæja, bless. Gaman að kynnast
þér…
Samtalið var lengra en þetta en í
stórum dráttum var þetta svona.
Þetta voru kvikmyndagerðarmenn
sem höfðu einhvers staðar séð
heimildarmynd um þetta verkefni
Alcoa og drógu sínar ályktanir.
Þetta var í fyrsta sinn sem ég fékk
viðbrögð af þessu tagi. Það var al-
veg gjörsamlega nýtt fyrir mér en
ég hef æ oftar verið að fá ekki
ósvipuð viðbrögð undanfarið. Það
er nefnilega þannig hér á meg-
inlandi Evrópu að ósnortin náttúra
er rosalega sjaldgæf. Þetta vitum
við vel, við vitum að við eigum
magnaða náttúru. Ekki alveg ein-
staka einsog við höldum. Það er
mjög margt fallegt í heiminum en
það er líka búið að eyða mörgum
fallegum stöðum. Illa upplýst og
skammsýnt fólk hefur í gegnum
tíðina vaðið uppi með efnahaginn
einan fyrir sjónum. Það er ekki
ófyrirgefanlegt því þá vissu menn
ekki betur og voru þess vegna
þröngsýnir og skammsýnir. En
núna! Árið 2006 er þetta gjör-
samlega ófyrirgefanlegt. Við erum
að fara að eyða einhverju sjaldgæfu
og mögnuðu fyrir hráframleiðslu á
áli! Í alvöru talað, elsku Ísland.
Ekki gera þetta. Það er viðurkennd
heimska að skjóta sig í fótinn.
Umræða áratugarins
Gunnhildur Hauksdóttir
fjallar um ósnortið land og
stefnu stjórnvalda
Gunnhildur
Hauksdóttir
’Illa upplýst og skamm-sýnt fólk hefur í gegnum
tíðina vaðið uppi með
efnahaginn einan fyrir
sjónum.‘
Höfundur er myndlistarmaður
búsett í Berlín.
Í VETUR hefur Reykjavík verið
skítugasta borg sem ég hef komið
í.
Ég er hættur að telja dagana
þar sem mengun í Reykjavík hefur
farið yfir hættumörk. Ég þarf eng-
in mælitæki til að sjá hversu slæm
mengunin er orðin því þegar ég
hef gengið eða hjólað um borgina
hefur mig sviðið í vitin.
Bílum hefur fjölgað til muna.
Þeir sem fara sinna ferða á bíl hafa
kannski ekki gert sér grein fyrir
umfangi mengunarinnar enda eru
flestir bílar með síur í loftræst-
ingu. Gangandi vegfarendur og
börn á leikvöllum njóta ekki góðs
af þessum síum.
Borgir með svona mikla bílaum-
ferð geta einfaldlega ekki leyft
nagladekk. Dekkin verða bönnuð,
það er ég viss um. Þurfum við að
bíða eftir áratuga rannsóknum á
heilsufari okkar áður en við kom-
umst að þessari niðurstöðu?
Kveðja,
KÁRI HARÐARSON,
Reynimel 68, 107 Reykjavík.
Hvenær bönnum
við nagladekk?
Frá Kára Harðarsyni